Hơn 100 ngày hiệu quả của chính phủ Tổng thống Indonesia

Tầm nhìn Indonesia Vàng vào năm 2045 đặt mục tiêu đưa nền kinh tế xứ sở vạn đảo phát triển với GDP bình quân đầu người hơn 30.000 USD, GDP 9.800 tỷ USD và 70% dân số thuộc nhóm trung lưu. (Ảnh minh họa. Nguồn: ING)

Nhìn lại “chặng khởi động” kể từ khi chính thức nhậm chức, tại phiên họp Nội các đầu tiên năm 2025 (22/1), Tổng thống Prabowo thừa nhận, còn những lĩnh vực cần cải thiện, nhưng chính quyền non trẻ của ông có thể tự hào đạt được những kết quả giúp nền kinh tế thứ tám thế giới (theo xếp hạng của IMF năm 2024) tiến gần hơn đến các mục tiêu đặt ra.

Hiện thực hóa Tầm nhìn Indonesia Vàng

Ông Prabowo Subianto nhậm chức trong bối cảnh người tiền nhiệm Joko Widodo rất được lòng dân. Quốc gia đông dân nhất tại Đông Nam Á đang ổn định với mức tăng trưởng vững chắc 5,05% trong năm trước đó. Bởi vậy, có thể khẳng định, kết quả cuộc khảo sát của Tập đoàn Kompas đối với 100 ngày đầu tại vị của ông rất tích cực.

Theo đó, 80,9% người dân bày tỏ hài lòng với sự lãnh đạo của ông Prabowo, nhất là các tầng lớp thu nhập thấp và trung bình. Đặc biệt, 89,4% số người được hỏi bày tỏ tin tưởng vào sự lãnh đạo và 94% đánh giá tích cực về đương kim Tổng thống.

Trải qua hơn 100 ngày ở cương vị mới, Tổng thống Prabowo đang nhắm mục tiêu hiện thực hóa tầm nhìn về một Indonesia Vàng vào năm 2045, khi phê chuẩn Chiến lược phát triển kinh tế dài hạn quốc gia giai đoạn 2025-2045, triển khai một loạt chính sách thúc đẩy tăng trưởng và phát triển bền vững, hướng tới tốc độ tăng trưởng kinh tế 8%.

Để thoát bẫy thu nhập trung bình, Tổng thống Prabowo đã phê chuẩn một số chiến lược chuyển đổi kinh tế với năm hướng phát triển chính: Đổi mới hiệu quả với nhiều chính sách cơ cấu xã hội và phát triển các thành phần kinh tế, đặc biệt là công nghiệp hóa; thực hiện nền kinh tế xanh; chuyển đổi kỹ thuật số; tạo ra giá trị từ chuỗi cung ứng trong nước; phát triển các trung tâm tăng trưởng kinh tế.

Một trong những tham vọng lớn của tân Tổng thống Indonesia là đưa đất nước sớm tự cung tự cấp lương thực và năng lượng, trong 4-5 năm tới. Chính phủ cũng đã dành một khoản ngân sách kỷ lục là 139,4 nghìn tỷ Rp (8,8 tỷ USD) để hỗ trợ các chương trình lương thực vào năm 2025, (tăng gần 22% so với năm ngoái).

Về an ninh năng lượng, Tổng thống Prabowo chủ trương đầu tư các dự án năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió và thủy điện để giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và bảo đảm nguồn cung năng lượng bền vững.

Nhà nghiên cứu cao cấp Veeramalla Anjaiah của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược quốc tế (CSIS) cho rằng, vẫn còn nhiều thách thức “đợi” nhà lãnh đạo Indonesia, điển hình là tình hình lạm phát và giá cả leo thang; duy trì ổn định giá cả các mặt hàng thiết yếu như gạo; và tạo việc làm, đặc biệt là cho giới trẻ, khi tỷ lệ thất nghiệp ở mức cao; các thách thức về môi trường và sự phát triển không đồng đều giữa các khu vực; bảo đảm an ninh trong nước và đối phó với các vấn đề như khủng bố và tội phạm, nạn tham nhũng.

Tuy nhiên, ông Anjaiah đánh giá cao việc Indonesia trở thành quốc gia Đông Nam Á đầu tiên chính thức gia nhập BRICS, thể hiện sự thay đổi trong cách tiếp cận của Tổng thống Prabowo – tập trung nâng cao vị thế của đất nước trên trường quốc tế, khi Jakarta gọi đây là bước đi chiến lược, nhằm tăng cường hợp tác với các nước đang phát triển hàng đầu.

