Liên minh châu Âu tăng chi tiêu quốc phòng để ‘tự bảo vệ mình’

Các nhà lãnh đạo EU đã nhất trí thông qua kế hoạch tăng chi tiêu quốc phòng vào thứ Năm (6/3), trong bối cảnh lo ngại về sự ủng hộ của Mỹ đối với an ninh châu Âu đang suy yếu. Những tuần gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gây ra nhiều bất ổn khi ông thể hiện sự thân thiện với Nga, rút lại hỗ trợ quân sự cho Ukraine và phá vỡ các nền tảng hợp tác với châu Âu vốn tồn tại hàng thập kỷ.

27 nhà lãnh đạo EU đã đồng ý nới lỏng các hạn chế ngân sách để các quốc gia thành viên có thể tăng chi tiêu quốc phòng. Họ cũng kêu gọi Ủy ban châu Âu tìm cách mới để “tạo điều kiện thuận lợi cho việc tăng chi tiêu quốc phòng ở cấp quốc gia tại tất cả các nước thành viên”.

Theo ước tính của Ủy ban châu Âu, khoảng 650 tỷ euro (702 tỷ USD) có thể được giải phóng thông qua các biện pháp này. Các nhà lãnh đạo cũng xem xét đề xuất của Ủy ban về một gói vay trị giá 150 tỷ euro (162 tỷ USD) để mua thiết bị quân sự mới và yêu cầu nhân viên trụ sở EU “xem xét đề xuất này một cách khẩn cấp”.

Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk nhấn mạnh: “Châu Âu phải đối mặt với thách thức này, cuộc chạy đua vũ trang này. Và châu Âu phải chiến thắng”. Ông Tusk tự tin rằng châu Âu có đủ khả năng để đối đầu với Nga về mặt quân sự, tài chính và kinh tế.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen gọi kế hoạch chi tiêu quốc phòng là “bước ngoặt” đối với Ukraine và châu Âu, khi lục địa này đang đối mặt với “mối nguy hiểm rõ ràng và hiện hữu” và cần phải “tự bảo vệ mình”.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy hoan nghênh kế hoạch và hy vọng một phần ngân sách có thể được sử dụng để củng cố ngành công nghiệp quốc phòng của Ukraine, nơi có thể sản xuất vũ khí với chi phí thấp hơn và gần hơn với chiến trường.

Ông Zelenskyy bày tỏ lòng biết ơn: “Chúng tôi rất biết ơn vì chúng tôi không đơn độc, và đây không chỉ là lời nói. Chúng tôi cảm nhận được điều đó. Điều này rất quan trọng”.

Thủ tướng Hungary Viktor Orban, một người ủng hộ trung thành của ông Trump và được coi là đồng minh thân cận nhất của Tổng thống Nga Vladimir Putin tại châu Âu, đã từ chối ủng hộ một phần tuyên bố của hội nghị thượng đỉnh liên quan đến Ukraine.

Tuy nhiên, 26 nhà lãnh đạo EU còn lại đã thông qua lập trường của khối rằng không thể có đàm phán về Ukraine mà không có sự tham gia của Ukraine, và châu Âu phải tham gia vào bất kỳ cuộc đàm phán nào liên quan đến an ninh của họ.

Thập kỷ phụ thuộc vào sự bảo vệ của Mỹ, cùng với sự khác biệt về tài chính và cách sử dụng răn đe hạt nhân của Pháp, cho thấy việc EU lấp đầy khoảng trống do Washington để lại sẽ rất khó khăn.

Cao Phong (theo BBC, CNN, AJ)