Kinh tế toàn cầu trong cơn địa chấn

Công ty phân tích Moody’s (thuộc tập đoàn dịch vụ tài chính Moody’s) vừa gửi đến Thanh Niên báo cáo mới về tình hình kinh tế thế giới.

Khó càng thêm khó

Theo Công ty phân tích Moody’s, nền kinh tế toàn cầu đang đi vào giai đoạn bấp bênh nghiêm trọng. Mỹ đã vượt trội so với các đồng minh trong 3 năm qua, nhưng nền kinh tế nước này đang xuất hiện những rạn nứt. Châu Âu thì vẫn mắc kẹt trong trì trệ, bị ảnh hưởng đáng kể vì các vấn đề về năng lực, nền sản xuất suy giảm và bất ổn sâu sắc về cấu trúc. Cùng lúc, kinh tế của Anh đang đặc biệt yếu.

Trung Quốc gần đạt mục tiêu tăng trưởng đề ra trong năm 2024 (đạt 4,8% trong khi mục tiêu đề ra là 5%) nhưng nhu cầu trong nước vẫn đang trong tình trạng ảm đạm, gây áp lực lên nền kinh tế nước này. Nhật Bản, Canada và Úc thì mỗi quốc gia đang phải đối mặt những hạn chế riêng. Ấn Độ và các nền kinh tế mới nổi ngoài Trung Quốc đang có thể hiện tốt hơn, nhưng các nước này tất nhiên không thể đứng ngoài các bất ổn của kinh tế toàn cầu.

Trong khi đó, chỉ vài tuần sau khi nhậm chức Tổng thống Mỹ, ông Donald Trump đã tiến hành một loạt biện pháp về thuế quan nhằm vào cả đồng minh lẫn đối thủ. Việc Mỹ tăng thuế 2 lần với tổng cộng 20% đối với hàng hóa Trung Quốc chỉ mới là bắt đầu của thương chiến. Nhà Trắng cũng áp đồng đều thuế suất 25% cho thép và nhôm của tất cả các nước. Đó là chưa kể, chính quyền Tổng thống Trump đang xem xét tăng thuế đối với đồng và sản phẩm gỗ, cân nhắc các mức thuế mới đối với hàng hóa của EU lẫn các đồng minh ở châu Á. Điều đó khiến thương chiến đã thực sự bùng nổ chứ không còn là rủi ro tiềm ẩn.

Nhiều hệ lụy

Diễn biến trên gây đứt gãy thị trường, một số cuộc khảo sát gần đây cho thấy kỳ vọng của giới kinh doanh đang giảm sút, tiêu dùng chậm lại và thị trường bán lẻ cũng như thị trường lao động của Mỹ gặp khó khăn. Thậm chí, GDP thực sự của Mỹ có thể giảm trong quý 1 năm nay.

Điều đó gây tác động không nhỏ đến chính sách tiền tệ cũng như việc kiểm soát lạm phát.

Hai năm qua, lạm phát của Mỹ đã giảm xuống nhưng diễn biến tích cực này đang gặp thách thức. Lạm phát của Mỹ đã tăng trở lại. Đồng thời, các nền kinh tế khác cũng đối mặt tình trạng chi phí thực phẩm và năng lượng tăng giá, giá trị tiền tệ giảm xuống gây khó khăn cho người dân. Thực trạng này thể hiện rõ ở Nhật Bản, nơi lạm phát tháng 1.2025 lên đến 4% so với cùng kỳ năm 2024.

Bức tranh lạm phát tiêu cực có thể khiến các ngân hàng trung ương sẽ hạn chế nới lỏng chính sách tiền tệ. Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đang trì hoãn việc cắt giảm lãi suất điều hành để đánh giá diễn biến, nhất là khi lạm phát đang có dấu hiệu tăng cao trở lại vì chính sách thuế quan, thương chiến và chính phủ cắt giảm chi tiêu. Khi Fed thận trọng hơn sẽ dẫn đến việc nới lỏng tiền tệ toàn cầu sẽ diễn ra chậm hơn kỳ vọng.

Tuy nhiên, theo báo cáo trên kỳ vọng có thể các ngân hàng trung ương khác không hoàn toàn bị tác động từ chính sách của Fed. Ngân hàng Trung ương (ECB) và Ngân hàng Trung ương Anh có thể tiếp tục cắt giảm lãi suất cho đến cuối quý 3/2025.

Nhận định về nền kinh tế Trung Quốc, Công ty phân tích Moody’s đánh giá chính phủ nước này đặt ra mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% trong năm nay là phù hợp với tham vọng và kết quả của năm 2024. Tuy nhiên, nếu năm 2024 việc xuất khẩu trở thành yếu tố quan trọng để gần đạt mục tiêu tăng trưởng, thì trụ cột này sẽ rất khó khăn trong năm 2025 vì tác động của thương chiến.

Bên cạnh đó, báo cáo trên cũng chỉ ra một số thách thức khác của nền kinh tế toàn cầu, như xung đột Ukraine vẫn khó lường gây ảnh hưởng không nhỏ đến thị trường năng lượng toàn cầu, hay các biến động chính trị ở châu Âu cũng gây ảnh hưởng không nhỏ.