Lo lặp lại ‘làm đẹp’ học bạ, giải thưởng

“THI – CẤM THI” RỒI LẠI “THI – CẤM THI”

Trước lệnh cấm trên, những người trong cuộc hay từng chứng kiến các lần thi – cấm thi, thi – cấm thi của Bộ GD-ĐT trong 10 năm trở lại đây sẽ thấy đáng lo hơn đáng mừng.

Từ năm 2015, Bộ GD-ĐT cấm thi vào lớp 6 dù là trường tư, trường chất lượng cao, hay trường đặc thù. Phụ huynh, học sinh (HS) chưa kịp mừng thì đã nhận ra việc xét tuyển vào lớp 6 với những tiêu chí phụ ngoài kết quả học bạ là giải thưởng các cuộc thi đã gây ra nhiều bất cập.

Thời điểm đó, bùng nổ các cuộc thi thương mại mang danh quốc tế như: toán, tiếng Anh qua mạng, thi khoa học bằng tiếng Anh… Để hạn chế, Sở GD-ĐT Hà Nội đã phải đưa ra một danh sách các cuộc thi. Tuy nhiên, chính trong các kỳ thi nằm trong danh sách của sở thì HS và phụ huynh cũng có nhiều cách để lách, để luyện, chưa nói đến các biểu hiện tiêu cực khác.

ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH

Không chỉ có môn văn hóa, các cuộc thi nhằm khuyến khích HS phát triển toàn diện như văn nghệ, thể dục thể thao cũng đầy tiêu cực để có giải thưởng. Có những HS không thế mạnh gì về thể dục thể thao nhưng lại được giải rất cao về điền kinh, bơi lội…

Mặt khác, sau vài năm thực thi việc xét tuyển, dư luận sửng sốt vì xuất hiện hàng nghìn học bạ “siêu nhân” toàn điểm 10 để xét vào lớp 6 các trường “hot”… Còn bản thân các trường thì cho biết sau khi bỏ thi, nhiều HS vào trường đạt điểm rất cao, giải thưởng chồng chất, nhưng phải học lại kiến thức cơ bản. Nhiều ý kiến đề nghị nên cho các trường tổ chức thi, dù có thể HS phải ôn luyện nhưng các trường nói đó là chất lượng thật còn hơn là bắt họ chấp nhận một chất lượng giả. Tổ chức một kỳ thi sẽ trung thực và công bằng hơn so với rất nhiều các loại kỳ thi không thể kiểm soát chất lượng như vậy.

Sau 2 năm áp dụng xét tuyển, ngày 29.5.2017, Bộ GD-ĐT có văn bản gửi các sở GD-ĐT chỉ đạo giảm các cuộc thi cấp quốc gia cũng như các cuộc thi tại địa phương dành cho giáo viên (GV) và HS phổ thông. “Kết quả rà soát của Bộ cho thấy số lượng các cuộc thi dành cho GV và HS hiện nay quá nhiều, chồng chéo, gây áp lực cho GV, HS. Nhiều cuộc thi không nhận được sự đồng tình của xã hội”, văn bản chỉ rõ. Vì vậy, Bộ chủ trương giảm các cuộc thi cấp quốc gia, chỉ chọn một số cuộc thi cơ bản, gắn liền với nhiệm vụ chính trị của ngành để tổ chức.

Đáng lưu ý, tại văn bản này, Bộ GD-ĐT khẳng định sẽ “không sử dụng kết quả các cuộc thi do sở tổ chức và thành tích của HS do sở cử đi tham gia các cuộc thi quốc tế vào việc đánh giá kết quả học tập của HS từ năm học 2017 – 2018, tuyển thẳng trong xét tuyển HS đầu cấp từ năm học 2018 – 2019”.

Đến năm 2018, Bộ GD-ĐT chính thức ban hành Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế tuyển sinh THCS và tuyển sinh THPT, trong đó bổ sung quy định: “Trường hợp cơ sở giáo dục có số HS đăng ký vào học lớp 6 nhiều hơn so với chỉ tiêu tuyển sinh, sở GD-ĐT hướng dẫn thực hiện phương án tuyển sinh theo phương thức xét tuyển, hoặc kết hợp xét tuyển với kiểm tra, đánh giá năng lực HS”.

