Không nên ghép tên một cách cơ học

Nhiều nhiệm vụ lớn mang tính trọng tâm và cấp bách

Xây dựng Đề án sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã là một trong những nội dung được đưa ra tại Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/2/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Bắc Kạn là tỉnh không đạt cả 3 tiêu chuẩn tối thiểu về diện tích, dân số, số lượng đơn vị cấp huyện trực thuộc

Trong đó, đối với cấp tỉnh, ngoài căn cứ về quy mô dân số, diện tích, cần nghiên cứu kỹ quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch địa phương, chiến lược phát triển kinh tế – xã hội, phát triển ngành, mở rộng không gian phát triển… làm cơ sở, căn cứ khoa học trong sắp xếp.

Tại cuộc họp của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ chiều 5/3, Thường vụ Đảng ủy Chính phủ thống nhất mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đó là cấp tỉnh (gồm các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp cơ sở.

Bí thư Đảng ủy Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh cần căn cứ trên một số tiêu chí quan trọng, đó là diện tích, dân số, kinh tế, văn hóa và khả năng bổ sung, hỗ trợ cho nhau để phát triển.

Bí thư Đảng ủy, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh cần căn cứ trên một số tiêu chí quan trọng, đó là diện tích, dân số, kinh tế, văn hóa và khả năng bổ sung, hỗ trợ cho nhau để phát triển. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Trước đó, tại phiên họp Chính phủ thường kỳ sáng 5/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ rõ nhiều nhiệm vụ lớn mang tính trọng tâm và cấp bách. Trong đó, Thủ tướng yêu cầu, trước hết tập trung hoàn thành đề án sắp xếp lại địa giới các đơn vị hành chính theo chỉ đạo của Bộ Chính trị để trình cấp có thẩm quyền.

Định hướng được lãnh đạo Chính phủ nhấn mạnh là sáp nhập một số tỉnh để mở rộng địa giới cấp tỉnh phù hợp tiêu chí, điều kiện, hoàn cảnh, truyền thống lịch sử – văn hóa; không tổ chức cấp huyện; giảm đầu mối để mở rộng quy mô của cấp xã.

Đồng thời, Thủ tướng yêu cầu đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các văn bản pháp lý liên quan.

Nhận được sự ủng hộ, đồng tình

Theo Kết luận 127-KL/TW, phương án sáp nhập tỉnh được Bộ Chính trị yêu cầu hoàn thành chậm nhất là ngày mai 9/3 và sẽ được trình ra Ban Chấp hành Trung ương Đảng trước ngày 7/4/2025.

Hiện Việt Nam có 63 đơn vị hành chính cấp tỉnh, 705 đơn vị hành chính cấp huyện và 10.595 đơn vị hành chính cấp xã. Như vậy, tới đây, khi định hướng về sáp nhập một số tỉnh, không tổ chức cấp huyện và tiếp tục sáp nhập các xã của Bộ Chính trị, Ban Bí thư được thực hiện, một số biển chỉ dẫn mốc giới giữa các tỉnh có thể sẽ thay đổi và một số tên các tỉnh sẽ không còn.

Bản đồ hành chính 63 tỉnh, thành Việt Nam

Nhiều ý kiến bày tỏ sự đồng thuận với định hướng sáp nhập tỉnh, không tổ chức chính quyền cấp huyện, và tiếp tục sáp nhập các xã của Trung ương và cho rằng không có lý do để tiếp tục duy trì một bộ máy hành chính cồng kềnh như hiện nay.

“Chủ trương này của Bộ Chính trị là rất cần thiết, tôi hoàn toàn ủng hộ”, TS. Võ Kim Cương – nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP. Hồ Chí Minh – nêu quan điểm của mình về chủ trương sáp nhập tỉnh của Bộ Chính trị khi trao đổi với phóng viên Báo Công Thương.

Ông phân tích, hiện nay, Việt Nam chia nhiều tỉnh nhỏ quá. Tôi xin lấy ví dụ, một bí thư tỉnh ủy phụ trách địa phương khoảng 1 triệu dân, nhưng khi lên Trung ương, tầm nhìn của họ sẽ phải là 100 triệu dân. Rõ ràng, khoảng cách về tổ chức giữa Trung ương và tỉnh quá xa. Do đó, việc thành lập các tỉnh có độ lớn nhất định để thu hẹp khoảng cách về tổ chức giữa Trung ương và tỉnh là điều cần thiết.

Trên thực tế, đây không phải lần đầu tiên diễn ra việc sáp nhập tỉnh, TS. Võ Kim Cương cho hay, thuận lợi lớn nhất hiện nay trong việc sáp nhập tỉnh đó chính là quyết tâm của Bộ Chính trị trong việc cách mạng về bộ máy tổ chức. Cùng với những giải pháp cụ thể để biến quyết tâm thành hành động, một yếu tố nền tảng cần nhắc đến đó là sự ổn định về chính trị.

