Hội nghị phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và nhân lực chất lượng cao thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

(MPI) – Dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, chiều ngày 11/02/2025 đã diễn ra Hội nghị phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và nhân lực chất lượng cao thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đồng chủ trì Hội nghị có Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long và Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng.

Tham dự Hội nghị có lãnh đạo các bộ, ngành; đại diện lãnh đạo một số địa phương; lãnh đạo Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Xã hội Việt Nam, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh; lãnh đạo một số tập đoàn, doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu khai mạc Hội nghị. Ảnh: MPI

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, tiếp theo Hội nghị với các tập đoàn, doanh nghiệp lớn và Hội nghị với các ngân hàng thương mại lớn, hội nghị lần này nhằm thảo luận các nhiệm vụ, giải pháp góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 từ 8% trở lên, tạo đà, tạo thế, tạo lực cho những năm tiếp theo đạt tăng trưởng 2 con số và triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo (KHCN, ĐMST) và chuyển đổi số quốc gia, chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW, tinh thần là rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm.

Thủ tướng nhấn mạnh, muốn tăng trưởng thì phải tăng năng suất lao động, trên cơ sở phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, nhân lực chất lượng cao; giáo dục và đào tạo, khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo là đầu tư cho phát triển.

Chương trình hành động của Chính phủ về thực hiện Nghị quyết số  57-NQ/TW đã đưa ra 7 nhóm nhiệm vụ với 142 nhiệm vụ cụ thể cho các bộ ngành, cơ quan, địa phương; vấn đề là tổ chức thực hiện thế nào để khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nhân lực chất lượng cao thực sự là yếu tố đột phá, động lực chủ yếu cho tăng trưởng kinh tế, phát triển đất nước nhanh, bền vững.

Thủ tướng đề nghị các đại biểu tập trung đánh giá thực trạng hiện nay về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nhân lực chất lượng cao; nhận diện những khó khăn, thách thức cần vượt qua, khắc phục và những thời cơ và thuận lợi cần tranh thủ, tận dụng, phát huy; góp ý về các nhiệm vụ, giải pháp đột phá, nhất là về thể chế, hạ tầng và nhân lực; về các nhiệm vụ bứt phá để chuyển đổi số thực sự là một động lực tăng trưởng, góp phần cải tạo tư liệu sản xuất, xây dựng cơ sở dữ liệu.

Thủ tướng nhấn mạnh, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là yêu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu, tất cả các ngành các cấp, cả hệ thống chính trị phải vào cuộc đồng bộ; việc này cũng không dừng lại ở các cơ quan nhà nước, các đại học, viện nghiên cứu mà các doanh nghiệp cũng phải tiên phong, mọi người dân phải tham gia, lấy người dân làm trung tâm, chủ thể trong quá trình này.

Trình bày báo cáo dẫn đề tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã nhấn mạnh đến tầm quan trọng và chủ trương của Đảng, Nhà nước về phát triển KHCN, ĐMST và nguồn nhân lực chất lượng cao thúc đẩy tăng trưởng kinh tế; các kết quả đạt được; tồn tại, hạn chế và nhiệm vụ, giải pháp cụ thể trong thời gian tới.

Đồng thời cho rằng, để tạo ra những chuyển biến, kết quả trong phát triển KHCN, ĐMST, cần một nguồn nhân lực chất lượng cao dồi dào, có kỹ năng hiện đại, tư duy sáng tạo và khả năng làm việc cường độ cao. Đây sẽ là yếu tố then chốt, sống còn, quyết định sự thành công của cuộc cách mạng toàn diện, sâu sắc, thực hiện mục tiêu đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh, thịnh vượng trong kỷ nguyên mới.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, những kết quả đạt được cho thấy những nỗ lực và quyết tâm cao của Việt Nam trong việc thúc đẩy KHCN, ĐMST và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đã mang lại những kết quả tích cực, được cộng đồng, đối tác quốc tế đánh giá cao. Hình ảnh, vị thế về KHCN, ĐMST của Việt Nam ngày càng được ghi nhận trên các diễn đàn thế giới cho thấy một Chính phủ năng động, linh hoạt và hiệu quả.

Để hiện thực hóa các giải pháp đã nêu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao các Bộ, địa phương và cơ quan liên quan cụ thể hóa và tổ chức triển khai ngay trong quý I và quý II năm 2025. Theo đó, đối với Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Sau khi có ý kiến Thành viên Chính phủ, trình ban hành ngay Nghị định quy định cơ chế, chính sách ưu đãi đối với Trung tâm ĐMST Quốc gia trong tháng 02/2025; Đẩy mạnh triển khai Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn; Tổng hợp đề xuất các dự án trọng điểm gắn với thế mạnh của một số vùng kinh tế, nghiên cứu bố trí vốn đầu tư để thực hiện; Đẩy mạnh thu hút các doanh nghiệp công nghệ hàng đầu trên thế giới đầu tư tại Việt Nam.

