Khủng hoảng giá gạo Nhật Bản: Nguyên nhân do đâu?

Ngay cả sau khi Bộ Nông nghiệp Nhật Bản quyết định giải phóng gạo dự trữ vào ngày 7/2, giá gạo vẫn không giảm. (Nguồn: TTXVN)

Kể từ mùa Hè năm 2024, giá gạo của Nhật Bản đã tăng cao sau khi có cảnh báo của cơ quan tư vấn về khả năng trận động đất lớn ở rãnh Nankai, dẫn đến tình trạng mua sắm hoảng loạn trong công chúng.

Ban đầu, Bộ Nông nghiệp Nhật Bản cho rằng giá gạo sẽ giảm khi vụ lúa mới thu hoạch vào mùa Thu. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, giá gạo của Nhật Bản vẫn ở mức kỷ lục.

Sau đó, Bộ Nông nghiệp Nhật Bản đã thay đổi lời giải thích, cho rằng giá gạo tăng cao là do “tâm lý không muốn bán” và do hoạt động đầu cơ của thị trường.

Theo cơ quan này, vụ thu hoạch lúa năm 2024 dự kiến đạt tổng cộng 6,79 triệu tấn, nhiều hơn 180.000 tấn so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, khối lượng gạo mới do các đại lý gạo lớn đảm bảo ít hơn năm trước.

Cuối năm 2024, con số thực tế ít hơn 210.000 tấn, cuối tháng 1/2025, con số này ít hơn 230.000 tấn.

Cũng theo Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, sự khác biệt giữa con số ước tính và thực tế là do tình trạng đầu cơ của các thương nhân vừa và nhỏ khi mua gạo mới và nông dân không muốn bán.

Ông Shoichi Fujihira, Chủ tịch hợp tác xã nông nghiệp Nittano Farm, ở Isumi, tỉnh Chiba đã nhận thấy điều bất thường vào mùa Thu năm ngoái.

Ông Fujihira khẳng định, các công ty xây dựng và những người tự nhận mình là “thương nhân buôn gạo” đã lái xe tải đến và mua hết số gạo mới. Trong số này, có 1 đối tượng mua gạo với mục đích bán lại gạo với giá cao hơn nhiều.

Ông Fujihira đã tiến hành kiểm tra một trang web có lẽ do người này điều hành. Trang web chào bán gạo với giá cao hơn khoảng 700 Yen (4,65 USD) so với giá tại trang trại.

Vì quy mô của các giao dịch “bán lại” như thế này không được biết đến nên không chắc liệu chúng có thể được coi là “thủ phạm chính” khiến giá gạo tăng hay không.

Sau khi quyết định giải phóng gạo dự trữ, Bộ Nông nghiệp Nhật Bản hy vọng những nhà đầu cơ sẽ nhanh chóng bán hết hàng tồn kho và giá gạo sẽ bắt đầu giảm xuống. Tuy nhiên, ngay cả sau khi bộ này quyết định giải phóng gạo dự trữ vào ngày 7/2, giá vẫn không giảm.

Một viên chức trong chính quyền Thủ tướng Shigeru Ishiba lên tiếng chất vấn: “Liệu nguyên nhân khiến giá gạo tăng mạnh không phải là do đầu cơ mà chỉ đơn giản là do thiếu gạo?”. Một số chuyên gia tin rằng Bộ Nông nghiệp có thể đã ước tính quá cao sản lượng cho niên vụ 2024.

Nhiều nông dân chia sẻ chỉ số tình trạng mùa màng, là cơ sở để ước tính, “cao hơn thực tế” và sản lượng thu hoạch có thể thấp hơn dự kiến. Cũng có khả năng người tiêu dùng, nhà hàng, nhà phân phối và những người khác đang cố gắng tích trữ nhiều hàng tồn kho hơn, chuẩn bị cho tình trạng thiếu gạo có thể diễn ra như mùa Hè 2024.

Nếu toàn bộ người dân Nhật Bản cố gắng tích trữ “hàng tồn kho” trong 2 tuần, thì nhu cầu về gạo sẽ rơi vào khoảng 300.000 tấn. Con số này lớn hơn so với kế hoạch giải phóng gạo dự trữ của chính phủ là 210.000 tấn.