Lúa gạo Việt chinh phục kỷ lục thế giới

Quy mô lớn nhất thế giới

Trao đổi với Báo PLVN, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan nhấn mạnh mục tiêu đề án chuyển từ tư duy sản xuất lúa gạo sang tư duy kinh tế lúa gạo, gắn với yêu cầu về chất lượng, giảm phát thải, tăng trưởng xanh; góp phần định vị hình ảnh ngành hàng lúa gạo trong bối cảnh biến đổi khí hậu, biến động thị trường và xu thế tiêu dùng xanh trên thế giới.

Theo kế hoạch, đến năm nay, 2025, 13 tỉnh thành trong vùng ĐBSCL trồng 180.000 ha lúa phát thải thấp và thí điểm cấp tín chỉ carbon cho vùng đạt chuẩn. Đến 2030, mở rộng thêm 820.000 ha lúa phát thải carbon thấp, mục tiêu bán tín chỉ carbon của ngành lúa gạo 2.500 tỷ đồng/năm…

Theo ước tính, đề án sẽ giúp giá trị ngành lúa gạo Việt Nam tăng thêm khoảng 21.000 tỷ đồng/năm so với trước đây, gồm: Giảm chi phí sản xuất lúa gạo (9.500 tỷ đồng/năm); tăng giá bán sản phẩm (7.000 tỷ đồng/năm); bán tín chỉ carbon; tận dụng phế phụ phẩm (2.000 tỷ đồng/năm).

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh: “Đây là chương trình sản xuất lúa giảm phát thải quy mô lớn nhất thế giới từ trước đến nay”.

Theo ghi nhận của Báo PLVN, đề án hiện đang được thí điểm tại 5 tỉnh, thành Cần Thơ, Đồng Tháp, Kiên Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng. Đánh giá sơ bộ, các mô hình mang lại kết quả tích cực: Giảm chi phí giống, phân, thuốc 20 – 30%; tăng năng suất 10%; tăng thu nhập nông dân 20 – 25%; giảm trung bình 5 – 6 tấn CO2 tương đương/ha. Tất cả sản lượng lúa đều được doanh nghiệp đăng ký bao tiêu, giá mua cao hơn 200 – 300 đồng/kg.

Tại HTX Dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi (xã Láng Biển, huyện Tháp Mười), HTX đầu tiên của Đồng Tháp tham gia mô hình thí điểm, ông Nguyễn Hữu Nghĩa (thành viên HTX) cho biết, kết thúc vụ thu đông 2024, tính trên mỗi ha, năng suất lúa đạt 6,13 tấn, tương đương sản lượng lúa không thuộc mô hình; nhưng chi phí giảm, nên lợi nhuận cao hơn khoảng 4,3 triệu đồng. Mỗi ha lúa giảm 80kg giống, 50kg phân bón, 5 lần phun thuốc bảo vệ thực vật.

Lãnh đạo Bộ NN&PTNT và UBND tỉnh Đồng Tháp thăm một mô hình thí điểm của đề án.

Giám đốc HTX Thắng Lợi, ông Nguyễn Văn Hùng, cho biết, ban đầu việc thuyết phục nông dân tham gia gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, sau khi chứng kiến hiệu quả, nhiều hộ chủ động liên hệ HTX để được hướng dẫn.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Phước Thiện đánh giá việc thực hiện mô hình là chủ trương đúng đắn, nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường về an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường. “Đề án là bước đột phá trong ngành nông nghiệp, mang lại nhiều cơ hội cho nông dân nói riêng và địa phương nói chung, khi Đồng Tháp đang đặt mục tiêu trở thành một trung tâm sản xuất lúa gạo chất lượng cao”, ông Thiện nói.

Những tín hiệu tốt sau 1 năm thí điểm

Tại Sóc Trăng, đề án cũng đạt được nhiều kết quả đáng vui mừng. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vương Quốc Nam cho biết, ngoài mô hình thí điểm 50ha tại HTX nông nghiệp Hưng Lợi (xã Long Đức, huyện Long Phú) do Bộ NN&PTNT xây dựng, vụ đông xuân 2024 – 2025, tỉnh phát triển thêm 7 mô hình. Tám mô hình thí điểm tại Sóc Trăng hiện trải đều các huyện, thị xã, diện tích khoảng 340ha. “Việc mở rộng các mô hình sẽ giúp nông dân có điều kiện “tai nghe, mắt thấy”, từ đó nhân rộng hơn nữa”, ông Nam tin tưởng.

Thu hoạch lúa tại một mô hình thí điểm.

Tại Cần Thơ, Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Ngọc Hè thông tin, mô hình thí điểm được thực hiện với diện tích 50ha tại HTX Tiến Thuận (xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh), vụ hè thu 2024 đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chí đề án. Ngoài tiết kiệm chi phí về giống, phân bón, nước tưới; còn giảm rủi ro dịch bệnh, hạn chế lúa bị đổ ngã, giảm tổn thất sau thu hoạch. Kết quả của mô hình là nền tảng, cơ sở để Cần Thơ nhân rộng mô hình.

Đặc biệt, tại An Giang, Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Mừng cho hay năm 2024, tỉnh đã triển khai diện tích đến 21 nghìn ha sản xuất theo quy trình đề án. Kết quả mỗi ha giảm 67 kg giống, năng suất cao hơn 0,1 tấn, chi phí sản xuất giảm 4 – 5 triệu đồng, trong khi lợi nhuận cao hơn 3,6 – 5,3 triệu đồng.

Đánh giá về đề án sau 1 năm triển khai tại 5 tỉnh, thành, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) Lê Thanh Tùng nhận định, sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền địa phương, sự tham gia tích cực của nông dân, cùng sự chung tay của doanh nghiệp, cho thấy nhiều tín hiệu tốt, khả quan, niềm tin mạnh mẽ vào sự thành công của đề án.

Chất lượng lúa gạo Việt Nam không thua kém các nước trên thế giới. Tuy nhiên trong quá khứ, giá trị lúa gạo Việt Nam chưa được nâng cao, mức phát thải cao hơn. Cũng trong quá khứ, sản xuất lúa gạo tại Việt Nam thiếu đồng bộ, thiếu tính hỗ trợ, mang tính manh mún nhỏ lẻ tự phát. Đề án 1 triệu ha ra đời tăng cường tính liên kết, sẽ đưa hạt gạo Việt Nam đạt các tiêu chí tiêu chuẩn thế giới; nâng tầm giá trị, thương hiệu lúa gạo và người nông dân Việt Nam.

Việt Nam là quốc gia đầu tiên trên thế giới thực hiện giảm phát thải trên lúa với quy mô lớn, nhưng quá trình triển khai được đánh giá đã vượt lên mọi khó khăn. Tại Hội nghị thúc đẩy triển khai đề án giữa tháng 10/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh đề án hết sức ý nghĩa với nông dân, ngành hàng lúa gạo, nhiệm vụ ứng phó biến đổi khí hậu, hướng tới mục tiêu an toàn trước thiên tai, giảm phát thải. “Trong thời đại ngày nay, với xu thế “ăn ngon, ăn sạch”, cạnh tranh lại rất lớn, chúng ta phải thổi hồn, thổi sức sống mới vào ngành nông nghiệp, ngành lúa gạo tại ĐBSCL, vùng sản xuất nông nghiệp lớn nhất của đất nước”, Thủ tướng khẳng định.