Không chỉ ‘đe dọa’ trực tiếp kinh tế Mỹ, chính sách thuế quan của Tổng thống Trump còn khiến các đầu tàu kinh tế châu Á ‘điêu đứng’

Chính sách thuế quan của Tổng thống Trump đang làm xáo trộn thị trường tài chính. (Nguồn: CNBC)

Dự báo mới nhất của Ngân hàng Dự trữ Liên bang Atlanta (Fed Atlanta) về mức suy giảm 2,8% của kinh tế Mỹ trong quý đầu năm được xem là tín hiệu tiêu cực đối với châu Á và nền kinh tế toàn cầu. Nhận định này càng làm gia tăng lo ngại trong bối cảnh lạm phát tại nền kinh tế lớn nhất thế giới đang có xu hướng leo thang.

Rủi ro lạm phát đi kèm suy thoái đe dọa nước Mỹ

Theo các chuyên gia phân tích, việc Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết tâm áp đặt mức thuế quan ngày càng cao đối với các đồng minh và đối thủ đang làm trầm trọng thêm rủi ro về lạm phát.

Báo cáo việc làm tháng Hai của Mỹ công bố hôm thứ Sáu (7/3) cho thấy, sự tăng trưởng của nền kinh tế đầu tàu thế giới đang suy giảm đột ngột. Khi lạm phát tiêu dùng tháng Một tăng mạnh, các vị trí cần tuyển dụng việc làm đã giảm đáng kể. Tuần này, số đơn xin trợ cấp thất nghiệp tại Mỹ cũng theo đà tăng.

Anna Wong, một nhà phân tích tại Bloomberg Economics bình luận: “Dữ liệu và các sự kiện trong tuần tới có thể biến những lo ngại này thành một ngọn lửa thực sự”.

Dominique Dwor-Frecaut, chuyên gia kinh tế trưởng tại Công ty tư vấn Macro Hive, cho biết: “Trumponomics có lợi thế đáng kể về mặt chính trị và kinh tế, nhưng đi kèm với đó là những rủi ro lớn trong thực thi. Ví dụ, việc hỗ trợ tăng lương mạnh hơn có nguy cơ gây ra vòng phản hồi giá lương”.

Ông Dwor-Frecaut lưu ý, việc quản lý những rủi ro này “cần có chính sách cạnh tranh mạnh mẽ và một ngân hàng trung ương độc lập. Ngoài ra, việc trục xuất những người di cư bất hợp pháp có thể làm giảm lực lượng lao động, giảm mức tiêu dùng và gây ra tình trạng lạm phát đi kèm suy thoái nếu những người di cư không làm việc do sợ bị trục xuất”.

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell cũng lâm vào thế khó khi Tổng thống Trump yêu cầu lãi suất thấp hơn, ngay cả khi các chính sách thương mại của ông – và kế hoạch cắt giảm thuế khác – đi ngược lại với chính sách nới lỏng của Fed.

Cách tiếp cận “tiền trực thăng” (thuật ngữ dùng để chỉ một khoản tiền lớn được in và phân phối cho công chúng, nhằm kích thích nền kinh tế trong thời kỳ suy thoái hoặc khi lãi suất giảm xuống mức 0) của Fed để hỗ trợ tiêu dùng – được nhận định không còn là chiến lược tăng trưởng khả thi.

Rủi ro lạm phát của Mỹ cũng làm thị trường thế giới hoảng sợ, nhu cầu về chứng khoán kho bạc Mỹ chắc chắn vì thế cũng bị ảnh hưởng. Điều này trực tiếp làm phức tạp thêm tham vọng kích thích tài khóa của Tổng thống Trump.

Chuyên gia kinh tế hàng đầu tại Apollo Global Management Torsten Slok nhận định: “Theo định nghĩa, theo cùng cuộc chiến thương mại là cú sốc kép lạm phát và suy thoái: Giá cao hơn đi kèm doanh số thấp hơn”. Còn nhà kinh tế Jeffrey Roach tại LPL Financial nói thêm rằng, hiện tại, lạm phát do thuế quan gây ra trong bối cảnh tăng trưởng chậm lại có thể khiến nền kinh tế toàn cầu tiến gần đến tình trạng trì trệ một cách nguy hiểm”.

Châu Á cũng “lo ngay ngáy”

Khi người đứng đầu Nhà Trắng kiên định với chính sách thuế quan khiến tình trạng lạm phát kèm suy thoái quay trở lại mạnh mẽ thì ở bên kia bờ Đại Tây Dương – đồng minh thân thiết của Mỹ ở châu Á – Nhật Bản cũng có lý do để lo lắng. Tokyo đang đối mặt với tình thế “tiến thoái lưỡng nan” tương tự khi lạm phát tăng cao và tình trạng kinh tế tăng trưởng trì trệ.

Tuần này, lợi suất trái phiếu Nhật Bản kỳ hạn 10 năm đã tăng lên 1,5% lần đầu tiên kể từ tháng 6/2009. Điều này diễn ra khi chi phí vay từ Đức đến Australia cũng tăng vọt, do các chính phủ tăng chi tiêu tài chính để chống lại rủi ro tăng trưởng.