Đưa ra những ý kiến đóng góp trong công cuộc cách mạnh về tinh gọn bộ máy mà cụ thể ở đây là việc sáp nhập tỉnh, TS. Võ Kim Cương cho rằng, cần phải xây dựng một hệ tiêu chí trước để làm cơ sở cho việc sáp nhập, chứ không chỉ dừng ở vấn đề diện tích, dân số. Trong việc xây dựng tiêu chí này cần trả lời được hai câu hỏi đó là: Nhân dân muốn gì, cần gì từ phía Nhà nước? Nhu cầu quản lý nhà nước là gì?

Theo ông, về nhà nước, cấp chính quyền quản lý chủ yếu thực hiện pháp luật, làm thế nào để việc phục vụ thực hiện pháp luật tốt là quan trọng. Do đó, cần xây dựng được Nhà nước pháp quyền, thượng tôn pháp luật mà ở đó, người dân, doanh nghiệp hoàn toàn dựa trên pháp luật và được tự do thực hiện những điều pháp luật không cấm. Hệ thống pháp luật cần phải tinh giản, thuận lợi nhất, căn cứ vào đó để sáp nhập tỉnh.

Về phía người dân, doanh nghiệp, phải làm rõ được rằng khi sáp nhập tỉnh thì doanh nghiệp, người dân muốn tiếp cận Nhà nước ở đâu, tiếp cận thế nào? Hiện có một điểm rất thuận lợi đó là mọi việc của dân đều do chính quyền xã, phường giải quyết. Việc cải cách thể chế đặt ra yêu cầu những việc liên quan đến dân thì để chính quyền địa phương giải quyết. Khi đó, chúng ta sẽ tinh giảm được cấp huyện, sáp nhập cấp tỉnh.

“Các tiêu chí xây dựng cần trả lời câu hỏi dân cần gì? Cơ quan quản lý nhà nước ở đâu và các doanh nghiệp tiếp cận cơ quan quản lý nhà nước như thế nào?”, ông nói.

Một tiêu chí nữa được TS. Võ Kim Cương nhắc đến đó là yếu tố văn hóa, lịch sử. Theo ông, mỗi tỉnh, mỗi địa phương đều có truyền thống văn hóa khác nhau, do đó, không thể lấy tên của một địa phương để đặt tên chung cho tỉnh mới sáp nhập mà chỉ có cách đặt tên mới.

“Chúng ta đưa ra một tên mới hoàn toàn và tên cũ khép lại, có như vậy văn hóa truyền thống của địa phương sáp nhập vẫn được lưu giữ và không bị nhầm lẫn, mai một”, TS. Võ Kim Cương chia sẻ và cho biết: Truyền thống văn hóa là cực kỳ quan trọng. Lòng dân cũng ở đấy. Việc nhập nhiều tỉnh lại với nhau sẽ có một sự giao thoa, hòa đồng văn hóa chung và cả những nét riêng của địa phương sáp nhập trong đó. Tên của tỉnh cũ cũng có thể đặt tên cho một vài địa danh trong tỉnh/thành phố mới sáp nhập để vẫn giữ gìn, nhắc nhớ cho bao thế hệ về những nét văn hóa, truyền thống của địa phương.

“Việc nghiên cứu sáp nhập tỉnh thời điểm này nhiều người cho rằng cần xem xét yếu tố các địa phương liền kề nhau, có văn hóa tương đồng với nhau. Tuy nhiên, theo tôi, cần phải đưa ra các tiêu chí, như thế nào là văn hóa tương đồng với nhau. Ví dụ Quảng Ngãi với Bình Định hay giữa Quảng Ngãi với Quảng Nam, tôi thấy rằng, giữa Quảng Ngãi và Quảng Nam có nhiều cái gần nhau hơn, giọng nói cũng gần giống nhau hơn”, TS. Võ Kim Cương nói.

Sáp nhập tỉnh lại để tiếp tục phát triển. Do đó, chúng ta không nên quá câu nệ về vấn đề phong tục tập quán. Theo ông, cần xem xét cả 3 tiêu chí các vấn đề lợi ích của nhân dân, văn hóa, thuận lợi trong quản lý của nhà nước.

“Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên mới nên rất cần xem xét để có cách quản trị mới. Do đó, việc sắp xếp, sáp nhập lại cấp tỉnh là cần thiết”, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam chia sẻ và nhấn mạnh: Đây là vấn đề lớn nên cần phải xem xét 3 yếu tố: Căn cứ pháp lý; đồng bộ các tiêu chí và phải được nhân dân ủng hộ, nhất trí – đây là yếu tố rất quan trọng.

Cũng theo ông Đào Ngọc Nghiêm, yếu tố văn hóa, truyền thống rất quan trọng, tránh trường hợp với khu vực là địa danh văn hóa mà lại tách đôi ra thì sẽ khó được chấp nhận. Hoặc, việc chọn tên gọi tỉnh mới như thế nào cũng cần phải gắn với yếu tố văn hóa, truyền thống và phải được nhân dân đồng tình.

Các chuyên gia cũng nhận định, trong điều kiện hiện tại, sắp xếp, tinh gọn bộ máy, bỏ cấp trung gian không chỉ là nhiệm vụ hành chính mà là yêu cầu lịch sử. Một bộ máy gọn nhẹ, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả sẽ phục vụ người dân doanh nghiệp tốt hơn, giúp cho đất nước bứt phá nhanh hơn trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên phồn vinh và hạnh phúc.