Kinh tế tư nhân: Góc nhìn từ nền kinh tế không rào cản

Lịch sử phát triển kinh tế của Việt Nam trong hàng chục năm qua đã chứng minh một điều quan trọng rằng, sự lớn mạnh của khu vực kinh tế tư nhân phụ thuộc lớn vào những cải cách về thể chế, những nỗ lực tháo gỡ các rào cản đối với hoạt động kinh doanh…

Hiện tại cũng vậy, khu vực kinh tế tư nhân sinh trưởng khỏe mạnh, bứt phá mạnh mẽ đang cần một Nhà nước với thể chế phù hợp, chính sách đúng đắn và môi trường kinh doanh không rào cản.

Một thế hệ nhà thầu xây dựng với năng lực hoàn toàn mới được kỳ vọng sẽ xuất hiện trong thời gian tới. Trong ảnh: Nhà thầu Đèo Cả thi công cao tốc Hữu Nghị – Chi Lăng. Ảnh: Phan anh

Bài 1: Không thể có cơ hội nào lớn hơn

Không gian phát triển chưa từng có của nền kinh tế đặt mục tiêu tăng trưởng cao và kéo dài, với nhiều dự án trọng điểm quốc gia quy mô rất lớn, khiến giới đầu tư – kinh doanh hào hứng với cơ hội nâng hạng hiếm có.

Bước nhảy thăng hạng

Vài tuần nay, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam và cộng sự bận rộn với các cuộc làm việc với hội viên. Dự án Đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam với tổng mức đầu tư 67 tỷ USD, dự kiến khởi công vào năm 2027 đang là mục tiêu được mổ xẻ, phân tích.

“Với các thông tin tiếp cận được, chúng tôi ước tính, cấu phần cho xây dựng sẽ khoảng 40 tỷ USD. Đây là cơ hội làm ăn ngàn vàng với các nhà thầu xây dựng Việt Nam nếu tham gia được”, ông Hiệp chia sẻ với nhiều kỳ vọng.

Ông Hiệp kể, các nhà thầu xây dựng lớn nhất cả nước đang ngồi với nhau, thử giả định phương án để cân đếm cơ hội. Theo đó, giả định các gói thầu chia thành 23 gói, căn cứ theo 23 ga dự kiến trên tuyến đường dài 1.541 km. Như vậy, phần xây dựng sẽ ước khoảng 2 tỷ USD/gói, tương đương hơn 50.000 tỷ đồng.

Yếu tố ngàn vàng không chỉ bởi cơ hội việc làm, cơ hội đầu tư, kinh doanh, mà còn ở khía cạnh vô cùng quan trọng là học hỏi, lớn lên, trưởng thành trong không gian đẳng cấp, mới mẻ chưa từng có.

“Một thế hệ nhà thầu xây dựng với năng lực hoàn toàn mới, có thể tham gia xây dựng dự án đường sắt tốc độ cao sẽ xuất hiện, như từng diễn ra với Dự án Sân bay Long Thành, hay với các công trình, dự án trọng điểm quốc gia nhiều năm trước. Chúng ta sẽ có thêm nhiều nhà thầu hạng nặng”, ông Hiệp chia sẻ.

Trong các nhà thầu ngồi bàn thảo tìm phương án để có mặt tại đại dự án lớn của đất nước, có nhiều tên tuổi hàng đầu như Vinaconex, Newtecons, Phục Hưng, Đạt Phương, Fecon, Đèo Cả… Nhiều người vẫn chưa quên những thời cơ lịch sử mà họ đã kịp có mặt, như việc cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước những năm đầu thế kỷ, không gian của Luật Doanh nghiệp với tinh thần “doanh nghiệp, người dân được làm những gì pháp luật không cấm”…, sự xuất hiện của các dự án, công trình theo hình thức hợp tác công – tư…

Ông Hiệp cũng không thể quên những ngày tháng mà ông được giao “kéo xe bò bánh vuông Constrexim” – một doanh nghiệp chỉ có 4 tỷ đồng tiền vốn, nhưng có tồn kho tới 28 tỷ đồng và vay nợ gần 20 tỷ đồng… Nhưng rồi, Constrexim không chỉ lên được dốc, mà còn trở thành một thương hiệu đáng kể trong ngành xây dựng nhờ quyết tâm “xin được thí điểm” làm mô hình công ty mẹ – công ty con vào năm 2002, rồi được là một trong những tổng công ty đầu tiên của ngành xây dựng thực hiện kế hoạch cổ phần hóa vào năm 2006.

Ngay cả việc ông quyết định khởi nghiệp với GP Invest ở tuổi 60, chỉ 1 tuần sau khi cầm quyết định nghỉ hưu, theo ông Hiệp, cũng nhờ trải qua những bài học lịch sử, dám bước vào những cơ hội chưa từng có trước đó.

“Từ một giám đốc doanh nghiệp nhà nước, lương 12 triệu đồng/tháng, làm việc gì cũng phải đi xin, đi trình mà không biết có được không… đến một người được làm chủ đồng tiền của mình, có thể nhận cả tỷ bạc tiền thưởng nếu mang lại lợi ích cho doanh nghiệp, đó là sự khác biệt về hệ quy chiếu. Khi bắt đầu, không ai dám chắc sẽ thành công, nhưng chúng tôi tin là những con đường mà các doanh nghiệp thế giới đã đi qua, đã thành công, thì doanh nghiệp Việt Nam cũng có thể đi được, cũng có thể thành công”, ông Hiệp tâm sự.

