Lady Gaga và sự trở lại của ‘Mẹ quái vật’

Trong bộ đồ bằng cao su đỏ đính những móng tay đỏ đầy dị hợm, hát những âm tiết không rõ nghĩa nhưng liên tục lặp lại đầy bí ẩn như một nghi lễ tôn giáo kỳ quặc “Amor-oo-nana/ Abra-ca-da-bra/ Morta-oo-gaga”, Lady Gaga trở lại trong MV Abracadabra, kéo ngược thời gian về hơn chục năm trước

Cái thời của Bad Romance, của Born This Way, cái thời chúng ta bị mê hoặc bởi những câu hát vô nghĩa như “Roma-roma-ma Gaga, ooh la la”, cái thời mà mỗi lần Lady Gaga xuất hiện, người ta lại đoán già đoán non lần này cô lại gây sốc theo kiểu gì.

Còn MV Disease được tung ra không lâu trước đó, Lady Gaga phân thân: một nhân cách người thường trong tà váy hoa, gương mặt mang những vết thương; nhân cách còn lại là ma nữ áo đen với những vuốt nhọn dài như ác quỷ phố Elm, tròng mắt đỏ quạch kinh dị.

Nếu như Abracadabra là về một ma thuật để yểm lại những quỷ dữ vây bóng trong cuộc sống thì Disease là câu chuyện về những hỗn loạn nội tâm, sự trù ám quỷ dị của chính mình lên cuộc đời mình.

Vậy là sau một quãng đường dài đi hát jazz, đi hát ballad, đi cover những bản nhạc tình kinh điển (trong Joker 2), đi đóng phim, đi làm… “người bình thường”, “Mẹ quái vật” cuối cùng đã hồi sinh và dùng thần chú để làm sống dậy cả một đội quân quái thú bất kham của mình.

Hai ca khúc trên là bước ngoặt lớn từ ca khúc đầu tiên trong album Mayhem được cô hé lộ, Die with A Smile, cộng tác cùng Bruno Mars.

Đó là một tình ca mang âm quyển của classic rock thập niên 1970, du dương, hoài cổ, si tình, đong đầy cảm xúc, đâu đó gần gũi với hình tượng của Lady Gaga trong phim điện ảnh A Star Is Born. Hóa ra bản hit ấy lại chỉ là một ngoại lệ của Mayhem.

Nhưng chúng cũng là bước ngoặt với thị trường pop đương đại, vốn đang chịu ảnh hưởng sâu sắc từ thẩm mỹ âm nhạc của Taylor Swift – nương vào tính kể chuyện, tính thành thật, mộc mạc, nhỏ nhẹ, làm bạn với người nghe hay nói như một nhà phê bình nước ngoài là có tính “xưng tội”.

Taylor Swift đã đi đến đỉnh cao nhờ những câu chuyện có thật của mình. Trong khi đó Gaga ban đầu trở thành một siêu sao là bởi sự ồn ào, sự làm quá, sự lấn át người nghe bởi vô vàn những “persona” (nhân cách) trừu tượng, phức tạp ngăn không cho ta thấy gương mặt thật của cô.

Ví Taylor Swift là một nhà hiện thực chủ nghĩa trong nhạc pop, thì Lady Gaga là một nghệ sĩ siêu thực hoặc lập thể, với ngôn từ bập bùng vẻ bí mật, câu chuyện về những rối loạn nội tâm, cuộc chiến của các bản thể được che giấu dưới những lớp ẩn dụ và những biểu tượng.

Trong cái thế giới giải trí mà Taylor Swift lớn đến mức được gọi vui là “nền công nghiệp âm nhạc”, thẩm mỹ avant-garde và pop art trong những bản dance-floor, synth-pop của Lady Gaga trong Mayhem, theo cách nào đó lại có hơi lạc thời (lạc thời chứ không phải lỗi thời).

Tất nhiên, Lady Gaga chưa bao giờ “hết thời” như một số người vẫn nói, nhưng có lẽ thời đại nơi cô là người định hình thực sự đã qua, không phải vì cô không còn mới mẻ nữa mà vì sự mới mẻ cũng có thể là một kiểu cũ kỹ.

Lady Gaga vẫn là nữ hoàng trong đế chế của riêng cô nhưng là một đế chế mà bên dưới nó, những “thuộc địa” chịu sự ảnh hưởng của cô đang tan rã.