Tại Tokyo, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhật Bản Shinichi Uchida cho rằng lợi suất tăng khiến khả năng Ngân hàng Trung ương (BOJ) tăng lãi suất mạnh tay như thị trường mong đợi trở nên thấp hơn.

Các tập đoàn Nhật Bản cũng đang “choáng váng” trước những động thái gần xa về mức thuế nhập khẩu 25% mà Washington áp dụng đối với tất cả ô tô sản xuất ở nước ngoài.

Còn với Trung Quốc, việc nước Mỹ rơi vào tình trạng lạm phát cao và tăng trưởng trì trệ có thể làm phức tạp thêm triển vọng tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cho năm 2025, đặc biệt là khả năng đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP 5% vừa được công bố trong năm nay.

Mức thuế 20% mà Mỹ áp dụng đối với hàng hóa Trung Quốc sẽ khiến Chủ tịch Tập Cận Bình cảm thấy cấp bách hơn trong việc chuyển hướng từ chiến lược tăng trưởng để đầu tư dẫn dắt sang chiến lược do tiêu dùng thúc đẩy.

Tháng 10/2024, Bộ trưởng Tài chính Trung Quốc Lan Fo’an cho biết, phạm vi tăng thâm hụt của Bắc Kinh là “khá lớn”. Một tháng sau, Trung Quốc triển khai gói hỗ trợ kinh tế trị giá 10 nghìn tỷ NDT (khoảng 1,4 nghìn tỷ USD) chủ yếu nhằm giúp các chính quyền địa phương vượt qua gánh nặng nợ nần.

Trong khi đó, chính quyền Tập Cận Bình dự kiến ​ tăng gấp ba hạn ngạch bán trái phiếu chính phủ đặc biệt lên 3 nghìn tỷ NDT (410 tỷ USD) trong năm nay. Larry Hu, chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Ngân hàng Macquarie, cho rằng Bắc Kinh sẽ tăng hạn ngạch phát hành trái phiếu chính quyền địa phương đặc biệt lên 4,5 nghìn tỷ NDT (621 tỷ USD) từ 3,9 nghìn tỷ NDT.

Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) Pan Gongsheng lo ngại, việc cắt giảm lãi suất có thể khuyến khích các quyết định cho vay kém chất lượng. Đồng NDT yếu hơn có thể gây ra tình trạng vỡ nợ ở một số nhà phát triển bất động sản khi họ nhận thấy khó khăn trong việc trả nợ nước ngoài.

Một mối lo khác là việc quốc tế hóa đồng NDT đang bị đe dọa. Trong gần một thập kỷ qua, chính phủ của Chủ tịch Tập Cận Bình đã nỗ lực tăng cường sử dụng đồng NDT trong thương mại và tài chính. Gần đây, Bắc Kinh đã tăng cường hợp tác với các quốc gia BRICS bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi và các quốc gia Nam bán cầu để thoát khỏi trật tự thế giới vốn xoay quanh đồng USD.

Đồng NDT yếu hơn có thể khiến Nhật Bản, Hàn Quốc và các nền kinh tế hàng đầu châu Á khác tin rằng có thể “bật đèn xanh” để hạ giá đồng nội tệ nhằm duy trì khả năng cạnh tranh xuất khẩu. Và nước Mỹ dưới thời Tổng thống Trump chắc chắn sẽ không bỏ qua điều này.

Nếu Washington kết luận Bắc Kinh đang thao túng tỷ giá hối đoái NDT, người đứng đầu Nhà Trắng có thể nhắm vào Trung Quốc với mức thuế quan thậm chí còn lớn hơn mức 60% mà ông thường xuyên đe dọa trong chiến dịch tranh cử của mình.

Mặt tích cực là các nhà lãnh đạo Trung Quốc đều tỏ ra khá tự tin tại Kỳ họp thứ ba Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc (Nhân Đại – tức Quốc hội Trung Quốc) khóa XIV diễn ra tuần qua.

Tại kỳ họp lần này này, chính phủ Trung Quốc áp dụng chính sách tiền tệ nới lỏng để thúc đẩy tiêu dùng cùng với những kỳ vọng về sự gia tăng năng suất từ ​​trí tuệ nhân tạo (AI). Có thể nói, Bắc Kinh đã sẵn sàng đương đầu cho cuộc chiến thương mại với Washington.

Nhà kinh tế học Richard Katz cho rằng, nỗi lo sợ về tình trạng lạm phát do chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump và các chính sách khác – đang khiến lãi suất của nước Mỹ giảm. “Dù là bạn hay thù, tất cả người dân châu Á đều bắt đầu cảm thấy đau đớn vì mức thuế quan ‘Nước Mỹ trước tiên’ của ông Trump, ông Richard Katz cho hay.

Rõ ràng, một khi những nền kinh tế lớn nhất thế giới – những đầu tầu về tăng trưởng cùng rơi vào kịch bản lạm phát cao đi kèm với sự trì trệ, điều này chắc chắn sẽ đe dọa trực tiếp lên sự ổn định của nền kinh tế toàn cầu.