Thành quả của Đổi mới

TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đã gọi các doanh nghiệp tư nhân hiện tại là thành quả có thể nhìn thấy được, cảm nhận được, tính điếm được của công cuộc 40 năm Đổi mới của kinh tế Việt Nam.

Các doanh nghiệp tạo ra việc làm, đóng góp cho ngân sách, thay đổi bộ mặt đô thị, góp phần hiện đại hóa ngành công nghiệp, tạo ra sự thay đổi mạnh mẽ của du lịch, dịch vụ, thúc đẩy phát triển nông nghiệp…

Kinh tế tư nhân góp phần rất quan trọng định hình tương lai của nền kinh tế Việt Nam. Chúng ta đều tin tưởng rằng, nếu Nhà nước có thể chế phù hợp, chính sách đúng đắn và môi trường kinh doanh thuận lợi, kinh tế tư nhân sẽ được ươm dưỡng để sinh trưởng khỏe mạnh, bứt phá mạnh mẽ, không chỉ giúp kinh tế đạt được tốc độ tăng trưởng cao, mà còn sớm đưa nước ta thành nền kinh tế thu nhập cao trong hai thập niên tới. Đây chính là thời điểm để hành động, để kiến tạo một Việt Nam thịnh vượng, năng động và ngày một vươn xa trên trường quốc tế.

– Trích bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm về Phát triển kinh tế tư nhân – Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng

Trong ngành bán lẻ, những cửa hàng mậu dịch quốc doanh đã được thay thế bởi các siêu thị, chợ, cửa hàng, trung tâm thương mại khắp mọi miền đất nước. Trong ngành vận tải ô tô, trước đây là các doanh nghiệp vận tải quốc doanh, thì hiện nay là hàng trăm, hàng ngàn doanh nghiệp taxi, xe khách, xe hợp đồng, xe du lịch, xe container, xe tải phục vụ hầu hết mọi nhu cầu của xã hội.

Thậm chí, nhiều năm trước, từ những năm 2001, Việt Nam đã có chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam, nhưng đã không thành công cho đến khi Vingroup, Sun Group, Thaco, Hòa Phát và nhiều doanh nghiệp tư nhân khác… xuất hiện.

Có thể thấy, chính các doanh nghiệp tư nhân, chứ không phải khu vực doanh nghiệp nhà nước, đã tạo ra những dự án đột phá quan trọng về hạ tầng như đường cao tốc, hầm đường bộ lớn, sân bay quốc tế… và cả diện mạo của các đô thị hiện đại trên khắp cả nước.

Lần này cũng vậy, ông Cung đặt nhiều kỳ vọng vào chính các doanh nghiệp này trong các dự án trọng điểm quốc gia, các dự án mang tầm vóc Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới.

Tất nhiên, bài toán đang rất khó. Như với dự án đường sắt tốc độ cao, làm thế nào để những nhà thầu xây dựng chưa từng có kinh nghiệm, trải nghiệm, thậm chí là chưa từng đọc một dự án tương tự, có thể bước chân vào tiếp cận dự án này. Ngay cả việc vượt qua được những barie về năng lực tài chính để có mặt vào phần dự thầu cũng không dễ dàng, khi mà phải 10 doanh nghiệp cộng lại may ra mới đủ đáp ứng điều kiện dự thầu theo quy định của pháp luật.

Dù vậy, các doanh nghiệp đang rất háo hức, cùng nhau tìm giải pháp, đề xuất, kiến nghị… để không thể bỏ lỡ cơ hội có mặt trong dự án đường sắt tốc độ cao.

“Doanh nghiệp Việt có thể không đủ sức tham gia ngay, sẽ phải liên danh, liên kết với các nhà thầu ngoại, như mô hình 8 doanh nghiệp Việt Nam cộng với 1 nhà thầu Thổ Nhĩ Kỳ tại Gói thầu 5.10 của sân bay Long Thành giai đoạn I (thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị công trình nhà ga hành khách). Nhưng bài toán liên kết thế nào để doanh nghiệp Việt không thua thiệt, thì phải học hỏi được”, ông Hiệp lý giải sự sốt sắng của các doanh nghiệp.

Điều quan trọng hơn, ông Hiệp nói, các doanh nhân đang có bảo bối mới, đó là sự đồng thuận chưa từng có của người đứng đầu Đảng, Nhà nước, Chính phủ. “Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói, kinh tế tư nhân cần phấn đấu trở thành lực lượng chủ lực, đi đầu trong ứng dụng công nghệ và đổi mới, sáng tạo, để đạt mục tiêu đóng góp khoảng 70% GDP vào năm 2030, nghĩa là sẽ có những thay đổi rất lớn về cả tư duy, cơ chế, chính sách”, ông Hiệp tin  tưởng.

Không thể có cơ hội nào lớn hơn với khu vực doanh nghiệp tư nhân như lúc này.

(Còn tiếp)