Sáng 3.5, Ủy ban Văn hóa – Giáo dục Quốc hội họp phiên toàn thể thứ 7, thẩm tra dự án luật Di sản văn hóa sửa đổi.
Góp ý về đề xuất thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa tại dự thảo luật, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) cho hay, bà tán thành với mục đích, tiêu chí thành lập quỹ, song rất băn khoăn khi trong quá trình thông qua nhiều luật khác, nhiều đại biểu đã có ý kiến về việc thành lập các quỹ ngoài ngân sách.
Đề nghị cân nhắc thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh phát biểu khai mạc phiên họp toàn thể thứ 7 của ủy ban
Bà Nga đề xuất, khi quy định thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa trong dự thảo luật, cần tính đến việc có huy động được nguồn lực hay không hay lại rơi vào tình trạng Quỹ phát triển du lịch.
Bà Nga cho biết, Quỹ phát triển du lịch được quy định tại luật Du lịch, sau mấy năm luật có hiệu lực không huy động được bất cứ nguồn lực nào vào quỹ.
“Tôi nhớ rằng, Quỹ phát triển du lịch hiện nay đã được bổ sung 300 tỉ đồng từ ngân sách nhà nước. Một quỹ ngoài ngân sách nhà nước nhưng cuối cùng lại huy động ngân sách nhà nước vào quỹ đấy thì có đúng với mục đích thành lập quỹ hay không. Điều này chúng ta cần cân nhắc”, bà Nga nói.
Theo bà Nga, hiện tại, song song sửa luật Di sản văn hóa, Bộ VH-TT-DL cũng đang xây dựng chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa. Vì vậy, thay vì việc quy định về Quỹ bảo tồn di sản văn hóa thì Bộ rà soát thật kỹ những nhiệm vụ nào cấp bách mà Nhà nước chưa bố trí được ngân sách hoặc bố trí chưa đủ thì xây dựng trong chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa sẽ hợp lý hơn.
“Tôi vẫn e ngại chúng ta thành lập quỹ ngoài ngân sách nhưng việc huy động nguồn lực ngoài ngân sách vào quỹ khó khăn. Tôi đề nghị thực sự cần có tổng kết những quỹ tài chính ngoài ngân sách trong các luật đã thông qua thời gian qua đã huy động nguồn lực ngoài ngân sách như thế nào, có hiệu quả hay không để tiếp tục xem xét việc thành lập quỹ khác. Còn luật nào cũng đề nghị thành lập quỹ thì hiệu quả chưa cao”, bà Nga nói.
Đại biểu Điểu Huỳnh Sang (đoàn Bình Phước) cũng đề nghị ban soạn thảo cân nhắc và làm rõ hơn nữa, đánh giá lại hiệu quả nếu quy định Quỹ bảo tồn di sản văn hóa. “Trong báo cáo giải trình chưa đủ sức thuyết phục nên cần làm rõ quỹ này hiệu quả như thế nào và đi đến đâu. Tới đây, nếu giữ lại trong dự luật sẽ đạt được mục tiêu thế nào”, bà Sang đề nghị.
Trong khi đó, đại biểu Văn Thị Bạch Tuyết (đoàn TP.HCM) lại cho rằng, nên có Quỹ bảo tồn di sản văn hóa. Theo bà Bạch Tuyết, thông qua quỹ sẽ có cơ chế linh hoạt để tiếp nhận được nhiều hơn các khoản viện trợ, tài trợ trong và ngoài nước, có thêm nguồn lực cho bảo tồn di sản văn hóa. “Quỹ có cơ chế vận hành thuận lợi hơn thay vì chuyển vào ngân sách và làm theo thủ tục đầu tư công”, bà Tuyết nêu.
Ngân sách nhà nước không hỗ trợ
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương)
Trước đó, trong dự thảo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa – Giáo dục cũng cho biết, một số ý kiến cho rằng, Nghị quyết số 792 năm 2019 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về một số nhiệm vụ và giải pháp đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách yêu cầu Chính phủ rà soát, đánh giá hiệu quả hoạt động của các quỹ tài chính của một số luật.
Trong thực tế, khi thông qua một số luật, Quốc hội đã bãi bỏ một số quỹ được lập theo các luật chuyên ngành, như: Quỹ hỗ trợ, điều trị, chăm sóc người nhiễm HIV, Quỹ hỗ trợ khám chữa bệnh, Quỹ phòng, chống tác hại rượu bia. Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị tiếp tục cân nhắc về việc thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa.
Dự thảo luật Di sản văn hóa sửa đổi tại điều 90 quy định, Quỹ bảo tồn di sản văn hóa là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Mục đích của quỹ là hỗ trợ kinh phí cho một số hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa chưa được ngân sách nhà nước đầu tư, hỗ trợ hoặc đầu tư chưa đủ.
Cụ thể là, bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể có nguy cơ mai một, thất truyền. Thực hiện các công trình, hạng mục bảo tồn và phát huy giá trị di tích do Nhà nước quản lý và đầu tư cho các công trình, hạng mục; thực hiện các công trình, hạng mục bảo tồn và phát huy giá trị di tích cụ thể theo yêu cầu của bên tài trợ.
Ngoài ra, Quỹ bảo tồn di sản văn hóa còn có nhiệm vụ mua và đưa cổ vật di sản tư liệu có nguồn gốc Việt Nam từ nước ngoài về nước. Mua và hoàn thiện các sưu tập di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia có giá trị của Việt Nam cho các bảo tàng công lập.
Nguồn tài chính của Quỹ được hình thành trên cơ sở viện trợ, tài trợ, hỗ trợ, tặng cho của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài và các nguồn tài chính hợp pháp khác ngoài ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật. Ngân sách nhà nước không hỗ trợ kinh phí đối với các hoạt động của quỹ.
Quỹ bảo tồn di sản văn hóa ở T.Ư do Bộ trưởng Bộ VH-TT-DL quyết định thành lập, ở địa phương do chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định thành lập.
