Khơi thông điểm nghẽn về thể chế để thúc đẩy khoa học công nghệ phát triển

Sáng 15/2, tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường thứ 9 Quốc hội khoá XV, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Chủ trì phiên thảo luận tổ tại Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội có Tổng Bí thư Tô Lâm; Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Bùi Thị Minh Hoài – Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội; Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP Nguyễn Ngọc Tuấn – Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội; Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai.

Khẩn trương đưa Nghị quyết 57-NQ/TW vào cuộc sống

Phát biểu tại phiên thảo luận tổ tại Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm bày tỏ, chúng ta đang thảo luận về một nghị quyết có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Nghị quyết này bắt nguồn từ Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được ban hành cuối năm 2024. Tuy nhiên, để nghị quyết này thực sự đi vào cuộc sống, chúng ta đang đối diện với rất nhiều khó khăn, đặc biệt là những vướng mắc liên quan đến hệ thống luật pháp hiện hành.

Một số luật quan trọng, trong đó có Luật Khoa học và Công nghệ cần được sửa đổi để tạo điều kiện thực hiện nghị quyết một cách hiệu quả. Theo lộ trình, những sửa đổi này nhanh nhất cũng phải đến cuối năm 2025 mới hoàn thành. Điều này đồng nghĩa với việc trong cả năm 2025, chúng ta không thể triển khai được Nghị quyết 57-NQ/TW một cách trọn vẹn hoặc nếu có triển khai thì cũng không đạt được hiệu quả thực sự.

Vì vậy, Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị phải có văn bản khẩn trương đưa Nghị quyết 57-NQ/TW vào cuộc sống. Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được đặt ra.

“Đây là bài học để thấy thể chế là điểm nghẽn. Không gỡ được thể chế thì luật không thể đi vào cuộc sống. Các luật đang có hiệu lực không thể thay thế được, vì vậy Quốc hội mới có kỳ họp bất thường để giải quyết những vấn đề không bình thường” – Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, chúng ta cần khẩn trương đưa những vấn đề này vào cuộc sống; phải rà soát những vấn đề tháo gỡ. Trong phạm vi dự thảo Nghị quyết cũng đưa ra 3 nhóm tập trung và có định hướng. Nếu đi vào những vấn đề quá chi tiết sẽ không thể quy định được hết; từ đó dẫn đến không ra được Nghị quyết và sẽ thất bại. Cách làm này cũng thể hiện tinh thần “vừa chạy, vừa xếp hàng”. 

Xác định được những ưu tiên để thúc đẩy khoa học, công nghệ phát triển

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, những vấn đề khoa học và công nghệ, ai cũng thấy được giá trị nhưng chưa phát triển được bởi còn nhiều khó khăn. Nếu nói sửa Luật Khoa học và Công nghệ cũng chưa đủ để thúc đẩy khoa học công nghệ phát triển; trong khi đó, Luật Đấu thầu cũng đang là vướng mắc…  Hiện nay, cách thức quản lý đầu tư công và hợp tác công tư vẫn mang tính máy móc, chưa thực sự đặt trọng tâm vào tính hiệu quả. Thực tiễn cho thấy, nếu chỉ quản lý theo quy định cứng nhắc mà không tính đến hiệu quả kinh tế, chúng ta sẽ không thể phát huy tối đa nguồn lực đầu tư.

Tổng Bí thư Tô Lâm cho hay, chính sách thuế cũng cần được điều chỉnh theo hướng khuyến khích sản xuất, kinh doanh. Thực tế đã chứng minh, khi Chính phủ giảm thuế giá trị gia tăng 2%, dù có miễn thuế, tổng thu ngân sách vẫn tăng lên 300 tỷ đồng. Điều này cho thấy, chính sách thuế cần linh hoạt, không chỉ tập trung vào việc tăng thu trực tiếp mà còn phải tạo động lực cho nền kinh tế phát triển.

Đối với Luật Doanh nghiệp, cần có các quy định khuyến khích doanh nghiệp gắn kết với khoa học công nghệ. Trường đại học, viện nghiên cứu phải có sự liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp để ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tế. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều mô hình hợp tác chưa có trong luật nên không thể triển khai. Đây là một hạn chế lớn cần được tháo gỡ.

Ví khoa học là “miền đất hoang vu”, theo Tổng Bí thư Tô Lâm, nếu ai đi đúng sẽ thắng lợi. Vì vậy, cần xác định được những ưu tiên. Đây là một số chính sách, vấn đề, quan điểm đã được đề cập đến Nghị quyết 57-NQ/TW.

“Tôi thấy Nghị quyết 57-NQ/TW ban hành đã được mọi người, được giới khoa học và Nhân dân rất ủng hộ. Trước mắt, trong quá trình tiếp tục sửa Luật Khoa học và Công nghệ, chúng ta cần tập trung những vấn đề cơ bản trên tinh thần tiến bộ, đồng bộ, sát với thực tiễn” – Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh.