Kinh nghiệm đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai của các nước

Hà Lan, Singapore, Malaysia… là những điển hình trong việc xây dựng chính sách ngôn ngữ hiệu quả. Việt Nam có thể học hỏi từ kinh nghiệm của những quốc gia này để áp dụng vào thực tiễn.

Hà Lan: Hơn 95% người dân sử dụng tiếng Anh thành thạo 

Năm 2024, Hà Lan một lần nữa đứng số 1 trong Bảng xếp hạng chỉ số thành thạo tiếng Anh toàn cầu 2024 (English Proficiency Index – EF EPI) do Tổ chức giáo dục quốc tế EF Education First công bố. 

Theo Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), từ những năm 1990, tiếng Anh đã được coi là môn học chính ở Hà Lan cùng với Toán và tiếng Hà Lan. Học sinh Hà Lan học tiếng Anh từ bậc tiểu học. Để tốt nghiệp trung học, học sinh Hà Lan phải vượt qua một kỳ thi quốc gia bằng tiếng Anh.

Tiếng Anh và tiếng Hà Lan đều thuộc nhóm Germanic, có nhiều điểm tương đồng về từ vựng và ngữ pháp, nhờ đó, người Hà Lan học tiếng Anh cũng dễ dàng hơn. 

Các chuyên gia của OECD cho rằng, thành công của việc giảng dạy tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai ở Hà Lan có sự góp phần không nhỏ của việc phát triển các trường song ngữ. Có hơn 150 trường song ngữ đang hoạt động hiệu quả tại Hà Lan, giảng dạy chương trình theo tiếng Hà Lan và tiếng Anh. Khoảng 30 – 50% các môn học được giảng dạy bằng tiếng Anh.

Tại Hà Lan, học sinh được khuyến khích và có nhiều cơ hội sử dụng tiếng Anh ngoài trường học. Các chương trình truyền hình và phim nước ngoài đều đặt phụ đề tiếng Hà Lan nhưng không lồng tiếng.

Người Hà Lan tin rằng, việc lồng tiếng sẽ hạn chế khả năng tiếp cận ngoại ngữ, đặc biệt là kỹ năng nghe. Nhờ đó, trẻ em Hà Lan làm quen với tiếng Anh từ rất sớm và gần như lớn lên cùng ngôn ngữ này. 

Đặc biệt, trong giáo dục đại học, Hà Lan đã thu hút rất nhiều sinh viên quốc tế với chương trình đào tạo quốc tế bằng tiếng Anh hoàn toàn.

Hiện nay, 95% dân số Hà Lan sử dụng tiếng Anh thông thạo trong kinh tế, hành chính và đời sống hằng ngày.

Singapore: Chính sách song ngữ linh hoạt

Sau khi giành độc lập vào năm 1965, Singapore phải đối mặt với những thách thức lớn, bao gồm sự phân mảnh sắc tộc, tài nguyên thiên nhiên hạn chế và nhu cầu khẳng định vị thế trên trường quốc tế. 

Đất nước Singapore bao gồm người Hoa, Malaysia, Ấn Độ… sinh sống với ngôn ngữ và tập quán văn hóa riêng. Trong bối cảnh này, Thủ tướng Lý Quang Diệu và Chính phủ Singapore đã chọn tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức trong giáo dục và hành chính, đồng thời duy trì ngôn ngữ mẹ đẻ (Hoa, Mã Lai, Tamil) như ngôn ngữ thứ hai.

Từng là thuộc địa của Anh, Singapore có nền tảng tiếng Anh sẵn, đặc biệt là trong hành chính công và giáo dục. Quan trọng hơn, tiếng Anh được coi là ngôn ngữ trung lập, không có sự liên kết về sắc tộc nhằm tránh sự chia rẽ trong xã hội. 

Năm 2024, Singapore đứng thứ 3 thế giới và đứng đầu châu Á về trình độ tiếng Anh, theo xếp hạng chỉ số thông thạo tiếng Anh của Tổ chức giáo dục quốc tế EF Education First công bố ngày 13/11/2024. 

Singapore thành công trong việc đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ chính nhờ việc thiết lập chính sách, chiến lược rõ ràng, dài hạn cho giáo dục tiếng Anh ở các cấp học với sự hỗ trợ mạnh mẽ của Chính phủ. Các cấp và các ngành đều tích cực thúc đẩy việc nâng cao trình độ tiếng Anh như một chính sách ưu tiên trong phát triển.

Tại Singapore, tiếng Anh được đưa vào giảng dạy từ bậc mầm non. Đồng thời, quốc gia này duy trì giảng dạy song ngữ (tiếng mẹ đẻ và tiếng Anh) đảm bảo bản sắc văn hóa được bảo tồn, đồng thời thúc đẩy sự tham gia toàn cầu. 

Singapore tập trung vào việc nâng cao chất lượng giáo viên tiếng Anh thông qua đào tạo và phát triển chuyên môn. Đồng thời, quốc gia này xây dựng chương trình giảng dạy nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn quốc tế; ứng dụng công nghệ, tạo môi trường hỗ trợ khuyến khích sử dụng ngoại ngữ ngoài lớp học. Singapore đã triển khai chiến dịch “Speak Good English Movement” (Phong trào nói tiếng Anh chuẩn) để khuyến khích người dân sử dụng tiếng Anh chuẩn mực trong giao tiếp hằng ngày, tạo môi trường thuận lợi cho việc học và sử dụng tiếng Anh.

Malaysia: Cải cách giáo dục theo từng giai đoạn

Malaysia hiện nằm trong top 3 các quốc gia châu Á về trình độ tiếng Anh. Tuy nhiên, trước đó, quốc gia này đã từng thất bại trong việc chuyển đổi giảng dạy hoàn toàn bằng tiếng Anh.

Năm 2003, Chính phủ Malaysia đưa ra chính sách Dạy và học Khoa học và Toán bằng tiếng Anh từ bậc tiểu học nhằm nâng cao trình độ tiếng Anh của học sinh và chuẩn bị tốt hơn cho nền kinh tế toàn cầu. 

Tuy nhiên, việc triển khai chính sách đã gặp phải nhiều thách thức. Các trường học ở nông thôn gặp khó khăn do thiếu giáo viên có trình độ tiếng Anh giỏi. Ngoài ra, nhiều học sinh cảm thấy khó nắm bắt các khái niệm toán học và khoa học phức tạp bằng ngôn ngữ thứ hai, dẫn đến kết quả học tập giảm sút.

Năm 2009, sau nhiều cuộc tranh luận và phản hồi của công chúng, Chính phủ Malaysia đã công bố thay đổi chính sách. Từ năm 2012 trở đi, Toán và Khoa học sẽ được dạy bằng tiếng Mã Lai. 

Năm 2016, Malaysia giới thiệu Chương trình song ngữ, cho phép các trường lựa chọn dạy Toán và Khoa học bằng tiếng Anh hoặc tiếng Mã Lai. Chương trình song ngữ thể hiện cách tiếp cận đa sắc thái hơn, thừa nhận tầm quan trọng của tiếng Anh đồng thời tôn trọng vai trò của ngôn ngữ quốc gia.

Với các trường dạy Toán và Khoa học bằng tiếng Anh, Bộ Giáo dục Malaysia đưa ra bộ tiêu chí bắt buộc các trường phải thực hiện như: Trường phải đủ tài nguyên; hiệu trưởng, giáo viên phải sẵn sàng thực hiện chương trình; chương trình phải nhận được sự đồng thuận của cha mẹ học sinh và trường phải đạt được hiệu suất đào tạo khi thực hiện chương trình thì mới được thực hiện tiếp.

Từ năm 2018, hệ thống giáo dục Malaysia đã căn chỉnh chương trình học tiếng Anh theo khung tham chiếu chung châu Âu về ngôn ngữ (CEFR), vốn là chuẩn mực quốc tế được công nhận về học ngôn ngữ và đánh giá. Việc căn chỉnh này nhằm cải thiện chất lượng giảng dạy tiếng Anh, đồng thời bảo đảm học sinh đạt tiêu chuẩn ngôn ngữ toàn cầu.

Bình Yên

Ấn phẩm Vì trẻ em số 1