Lễ cấp sắc người Dao Thanh Y Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia

Tại Lễ hội Sóng Mun tổ chức hôm nay (1/3) ở xã Quảng Đức, huyện Hải Hà, Sở VHTT&DL Quảng Ninh đã trao quyết định công nhận “Tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ cấp sắc của người Dao Thanh Y” cho các địa phương có cộng đồng người Dao Thanh Y sinh sống trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.

Năm nay, Lễ hội Sóng Mun được tổ chức trong 2 ngày 1 và 2/3 với nhiều nghi lễ truyền thống cầu bình an, cầu may mắn. Nhân dân các bản làng tụ hội, góp lễ và cử người uy tín nhất đại diện cho bản làng đến miếu làng cúng lễ, cầu bình an, may mắn, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống hòa thuận, hạnh phúc.

Phần hội diễn ra với nhiều hoạt động hấp dẫn: Phiên chợ vùng cao, liên hoan các CLB văn nghệ dân gian, thi vấn tóc phụ nữ Dao Thanh Y, thi ẩm thực dân tộc, thi trình diễn trang phục dân tộc, thi gói bánh lá dứa, thi thổi kèn lá, giao lưu hát đối, nhảy sạp; thi đấu các môn thể thao dân tộc…

Lễ cấp sắc của người Dao Thanh Y tỉnh Quảng Ninh được Bộ VHTT&DL công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể Quốc gia vào ngày 10/12/2024.

Theo Sở VHTT&DL Quảng Ninh, trên địa bàn tỉnh, người Dao Thanh Y chiếm 2,7% dân số. Chu kỳ vòng đời của người con trai Dao Thanh Y từ lúc sinh ra đến khi trưởng thành và mất đi, có một số tục lệ không thể thiếu đó là Lễ cấp sắc.

Theo quan niệm của người Dao Thanh Y, con trai dù lớn tuổi nhưng chưa qua Lễ cấp sắc vẫn bị coi là chưa trưởng thành. Do vậy Cấp sắc là nghi lễ quan trọng nhất trong cuộc đời của người con trai Dao Thanh Y; là tập quán xã hội và tín ngưỡng dân gian không thể bỏ đối với bất kỳ người con trai Dao Thanh Y nào.

Lễ cấp sắc hay còn được gọi là lễ đặt tên âm cho con trai, tiếng Dao Thanh Y gọi là “Ấy man cháy sấy”. Những người được cấp sắc sẽ gọi thầy cúng là sư phụ – họ đều là những người dân tộc Dao Thanh Y có uy tín trong vùng được gia đình mời đến.

Theo quy định của người Dao Thanh Y, trong một lần tổ chức làm Lễ cấp sắc có thể làm cho một, hai hoặc ba người… tuổi có thể khác nhau, nhưng phải trong một gia đình, có chung ban thờ tổ tiên và phải ngang hàng nhau.

Lễ cấp sắc diễn ra trong 7 ngày, tại nhà các Thầy cấp sắc và tại gia đình người được cấp sắc. Lễ này gồm các nghi lễ của nhóm bên văn, nhóm bên võ và Lễ khao làng.

Lễ cấp sắc là tổng hợp các loại hình nghệ thuật: văn, thơ, âm nhạc, vũ điệu, nghệ thuật tạo hình, tranh thờ… Lời ca trong nghi lễ sử dụng hình ảnh ví von, trong sáng kể về những vị thần linh sẵn lòng giúp đỡ con người, những vùng đất trù phú làm ăn thuận lợi… Vũ đạo được thể hiện trong Lễ cấp sắc đó là các điệu múa rồng, múa rùa, múa gà, các điệu nhảy.

Lễ cấp sắc của người Dao Thanh Y là tập quán xã hội và tín ngưỡng dân gian do chính cộng đồng người Dao Thanh Y sáng tạo ra, gắn liền với quá trình hình thành, thiên di và phát triển của tộc người, được truyền từ đời này sang đời khác và luôn song hành cùng đời sống của đồng bào.

Ngày nay, để phù hợp với sự phát triển chung của xã hội, nhiều nghi lễ, nghi thức không còn phù hợp với đời sống đã được người Dao Thanh Y lược bớt, nhưng không vì thế mà làm giảm tính thiêng trong nghi lễ này.

Thế Vũ