Lát cắt trường tồn cùng thời gian

Trong xã hội hiện nay, bên cạnh đời sống vật chất được cải thiện, đời sống tinh thần được nâng lên thì nhu cầu hưởng thụ và thưởng thức cái đẹp của con người cũng được quan tâm nhiều hơn. Bất cứ tác giả nào tìm đến con đường nghệ thuật trong nhiếp ảnh cũng đã có trong mình một vốn liếng nhất định về nghệ thuật, có sự kết hợp hài hòa giữa nội dung và hình thức. Cũng là bố cục nhưng nhiếp ảnh nghệ thuật mang đến một cảm nhận thẩm mỹ khác biệt vừa lạ, vừa mới và vừa độc đáo đến không ngờ…

Nghệ thuật nhiếp ảnh Trà Thiết có tính khác biệt, có chỗ đứng trong lòng công chúng và những người yêu thích nhiếp ảnh. Ông sinh năm 1954 tại Lệ Thuỷ, Quảng Bình. Hội viên Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, hội viên Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Quảng Trị.

Năm 2000, lần đầu tiên tham gia Liên hoan ảnh nghệ thuật 6 tỉnh khu vực Bắc Trung bộ, nghệ sĩ nhiếp ảnh Trà Thiết đã đoạt giải Huy chương Đồng với tác phẩm “Ánh sáng”. Bức ảnh được giới chuyên môn đánh giá cao về tư duy hình ảnh, sáng tạo trong góc máy thể hiện. Năm 2006, ông tiếp tục gặt hái được thành công khi đoạt giải Huy chương Bạc tại Liên hoan ảnh nghệ thuật 6 tỉnh Bắc Trung bộ với tác phẩm “Đập ngăn dòng thuỷ điện Rào Quán” và tác phẩm này đã được chọn treo triển lãm ảnh nghệ thuật toàn quốc cùng với tác phẩm “Đêm Trường Sơn huyền thoại”.

Năm 2015, ông đoạt giải khuyến khích tại triển lãm ảnh toàn quốc đề tài “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” với tác phẩm “Nghị lực”.

Tiếp nối tại Liên hoan ảnh nghệ thuật 6 tỉnh khu vực Bắc Trung bộ, ông đoạt 2 giải Huy chương Đồng với tác phẩm “Diễn tập” (2014), tác phẩm “Công việc trong lòng điện gió” (2019).

Ông có điều kiện học hỏi các nghệ sĩ nhiếp ảnh đàn anh và thường xuyên được tham gia các lớp tập huấn về ảnh nghệ thuật, từ đó, nâng cao khả năng sáng tạo. Với lòng say mê đi tìm khoảnh khắc đẹp trong cuộc sống, ông đã sáng tác được những tác phẩm ảnh nghệ thuật giàu cảm xúc, mang đậm chất nhân văn. Ông luôn trăn trở tư duy và lăn lộn với thực tế. Có những tác phẩm ông phải lên ý tưởng rồi phác thảo chi tiết kế hoạch hàng năm, rồi chọn góc máy, ánh sáng, thời điểm để chụp. Điều dễ nhận thấy trong các tác phẩm ảnh nghệ thuật của ông là sự chau chuốt, tỉ mỉ trong từng chi tiết. Ông sử dụng thành thục kỹ thuật điều tiết ánh sáng kết hợp với bố cục sáng tạo trong các tác phẩm để tạo điểm nhấn chủ thể. Là hội viên Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, ông đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm chụp ảnh, chọn ảnh và chủ đề sáng tác với các đồng nghiệp mới vào nghề.

Trong tác phẩm “Đập ngăn dòng thuỷ điện Rào Quán”, ông sử dụng hiệu quả góc chụp và tinh tế ánh sáng đã nâng cao thẩm mỹ thị giác đồng thời làm cho cái nhìn lẫn cảm xúc trở nên mạnh mẽ hơn. Yếu tố nội dung trong ảnh là những thông tin chứa đựng về thời gian, không gian, thực tế, diễn biến sự việc sự kiện, nhân vật, cảnh quan được phát hiện, nâng cao, được phả vào đó những ý tưởng thẩm mỹ của ông.

Các sáng tác của Trà Thiết đều chứa đựng một hàm lượng thông tin nhất định. Qua lượng thông tin tạo nên những cảm xúc thẩm mỹ, những suy tưởng sâu xa vượt lên trên, ra khỏi khuôn khổ hình thức của tác phẩm, đem đến những rung động thẩm mỹ về cái đẹp. Với ý thức người nghệ sĩ, đã cho ra đời những đứa con tinh thần có nội dung sâu sắc về những vấn đề trọng yếu của thời đại, góp phần ảnh hưởng đến phong trào sáng tác tại địa phương, mang hiệu ứng xã hội cao, chạm được vào trái tim, tâm cảm của công chúng và có thể sống cùng năm tháng.