CHƯA BIẾT CĂN CỨ VÀO ĐÂU ĐỂ XÉT TUYỂN CÔNG BẰNG, KHÁCH QUAN

Đối với việc tuyển sinh lớp 6 một số trường đặc thù bằng “kiểm tra đánh giá năng lực” thực hiện 7 năm qua, không có ý kiến lo ngại nào về tiêu cực hay bất cập lớn. Do vậy, dư luận thực sự bất ngờ, có ý kiến nói “trở tay không kịp” khi quy chế tuyển sinh THCS và THPT do Bộ GD-ĐT vừa ban hành, việc tuyển sinh THCS chỉ còn một phương thức xét tuyển, không còn ngoại lệ cho các trường đặc thù.

Điều đáng nói, dự thảo quy chế công bố lấy ý kiến xã hội đều không hề có “dự lệnh” cho việc bỏ thi vào lớp 6, trái lại vẫn nêu: “Trường THCS có số HS đăng ký vào học lớp 6 nhiều hơn chỉ tiêu tuyển sinh thì được thực hiện tuyển sinh theo phương thức kết hợp xét tuyển với kiểm tra, đánh giá năng lực của HS”.

Trên địa bàn Hà Nội có khá nhiều trường THCS tuyển sinh vào lớp 6 bằng hình thức kiểm tra đánh giá năng lực đầu vào như: THCS Nguyễn Tất Thành, THCS Ngoại ngữ, THCS Cầu Giấy, THCS Thanh Xuân, THCS Nam Từ Liêm, THCS Lê Lợi, THCS Thực nghiệm. Bên cạnh đó, hàng loạt trường THCS tư thục ở Hà Nội lâu nay đều tổ chức thi để tuyển sinh vào lớp 6 do không tuyển sinh theo tuyến, số lượng dự tuyển lớn hơn nhiều so với chỉ tiêu tuyển sinh…

Đến thời điểm này, nhiều trường tư thục trên địa bàn Hà Nội đã công bố phương án tuyển sinh lớp 6 cho năm học tới với hình thức xét tuyển kết hợp với kiểm tra đánh giá năng lực, như quy chế cũ và dự thảo quy chế mới. Thậm chí, có trường đã tổ chức thi tuyển xong. Hầu hết các trường đều nói chưa biết sẽ phải tuyển sinh lớp 6 ra sao để không lặp lại những bất cập khi cấm thi như các năm 2015 – 2017.

Nhà giáo Nguyễn Xuân Khang, Chủ tịch Hội đồng Trường Marie Curie (Hà Nội), cho rằng: “Quy chế quy định tiêu chí xét tuyển do sở GD-ĐT hướng dẫn cụ thể. Thế nhưng căn cứ vào đâu để định ra tiêu chí xét tuyển, nếu không dựa vào học bạ và một số “thành tích” của các kỳ thi văn hóa, văn nghệ, thể thao…? Gần đây, Bộ GD-ĐT đã hạn chế tuyển sinh ĐH bằng phương thức xét học bạ THPT. Vì sao? Câu trả lời thuyết phục nhất không ai khác ngoài Bộ GD-ĐT. Học bạ tiểu học còn “mờ” hơn học bạ THPT, hơn 90% là xuất sắc”.

Thầy Khang bày tỏ lo ngại, năm học này phụ huynh sẽ lại chạy đua làm học bạ đẹp và huy chương các loại để có một suất vào trường chất lượng cao, trường “hot”… “Kỳ tuyển sinh vào lớp 6 trong tình huống đó liệu có công bằng, khách quan, minh bạch?”, ông đặt câu hỏi.

Do vậy, thầy Khang đồng tình với ý kiến cho rằng Bộ GD-ĐT nên để sở tự quyết các kỳ thi của địa phương, do địa phương chịu trách nhiệm “vì đặc thù của mỗi địa phương khác nhau. Hà Nội không giống Cao Bằng, TP.HCM không giống Cà Mau”.

Trong khi đó, đại diện Bộ GD-ĐT chỉ nêu mong muốn chung chung: các sở GD-ĐT sớm có hướng dẫn tiêu chí xét tuyển lớp 6 những trường đặc thù theo hướng thúc đẩy phát triển giáo dục toàn diện chứ không chỉ dựa vào kết quả học tập ở cấp tiểu học để tuyển sinh.