Ngoài ra, một trong những cam kết tranh cử đáng chú ý nhất của Tổng thống Prabowo vốn còn gặp nhiều tranh cãi về hậu cần và chi phí…, nhưng ở một góc độ nào đó được đánh giá cao vì “mục tiêu lấy người dân làm trung tâm”. Chương trình chưa từng có – bữa ăn miễn phí trị giá 28 tỷ USD cho 83 triệu học sinh và phụ nữ mang thai chính thức được triển khai từ 1/2025 nhằm chấm dứt tình trạng trẻ chậm tăng trưởng, ảnh hưởng đến khoảng 20% số trẻ dưới năm tuổi tại Indonesia.

Từ tháng 10/2024 đến nay, chính phủ Indonesia đã xây dựng được khoảng 40.000 ngôi

nhà cho người dân có thu nhập thấp, trong mục tiêu xây dựng ba triệu ngôi nhà mỗi năm cho đối tượng này. Nhằm bảo đảm an sinh xã hội cho người lao động và kích thích sức mua, Tổng thống Prabowo đã công bố quyết định tăng lương tối thiểu thêm 6,5% vào năm 2025 và tổ chức khám sức khỏe miễn phí cho 52,2 triệu người.

Bài toán bảo vệ sản xuất trong nước?

Cam kết tái khởi động quá trình công nghiệp hoá để đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% của tân Tổng thống đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể. Trong đó, việc Jakarta căng thẳng với người khổng lồ công nghệ Mỹ Apple (10/2024), được cho là trường hợp điển hình phản ánh vấn đề lớn trong lựa chọn đường hướng tăng trưởng. Indonesia đang đứng “giữa dòng” tham vọng bảo vệ sản xuất trong nước và việc mở cửa sâu rộng với thế giới để đạt tăng trưởng mong muốn.

Xung đột lợi ích với Apple (cấm bán iPhone 16 tại Indonesia do không tuân thủ các quy định về nội địa hóa) làm nổi bật cách các biện pháp hạn chế của chính phủ có thể ngăn cản nguồn vốn đầu tư nước ngoài (FDI) quan trọng.

Giới phân tích bình luận, động thái cương quyết từ Jakarta có thể phản tác dụng với cam kết công nghiệp hóa của Tổng thống Prabowo, đặc biệt là khi ông kỳ vọng bước đi này được thúc đẩy bởi nguồn FDI. Trên thực tế, các nhà đầu tư luôn tìm kiếm các quốc gia có các quy tắc thuận lợi hơn, cơ sở hạ tầng mạnh mẽ và các ưu đãi minh bạch.

Do “mê mải” với thúc đẩy sản xuất trong nước và bảo vệ các ngành công nghiệp địa phương, đôi khi Indonesia bị cho là sử dụng nhiều quy tắc cứng rắn. Một nghiên cứu của chuyên gia Arianto a Patunru thuộc Đại học Quốc gia Australia cho thấy, quốc gia này đã đặt ra 394 hạn chế thương mại kể từ năm 2015, vượt xa các thành viên ASEAN có thu nhập trung bình khác. Malaysia, Thái Lan và Việt Nam chỉ đưa ra lần lượt 102, 112 và 58 biện pháp thương mại không thân thiện.

Trên thực tế, một số nhà hoạch định chính sách có quan điểm “bênh vực” các chính sách thay thế nhập khẩu nhằm kích thích sản xuất trong nước và giảm nhập khẩu. Tuy nhiên, nghiên cứu của CSIS đã chỉ ra rằng, việc bảo vệ sản xuất trong nước quá cứng nhắc đôi khi cản trở khả năng cạnh tranh của chính doanh nghiệp nội trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Các nhà nghiên cứu của WB cũng cho rằng, Indonesia phải đối mặt với khả năng cạnh tranh thấp hơn do hội nhập hạn chế vào chuỗi giá trị toàn cầu. Chính quyền Tổng thống Prabowo cần chuyển đổi mạnh mẽ từ cách tiếp cận chính sách tập trung thay thế nhập khẩu, sang nền kinh tế toàn cầu hóa hơn. Và FDI có thể giúp nền kinh tế Indonesia giải quyết những thiếu sót.

100 ngày đầu tiên của một chính quyền mới thường được gọi là “giai đoạn trăng mật” và giai đoạn này của Tổng thống Prabowo mang nhiều cảm xúc lẫn lộn, lạc quan có, hoài nghi có. Tuy nhiên, những ngày đầu bỡ ngỡ trong cả một nhiệm kỳ dài và số “điểm cộng” về cải tổ chính sách – vị Tổng thống thứ tám của Indonesia được kỳ vọng sẽ hiện thực hóa thành công những lời hứa chính trị đầy tham vọng.