Không đề xuất miễn trừ trách nhiệm người thực hiện dự án đường sắt

Tại phiên họp Quốc hội ngày 15/2, Bộ GTVT thay mặt Chính phủ tiếp thu ý kiến đại biểu, bỏ chính sách 19 về miễn trừ trách nhiệm ra khỏi các chính sách đặc thù, đặc biệt thực hiện Dự án đường sắt Hà Nội – Lào Cai – Hải Phòng.

Với trách nhiệm thứ trưởng phụ trách dự án, xin ông cho biết, vì sao ông tham mưu để Bộ GTVT trình chính sách này?

Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Hà Nội – Lào Cai – Hải Phòng có quy mô lớn, công nghệ kỹ thuật mới, lần đầu tiên được triển khai tại Việt Nam, nếu thực hiện theo điều kiện hiện hành sẽ không đáp ứng được tiến độ yêu cầu.

Để đáp ứng tiến độ khởi công dự án vào cuối năm 2025 như chỉ đạo của Chính phủ, Bộ GTVT xác định đây là nhiệm vụ nhiều thách thức, áp lực.

Vì vậy, Bộ GTVT tham mưu các chính sách đặc thù, đặc biệt, bảo đảm khả thi và đẩy nhanh tiến độ thực hiện; huy động nguồn lực đầu tư; phân cấp, phân quyền đầu tư; phát triển công nghiệp và đào tạo nguồn nhân lực.

Thời gian chuẩn bị đầu tư dự án rất ngắn, trong khi việc thực hiện thủ tục để ban hành được các chính sách theo đúng trình tự quy định của pháp luật cần tối thiểu từ 12-18 tháng, nên việc đề xuất, xây dựng, ban hành các cơ chế, chính sách cho Dự án rất cần sự sáng tạo, dám nghĩ, dám làm. Nhưng việc triển khai các chính sách mới cũng đi đôi với những nguy cơ không đạt được mục tiêu đề ra.

Vì vậy, Bộ GTVT đề xuất chính sách cho phép người đứng đầu cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức tham gia xây dựng, ban hành các cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy tiến độ thực hiện Dự án được xem xét loại trừ, miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm, nếu trong quá trình thực hiện dự án xảy ra các hành vi, tác động tiêu cực, lợi ích nhóm, lãng phí.

Đây là việc thể chế hoá Kết luận 14-KL/TW ngày 22/9/2021 của Bộ Chính trị về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung.

Có ý kiến cho rằng Bộ GTVT né tránh trách nhiệm. Chúng tôi xin khẳng định chính sách này không áp dụng với những người, tổ chức thực hiện dự án. Nếu sai phạm, lợi dụng chính sách, trục lợi chính sách, thì phải xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.

Vậy vì sao Chính phủ tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội rút lại đề xuất này, thưa ông?

Trong quá trình chúng tôi nghiên cứu đề xuất trình Chính phủ 19 cơ chế chính sách đặc thù, đặc biệt, chính sách này nhận được một số ý kiến ủng hộ và thấy rằng cần thiết. Để từ đó, có điều kiện khơi thông tính sáng tạo, khơi thông được nguồn lực tư duy của tất cả các đối tượng trong quá trình tổ chức thực hiện.

Tuy nhiên, khi trình ra Quốc hội, qua tham vấn, trao đổi với các chuyên gia, qua tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, nhận thấy có nhiều dự án cũng cần ban hành cơ chế, chính sách mới, vì vậy nếu chỉ đưa vào 1 dự án thì không phù hợp.

Cùng đó, Dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật đang lấy ý kiến rộng rãi, cũng đã có đề xuất cơ chế bảo vệ những người ban hành chính sách, những người dám nghĩ, dám làm.

Hơn nữa, Kết luận 14-KL/TW ngày 22/9/2021 của Bộ Chính trị về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung đã nêu: “Trong quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, xuất phát từ yêu cầu, đòi hỏi cấp thiết của thực tiễn, khuyến khích cán bộ có tư duy sáng tạo, cách làm đột phá, tháo gỡ, giải quyết những điểm nghẽn, nút thắt trong cơ chế, chính sách, tập trung vào những vấn đề chưa được quy định hoặc đã có quy định nhưng không phù hợp với thực tiễn, mang lại giá trị, hiệu quả thiết thực, tạo được chuyển biến mạnh mẽ, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung”.

“Khi cán bộ thực hiện thí điểm mà kết quả không đạt hoặc chỉ đạt được một phần mục tiêu đề ra hoặc gặp rủi ro, xảy ra thiệt hại thì cấp có thẩm quyền phải kịp thời xác định rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan, đánh giá công tâm để xem xét, xử lý phù hợp, nếu thực hiện đúng chủ trương, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung thì được xem xét miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm”.

Do vậy, chúng tôi đã tiếp thu, báo cáo Chính phủ, không đưa chính sách này vào cơ chế, chính sách thực hiện 1 dự án cụ thể, mà sẽ tiếp tục nghiên cứu để đề xuất chung cho các dự án quan trọng quốc gia có đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù đặc biệt thực hiện dự án.

Nếu được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư, với các đề xuất hiện nay, theo ông những điểm mấu chốt nào cần được kiểm soát để đem lại hiệu quả của dự án?

Về phía Bộ GTVT, với tinh thần quyết tâm, “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, Bộ GTVT sẽ nỗ lực thực hiện các giải pháp để đẩy nhanh trình tự, thủ tục dự án; cùng đó chuẩn bị về tổ chức bộ máy quản lý, nhân lực. Phân công nhiệm vụ rõ việc, rõ trách nhiệm và rõ thời gian thực hiện.

Tuy nhiên, tiến độ dự án còn phụ thuộc vào các yếu tố khác như: Thời gian đàm phán hiệp định vay vốn; tiến độ giải phóng mặt bằng; các điều kiện địa chất, thời tiết….

Vì vậy, cần sự vào cuộc quyết liệt của các Bộ, ngành, địa phương để triển khai dự án đảm bảo tiến độ, hiệu quả.

Xin cảm ơn ông!