Không nên để “nước đến chân mới nhảy” trong cung ứng vaccine phòng dịch bệnh

Các loại vaccine sởi đơn hay vaccine 5 trong 1 nằm trong chương trình tiêm chủng mở rộng của nước ta đã từng bị gián đoạn nguồn cung một thời gian dài.

Đến tận cuối năm 2024, nhiều địa phương vẫn chưa thể triển khai thực hiện tiêm chủng do không đủ vaccine. Việc không bao phủ được vaccine là một trong những nguyên nhân khiến dịch bệnh khó kiểm soát.

Chỉ tính riêng quý I năm 2025, một số dịch bệnh truyền nhiễm đã có xu hướng gia tăng, nếu không chủ động được nguồn cung vaccine, đợi “nước đến chân rồi mới nhảy” thì không ai dám chắc tình trạng thiếu vaccine tiêm chủng sẽ không tái diễn.

Tại hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng, chống dịch sởi mới đây nhất do Bộ Y tế tổ chức, Cục trưởng Cục Phòng bệnh Hoàng Minh Đức cho biết: Việc phòng chống dịch còn nhiều khó khăn, vấn đề cung ứng vaccine cho tiêm chủng hiện chưa chủ động được, phụ thuộc vào nguồn hỗ trợ từ nước ngoài.

Trước mắt, cần khoảng 305.000 liều vaccine sởi cho chiến dịch tiêm chủng và nguồn vaccine này thì các tỉnh, thành phố phải tự mua. Mặc dù được hỗ trợ từ các tổ chức, doanh nghiệp trong nước trong việc trao tặng vaccine, tuy nhiên, về lâu dài, địa phương cần chủ động được nguồn vaccine phòng chống dịch bệnh, bởi không chỉ riêng vaccine sởi, mà còn nhiều dịch bệnh có thể phòng ngừa bằng vaccine cũng đang có xu hướng gia tăng.

Ông Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng, chống bệnh sởi.

Nhìn lại thời gian nguồn cung vaccine bị gián đoạn, Bộ Y tế đã đưa ra những nguyên nhân khiến vaccine bị thiếu trong chương trình tiêm chủng mở rộng.

Theo Bộ Y tế, từ năm 2023, thực hiện Luật Ngân sách, các địa phương phải chủ động mua sắm vaccine từ ngân sách của địa phương thay vì chờ Bộ Y tế cung ứng như trước đó.

Tuy nhiên, địa phương đã gặp nhiều khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện. Chậm trễ, chưa nắm rõ luật, e ngại… là những nguyên nhân khiến công tác đấu thầu mua sắm vaccine tại địa phương bị đình trệ, từ đó dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn cung.

Cuối năm 2023, để giải quyết tình thế trước mắt, kịp thời cung ứng vaccine, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 224/NQ-CP để bố trí ngân sách nhà nước năm 2024 bảo đảm thực hiện Chương trình tiêm chủng mở rộng.

Thời điểm hiện tại, chưa ghi nhận địa phương xảy ra tình trạng thiếu hụt vaccine tiêm chủng mở rộng. Công tác tiêm chủng vẫn đang được đẩy nhanh tiến độ khi dịch bệnh gia tăng.

Tuy nhiên, nếu không chủ động dự trù số lượng vaccine, chờ “nước đến chân mới nhảy” thì trong bối cảnh còn phụ thuộc nguồn cung vaccine như hiện nay, chúng ta khó tránh khỏi việc tái diễn tình trạng thiếu vaccine như đã từng xảy ra.

Hiện tại, quy trình mua sắm vaccine còn nhiều thủ tục cần thời gian triển khai (khoảng 2 đến 3 tháng). Địa phương cần chủ động tăng cường giám sát, nắm rõ tình hình dịch bệnh và công tác tiêm chủng, dự phòng nguồn vaccine cho tình huống dịch bệnh gia tăng.

Trong trường hợp cần thiết, cần thông tin ngay với Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế để xem xét, điều chuyển từ các tỉnh khác. Tất nhiên, chủ động được bằng nguồn lực của địa phương vẫn là ưu tiên hàng đầu.