Cuộc sống là sự vận động không ngừng nghỉ, trong đó con người hay sự vật, hiện tượng… cũng đều bắt buộc phải tuân theo quy luật của tự nhiên. Nhiếp ảnh nghệ thuật muốn tạo ra một tác phẩm hay, điều duy nhất phải hướng ống kính vào cuộc sống, không thể tạo ra tác phẩm từ những gì không có thật trong cuộc sống.

Nhiếp ảnh là nghệ thuật cắt những lát cắt rất mỏng của cuộc sống, nhưng giá trị những lát cắt ấy vô cùng lớn lao và có thể trường tồn cùng thời gian, đây chính là thế mạnh duy nhất chỉ có ở nhiếp ảnh. Chính những khoảnh khắc điển hình của diễn biến, sự việc, con người, cảnh quan… đã được định dạng ấy nhiều khi có giá trị vô cùng to lớn, khái quát cả một quá trình vận động của cuộc sống con người.

Chỉ cần một phần mấy ngàn giây, nghệ sĩ nhiếp ảnh Trà Thiết có thể bắt đứng được cuộc sống, nó giúp cho ông dễ dàng nắm bắt tình huống và tạo ra tác phẩm hay mà nhiều khi chính tác giả muốn chụp lại cũng không thể. Bằng phương pháp lựa chọn điển hình, với sự mẫn cảm của tâm hồn, ông dễ dàng phát hiện đề tài, nhân vật, lựa chọn điểm rơi, bấm máy với khoảnh khắc đúng lúc, quyết định trong sự vận động khách quan của sự vật đã cho hình ảnh sống động hơn so với phương pháp xây dựng điển hình mà không điển hình, thiếu vốn sống, dàn dựng khấp khểnh, xơ cứng, xa rời cuộc sống…

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Trà Thiết là người vừa phản ánh hiện thực nhưng cũng vừa thi vị hóa cuộc sống bằng chính tác phẩm, thổi hồn vào trong tác phẩm, để soi vào đó nhận thức hiện thực hoặc là tình yêu hay là niềm vui, thật không phải dễ dàng để đạt được điều đó, nó đòi hỏi ông phải có vốn sống và cả hành trình dấn thân. Vì thế, không ngạc nhiên những gì nghệ sĩ nhiếp ảnh Trà Thiết đã đạt được trong thời gian qua.

Sáng tạo nghệ thuật là phải thổi căng hình thức đẹp của tác phẩm bằng hơi nóng những vấn đề thời cuộc, chính trị xã hội của quê hương, đất nước, số phận con người lao động chân chính và cả ước mơ, khát vọng vươn cao, tài năng và nghị lực. Bằng sự sáng tạo và tâm hồn nhạy cảm, ông đã tìm ra sức hấp dẫn lạ kỳ, làm sáng rõ bản chất sự thực và nắm bắt được khoảnh khắc độc đáo. Các tác phẩm ảnh nghệ thuật của ông được sáng tác chứa đựng cái tôi hiện hữu, cái ý niệm sâu sắc trong nội dung và hiện thực cuộc sống. Đó là những tác phẩm không màu mè, không cầu kỳ trau chuốt, giả tạo, nhưng mang hơi thở, khoảnh khắc cảm nhận. Hình thức và nội dung tự nó đã gắn kết và tồn tại trong hiện thực cuộc sống một cách hài hòa.

Đề tài sáng tác, yếu tố “lạ” chính là sự khám phá, ý nghĩa mang tính phát hiện như những sinh hoạt văn hóa, nét đặc sắc trong cuộc sống người dân, chân dung những người dân tộc thiểu số ở vùng cao … luôn có sự hấp dẫn, bí ẩn ở nét hoang dã, ở đôi mắt luôn mở to tròn giàu cảm xúc, trong trang phục dân tộc truyền thống ấn tượng. Còn đời thường, cảnh sàng gạo, tắm suối, lấy nước… hay sinh hoạt ấm cúng bên bếp lửa luôn lọt vào ống kính của nghệ sĩ nhiếp ảnh Trà Thiết, những bức ảnh đó đã đem hình ảnh Quảng Trị đi khắp nơi, trưng bày tại triển lãm ảnh khu vực, quốc gia và đã cho tác giả nhiều thú vị trong trải nghiệm.

Trong nghệ thuật nhiếp ảnh, điều đặc biệt là giữa người sáng tác không chuyên và người sáng tác chuyên nghiệp ít có sự cách biệt về trình độ thẩm mỹ như các ngành nghệ thuật khác. Nếu sự khác biệt có chăng chính là khả năng tập trung toàn bộ nghị lực vào phương diện nghệ thuật của nghệ sĩ để tạo cho tác phẩm một vai trò đặc biệt trong việc thức tỉnh, phát triển giá trị tinh thần và xã hội trong sự kiện đời sống mà con người chứng kiến?