Lương y Trần Văn Quảng: Hãy học Đông y bằng cả trái tim

Dành cả cuộc đời hệ thống hóa các bài thuốc dân gian

Lương y Trần Văn Quảng sinh ra tại Hà Nam, trong gia đình có truyền thống làm thuốc Đông y nên được cha dạy chữ Hán, truyền nghề từ rất bé. Thời thanh niên sôi nổi, ông vừa tham gia kháng chiến chống Pháp, vừa tự học Hán Nôm, nghiên cứu sâu hơn về y học.

Lương y Trần Văn Quảng đã dành rất nhiều thời gian để hệ thống hóa các bài thuốc dân gian. Ông tâm sự: “Tôi luôn trăn trở rằng, nếu không ghi chép và hệ thống hóa cẩn thận thì những tri thức quý báu của cha ông sẽ dần mai một trước sự phát triển mạnh mẽ của y học hiện đại. Vì vậy, tôi và các đồng nghiệp đã dịch bộ “Y Tôn Kim Giám” gồm 43 quyển từ chữ Hán. Đồng thời, biên soạn và xuất bản 15 đầu sách chuyên sâu về Đông y. Tôi cũng chú trọng sưu tầm và lưu truyền những bài thuốc sử dụng dược liệu bản địa theo tinh thần “Nam dược trị Nam nhân” của Đại danh y Tuệ Tĩnh”.

Lương y Trần Văn Quảng luôn đặt chữ Tâm lên hàng đầu và có nhiều bài thuốc hay. Mới đây có nữ bệnh nhân bị suy thận độ 3 – là giai đoạn báo động về sức khỏe, đã bị tăng kali máu và rối loạn nhịp tim… Bệnh nhân đã điều trị rất tốn kém mà vẫn có thể nguy hiểm đến tính mạng. Lương y Quảng nhận định, suy thận độ 3 là mức độ tương đối nặng nhưng chức năng thận vẫn có thể duy trì và phục hồi từ từ. Vậy là, ông chỉ định kê cho bệnh nhân 3 thang thuốc sắc, hướng dẫn bệnh nhân theo dõi sát sao kết hợp với y học hiện đại. Mới 3 tháng mà bệnh nhân đã mừng rỡ báo tin sức khỏe chuyển biến rất tốt và tin tưởng vào phương thuốc quý.

Trường hợp khác, có bệnh nhân bị ung thư giai đoạn cuối đến khám trong tình trạng bệnh nặng, cơ thể quá yếu. Thay vì kê thêm thuốc như một số người làm, lương y Quảng khuyên bệnh nhân chú trọng ăn uống bổ dưỡng, duy trì tâm lý tĩnh tâm… Những lời lương y nói khiến bệnh nhân rất xúc động trước tấm lòng nhân hậu, đặt lợi ích của người bệnh lên hàng đầu. 

Ngoài ra, lương y Trần Văn Quảng thường khám bệnh miễn phí cho người nghèo, tặng thuốc cho bà con vùng sâu, vùng xa. Bên cạnh đó, nhiều người biết ông là vị “lương y chép sách ngược” rất độc đáo. Những cuốn sách Đông y nguyên bản chữ Hán được ông cẩn thận chép ra bản chữ to. Sau đó mới thêm phần phiên âm tiếng Việt – thành sách song ngữ có phần tiếng Hán viết chữ to. Ông nói, phải làm vậy để giữ gìn tốt những kiến thức y học quý báu, kẻo có ngày những bài thuốc quý theo các lương y biết chữ Hán cổ sang… thế giới bên kia.

Vậy là, hằng ngày, ông bắt mạch, kê đơn, bốc thuốc cho bệnh nhân. Đêm về ông lại cặm cụi chép sách ra thành bản chữ to. Gặp những chữ khó, ông phải tra từ điển và tìm hiểu rất lâu cho hợp với các ngữ cảnh sử dụng. Do đó, có cuốn, ông mất tới 3 năm mới chép và dịch hoàn thiện. Có 4 cuốn Đông y rất đặc sắc là Y học tam tự kinh, Tần hồ mạch học, Dược tính ca quát tứ bách vị và Thang đầu ca quyết được xem là sách “gối đầu giường” cho các thầy thuốc Đông y.

Sự kết hợp giữa Đông y và Tây y hiện nay

Theo lương y Trần Văn Quảng, giữa Đông y và Tây y có một sự khác biệt cơ bản:

– Hệ thống lý luận của Tây y được xây dựng trên cơ sở của Sinh lý học – một chuyên ngành thuộc lĩnh vực Khoa học.

– Hệ thống lý luận của Đông y được xây dựng trên nền tảng của Đạo học (nghĩa là cơ sở các triết lý về vũ trụ và nhân sinh của Nho gia, Đạo gia, Phật gia và nhiều triết phái khác trong thời cổ đại). 

Đông y và Tây y có những khác biệt về nguyên lý nhưng không hề đối lập. Tây y dựa trên sinh lý học và các bằng chứng khoa học, trong khi Đông y lấy nền tảng từ triết lý nhân sinh và quy luật tự nhiên. Ông vui vì hiện có nhiều học trò mở các phòng khám Đông y kết hợp xoa bóp, châm cứu hiện đại – là cách để giữ gìn hồn cốt y học cổ truyền rất tốt; đồng thời, kết hợp nhuần nhuyễn Đông y với khoa học hiện đại. Biết kết hợp thuốc Nam với thuốc Tây là con đường giúp Đông y Việt Nam ngày càng phát triển.

Tên tuổi và sự nghiệp của lương y Trần Văn Quảng là biểu tượng cho sự kết hợp hài hòa giữa Đông y và Tây y. Ông chia sẻ thêm: “Tôi từng tham gia xây dựng Phòng Chẩn trị của Trung ương Hội – nơi áp dụng song song cả Đông y và Tây y. Đông y để điều trị tận gốc bệnh. Tây y có vai trò quan trọng trong cấp cứu và chẩn đoán”. Với ông, Đông y là phương pháp chữa bệnh, giúp con người hòa hợp với thiên nhiên. Tuy nhiên, điều cốt yếu là phải giữ được bản sắc riêng của Đông y Việt Nam.

Ở tuổi 92, lương y Trần Văn Quảng vẫn miệt mài viết sách, duy trì giảng dạy và nghiên cứu. Ông coi mỗi bài viết là một di nguyện, với mong muốn truyền lại cho lớp trẻ những kiến thức quý báu đúc kết hàng trăm phương thuốc, những kinh nghiệm chẩn mạch quý giá…

Ông nhắn nhủ, lớp trẻ hãy học Đông y bằng cả trái tim. Bảo tồn không có nghĩa là bảo thủ – cần ứng dụng khoa học công nghệ để Đông y Việt Nam vươn tầm thế giới. Tìm hiểu Đông y có thể mang lại những kiến thức thiết dụng, hữu ích trong việc giữ gìn sức khỏe, hiểu rõ hơn về phương thức tư duy phương Đông cổ đại, thừa kế và phát huy tốt hơn những di sản ông cha để lại.