NHIỀU ĐIỂM ĐỔI MỚI
Giáo viên Võ Kim Bảo, tổ trưởng tổ ngữ văn Trường THCS Nguyễn Du (Q.1), nhận xét: Hình thức đề thi lạ vì là thư của cô giáo được đóng khung, trang trí đẹp, một bảng thông báo của CLB Lớn lên cùng sách… Nội dung đề thi cũng mới khi ngữ liệu phần đọc hiểu không còn là trích dẫn 100% mà được dẫn dắt bởi người ra đề. Văn bản đọc hiểu do người ra đề tự viết, đóng vai cô giáo, có trích dẫn các tác phẩm liên quan đến chủ đề “Để những nghĩ suy cất lên thành lời…”.
Ở phần nghị luận xã hội, đề có 2 điểm mới so với các năm trước đó là dẫn dắt bằng một ý thơ và tạo lập văn bản dựa trên một nhan đề cho sẵn. Với yêu cầu này, thầy Kim Bảo nói rằng đề không khó, đa số học sinh (HS) đều có thể làm được. Nhưng nếu không cẩn thận có thể sẽ làm bài không đúng trọng tâm (chỉ bàn về nội dung đoạn thơ hoặc chỉ bàn về nhan đề cho sẵn, không có sự liên kết).
Còn với chủ đề tình yêu nước của đề 1 phần nghị luận văn học, giáo viên Trường THCS Nguyễn Du cho rằng rất gần gũi với HS.
Với đề 2 về chủ đề tình cảm gia đình, giáo viên Kim Bảo cho rằng đề không giới hạn thơ hay truyện, HS có thể chọn bất kỳ tác phẩm nào đúng chủ đề, ở bất kỳ thể loại nào để nghị luận. Sự khác biệt với đề 1 là ở yêu cầu phụ: chia sẻ về cách đọc, cách hiểu tác phẩm mình chọn. Yêu cầu phụ này không khó, HS được trình bày quan điểm của mình một cách tự do nhưng với những HS quen học văn mẫu, tư duy rập khuôn sẽ không hiểu yêu cầu này.
Thí sinh tự tin bước vào kỳ thi lớp 10 tại TP.HCM bắt đầu với môn văn
HỌC SINH THỎA SỨC THỂ HIỆN SUY NGHĨ RIÊNG
Với cấu trúc đề thi năm nay, giáo viên Huỳnh Lê Ý Nhi, Trường THCS Đồng Khởi (Q.Tân Phú), nhận định mặc dù cấu trúc không mới nhưng vẫn có sự sáng tạo trong đề thi, nhất là câu nghị luận xã hội. Vấn đề nghị luận có tính nhân văn, HS sẽ được thỏa sức thể hiện góc nhìn và suy nghĩ riêng (đây cũng là câu có mức độ phân loại).
Cũng theo bà ý Nhi, ở tuổi 15, các em bước vào kỳ thi quan trọng đầu tiên trong đời thì cách ra đề như trên là phù hợp, vì đề vừa nhẹ nhàng nhưng cũng có sự phân loại rõ.
Còn giáo viên Trương Minh Đức, Trường THPT Lê Quý Đôn (Q.3), nhận xét: “Đề thi sáng tạo trong chuẩn mực cho phép. Đề tài không mới nhưng cách hỏi luôn có sự đổi mới. Ví như chủ đề “Để những nghĩ suy cất lên thành lời…” được thể hiện xuyên suốt trong cả 3 câu hỏi lớn với những văn bản khác nhau. Điều này tạo nên sự thú vị, bởi nó tạo điều kiện cho HS nhìn vấn đề ở nhiều góc nhìn khác nhau. Vả lại sự thống nhất chủ đề tạo điều kiện để giám khảo dễ phân loại HS bởi chủ đề được khai thác ở bề rộng kiến thức và bề sâu của độ cảm nhận qua các chi tiết”.
VẪN CÒN NHIỀU ĐIỀU ĐÁNG TIẾC
Thạc sĩ Nguyễn Phước Bảo Khôi, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, nhận xét cấu trúc đề thi không có nhiều thay đổi so với năm trước. Tuy nhiên trục chủ đề “Để những nghĩ suy cất lên thành lời…” thực sự chưa sát với câu 3. Dẫu vậy, đây là một hướng đi mới phù hợp với việc dạy học ngữ văn trong thời gian gần đây.
