“Maldives của Việt Nam” vẫn trăn trở với nước ngọt

Làm nhiều cách vẫn thiếu nước

Đảo Bé (hay còn gọi là đảo An Bình, cù lao Bờ Bãi) nằm cách đảo Lớn – khu vực trung tâm của huyện Lý Sơn (Quảng Ngãi) – khoảng 3 hải lý. Chỉ vỏn vẹn 0,69 km2 với hơn 400 nhân khẩu thuộc 80 hộ dân sinh sống, đảo Bé được ví như Maldives của Việt Nam.

Nơi này mang vẻ đẹp độc đáo bởi những bãi đá trầm tích núi lửa có từ hàng triệu năm trước. Trải qua bao thăng trầm và biến động, đảo Bé vẫn giữ được nét bình yên, mộc mạc, là điểm đến hấp dẫn với du khách. Trung bình mỗi năm, đảo Bé đón gần 60.000 lượt khách cả trong và ngoài nước.

Theo các bậc cao niên trên đảo Bé, gần 200 năm trước, người dân ở đảo Lớn qua đây khai khẩn đất hoang, đến nay lập thành 4 tộc họ lớn trên đảo.

Hàng trăm năm qua, cư dân đảo Bé chủ yếu sống nhờ vào nước trời (nước mưa). Tất cả các mái nhà trên đảo đều biến thành nơi hứng nước mưa dẫn vào các lu, bể chứa bên dưới.

Để “giải khát” cho cư dân trên đảo, chính quyền huyện Lý Sơn và cả tỉnh Quảng Ngãi nhiều lần thuê các đoàn địa chất ra khoan thăm dò, tìm nguồn nước ngọt nhưng bất thành.

Tháng 8/2012, Nhà máy lọc nước biển thành nước ngọt An Bình được đầu tư xây dựng, trị giá khoảng 20 tỷ đồng. Theo thiết kế lúc lắp đặt, nhà máy có công suất khử nước biển thành nước ngọt khoảng 100m3/ngày đêm, đáp ứng 60-70% nhu cầu nước ngọt dùng trong sinh hoạt thiết yếu của người dân.

Sau khi nhà máy đi vào hoạt động, huyện Lý Sơn giao cho xã An Bình (tức đảo Bé) quản lý và khai thác. Tháng 3/2020, Lý Sơn chỉ còn một đơn vị hành chính cấp huyện, nhà máy nước được giao cho Đội Quản lý trật tự xây dựng – đô thị và môi trường trực tiếp quản lý, điều hành.

Hoạt động trong môi trường nước biển, lại không được tu bổ, sửa chữa thường xuyên nên hai tổ máy của nhà máy nước này bị xuống cấp và hư hỏng.

“Hiện một tổ máy hư hỏng từ năm 2021 chưa khắc phục nên chỉ có một tổ máy công suất 3,5m3/giờ hoạt động. Việc vận hành cung cấp nước còn lệ thuộc vào nguồn điện từ nhà máy điện và thủy triều nên mỗi ngày nhà máy lọc và cung cấp khoảng từ 30-35m3 phục vụ Nhân dân”- ông Phạm Văn Mịnh – Đội trưởng đội Quản lý trật tự xây dựng – đô thị và môi trường chia sẻ.

Với thực trạng này, mức đáp ứng của nhà máy tiếp tục giảm sâu so với thiết kế ban đầu. Trong khi đó, lượng du khách ra đảo Bé ngày càng đông.

“Mấy năm qua, dù nhà máy lọc nước biển thành nước ngọt trên đảo đã được đầu tư nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu. Hiện người dân vẫn tích trữ nguồn nước mưa trong lu. Còn vào mùa nắng, du khách đông thì phải mua nước ngọt từ đảo Lớn chở sang với giá khoảng 300.000 đồng – 350.000 đồng/m3, kể cả công vận chuyển”- bà Trần Thị Mai (73 tuổi), cư dân đảo Bé cho biết.

Đâu là giải pháp bền vững?

Theo Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn Phạm Thị Hương, tình trạng thiếu nước ngọt đã gây khó khăn nhất định cho phát triển du lịch. Trong khi đó, vì điều kiện đặc thù của đảo, không thể kéo nước từ đất liền ra, việc lọc nước biển thành nước ngọt và trữ nước mưa cũng không phải là giải pháp bền vững.

Thế nên, để giải bài toán “khát” nước ngọt của cư dân Lý Sơn, nhất là đảo Bé, phương án khả thi nhất là kêu gọi các nhà đầu tư khi thực hiện dự án ở Lý Sơn, muốn phát triển bền vững phải tính toán đến việc đảm bảo nguồn nước.

“Trước mắt, để đáp ứng nhu cầu nước ngọt của người dân và du khách tăng cao vào mùa hè sắp tới, huyện đã chỉ đạo ngành chuyên môn phối hợp với đơn vị vận hành khảo sát những hư hỏng để bố trí kinh phí khắc phục”- bà Hương cho hay.

Cũng theo Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn, hiện nay, trên địa bàn huyện có 2 nhà máy nước sạch cung cấp nước cho người dân tại đảo Bé và đảo Lớn. Hàng năm, huyện cân đối kinh phí cấp bù để duy trì hoạt động các nhà máy này.

“Trong điều kiện nguồn thu ngân sách huyện còn hạn chế, mong UBND tỉnh quan tâm bố trí kinh phí hàng năm để huyện đảm bảo cấp nước cho người dân”- bà Hương bày tỏ.