3 phẩm chất trong 1 chủ đề
Với chủ đề “Để những nghĩ suy cất lên thành lời…”, đề thi tuyển sinh lớp 10 năm nay của TP.HCM có sự tích hợp 3 phẩm chất trong 1 chủ đề. Đó là hãy nói lên thành lời những cảm xúc, suy ngẫm về tình yêu đất nước, tình yêu gia đình và tình yêu với chính bản thân mỗi người.
Với ý tưởng đó, cả 3 câu hỏi của đề thi đều được ra theo hướng gợi mở, hướng đến các phẩm chất của chủ đề.
Nhìn ở phương diện nội dung, đề thi có tính giáo dục cao, phù hợp với lứa tuổi HS, và có tính thực tiễn. Nhất là trong bối cảnh giới trẻ ngày nay nhiều người sống thu mình, ít có sự sẻ chia, “mở lòng” với mọi người xung quanh. Nhìn về mặt hình thức trình bày, đề thi không gây cảm giác nặng nề, rối rắm cho HS. Bởi vì, dù đề có 2 trang nhưng cách trình bày nhẹ nhàng, hình ảnh khá trẻ trung, sống động. So với đề thi các năm, đề thi văn năm nay vẫn có sự đổi mới khá bất ngờ nhưng không gây “sốc” cho thí sinh.
Với mức độ mở của đề thi, đòi hỏi xây dựng đáp án chấm cũng phải mở như thế nào cho phù hợp. Điều này còn đòi hỏi cần có sự thống nhất cao trong hội đồng chấm và các giám khảo cũng phải đều tay khi chấm.
Trần Ngọc Tuấn
Bên cạnh đó, thạc sĩ Bảo Khôi đưa ra những phân tích và nhận xét cụ thể cho từng nội dung trong cấu trúc đề thi năm nay. Trước hết, ở ngữ liệu phần đọc hiểu, theo thạc sĩ Khôi nhiều khả năng đây là ngữ liệu do người ra đề tự thực hiện nên phần trích nguồn không có. Cảm giác này càng rõ hơn khi đọc kỹ thì các dẫn chứng phục vụ cho quan điểm được nêu trong ngữ liệu có nội dung chưa gắn kết dù rằng vẫn có khả năng làm rõ được vấn đề. Đây là điều khá đáng tiếc cho dù các câu hỏi thành phần phù hợp các mức nhận thức, có sự phân hóa khá rõ.
Thí sinh trao đổi sau khi thi xong môn ngữ văn. Nhiều giáo viên nhận xét vấn đề nghị luận trong đề văn khá hay, có ý nghĩa giáo dục cao, phù hợp với lứa tuổi của học sinh
Giảng viên của Trường ĐH Sư phạm nhận xét vấn đề nghị luận khá hay, có ý nghĩa giáo dục cao, phù hợp với lứa tuổi của HS. Cách đặt vấn đề nêu ra một giả thuyết để yêu cầu HS làm rõ những hệ quả là khá sáng tạo. Tuy vậy, với HS thông minh, việc các em nhận thấy nội dung bức thư chứa khá nhiều gợi ý để triển khai bài viết là khả năng hoàn toàn có thể xảy ra. Việc thông tin có trong câu hỏi trước có thể gợi ý trả lời cho câu hỏi sau là điều nên tránh vì nó làm giảm độ phân hóa của đề thi.
Về nghị luận văn học, với đề 1, theo ông Khôi, vấn đề nghị luận là 1 chủ đề khác (nhận thức về lòng yêu nước) đang cố gán ghép vào chủ đề mà đề thi triển khai. Dẫu vậy, yêu nước và nhân đạo là 2 dòng chủ lưu của văn học VN, HS sẽ dễ dàng chọn được đoạn trích tương thích với chủ đề để thực hiện bài viết.
Đề 2 cũng gặp phải vấn đề tương tự khi cố gán ghép một chủ đề khác (tình cảm gia đình) vào chủ đề “Để những nghĩ suy cất lên thành lời…”. Hơn thế, câu lệnh bổ sung (chia sẻ đôi điều về cách bạn trò chuyện và thấu hiểu tác phẩm, đoạn trích) đảm nhận vai trò phân hóa vẫn chưa tường minh.