Đối với Bộ Tài chính: Khẩn trương rà soát những chính sách về tài chính để đề xuất vào Nghị quyết của Quốc hội hoặc các văn bản khác ban hành trong Quý I và II/2025, trong đó tập trung sửa các quy định về: Quản lý ngân sách nhà nước, tài sản công phục vụ KHCN, ĐMST theo hướng cắt giảm tối đa các thủ tục hành chính trong chi tiêu ngân sách cho nhiệm vụ KHCN; Cơ chế giao tự chủ quản lý cho đơn vị sự nghiệp công lập đối với các nguồn viện trợ, tài trợ huy động được; Cơ chế cho phép đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực KHCN, ĐMST được vay vốn kinh doanh; phân cấp cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng tài sản công trong kinh doanh, liên doanh, liên kết phù hợp chức năng, nhiệm vụ; cơ chế dùng chung phòng thí nghiệm.

Đối với Bộ Khoa học và Công nghệ: Giải quyết ngay các vướng mắc về cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ, cơ chế quản lý tài chính trong việc thực hiện nhiệm vụ KHCN, tài sản sở hữu trí tuệ, chuyển giao quyền sở hữu kết quả hình thành từ nhiệm vụ KHCN; cơ chế thử nghiệm có kiểm soát; cơ chế thành lập và hoạt động của doanh nghiệp trực thuộc đơn vị sự nghiệp công lập đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực KHCN, ĐMST vào dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số chính sách mới để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động KHCN, ĐMST hoặc các Luật, nghị định đang được giao xây dựng, trình Chính phủ trong Quý I/2025. Xây dựng phương án để phấn đấu tăng thứ hạng của Việt Nam về Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) thêm 3 – 4 bậc trong năm 2025 và tiệm cận thứ hạng 40/133 quốc gia, vùng lãnh thổ.

Đối với Bộ Thông tin và Truyền thông: Tiếp tục đẩy mạnh triển khai Chương trình chuyển đổi số Quốc gia, Chiến lược Phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam; Chỉ đạo triển khai mạng 5G, thử nghiệm việc triển khai Internet vệ tinh tầm thấp; đảm bảo một số khu công nghệ cao có hạ tầng số vượt trội để thu hút đầu tư về KHCN, ĐMST, chuyển đổi số.

Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo: Ngay trong quý I/2025, trình Chính phủ các nghị định để tháo gỡ cơ chế, chính sách cho hoạt động đào tạo, ưu tiên các quy định liên quan đến giáo dục đại học và phát triển, thu hút nguồn giảng viên chất lượng cao; Đẩy mạnh triển khai Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao; Đề án phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 và các Đề án phát triển các cơ sở giáo dục đại học trọng điểm.

Các bộ, ngành, địa phương: Khẩn trương triển khai, ban hành kế hoạch triển khai Nghị quyết số 03/NQ-CP; Đánh giá, lựa chọn ngay một hoặc một số dự án, sản phẩm trọng điểm về KHCN, ĐMST trong ngành, lĩnh vực, địa phương để triển khai thực hiện; Đẩy mạnh hợp tác, thu hút các doanh nghiệp công nghệ lớn trên thế giới vào đầu tư tại địa phương, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế theo mục tiêu đề ra.

Các viện nghiên cứu, trường đại học, cơ sở đào tạo, hỗ trợ đào tạo: Xác định các dự án nghiên cứu KHCN, ĐMST trọng tâm triển khai trong năm 2025 để tập trung nguồn lực thực hiện; Phối hợp với Bộ Giáo dục và đào tạo, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các cơ quan liên quan xây dựng và triển khai thí điểm cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ gắn với cam kết đầu ra và đồng hành của doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp: Chủ động tham gia và tăng cường hợp tác chặt chẽ 3 Nhà, đặt hàng nghiên cứu, đào tạo cho các viện – trường, tạo đầu ra cho sinh viên; Các doanh nghiệp nhà nước lớn cần tiên phong trong nghiên cứu ứng dụng KHCN, ĐMST để trở thành các doanh nghiệp dân tộc và thực hiện vai trò hỗ trợ, dẫn dắt; Đồng hành, bổ sung nguồn lực cùng nhà nước, tăng cường hợp tác công – tư để hỗ trợ triển khai các chương trình, dự án.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: MPI

Tại Hội nghị, Bộ trưởng các Bộ: Công an, Khoa học và Công nghệ, Thông tin và Truyền thông, Giáo dục và Đào tạo, Tài chính, Quốc phòng, UBND thành phố Hà Nội, Viện Khoa học Công nghệ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Xã hội Việt Nam, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh… đã báo cáo, nhấn mạnh các kết quả liên quan đến phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và nhân lực chất lượng cao; các khó khăn, vướng mắc; từ đó đưa ra các đề xuất, kiến nghị cụ thể nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao.

Các ý kiến tại Hội nghị cũng bày tỏ nhất trí cao với nội dung Báo cáo trung tâm do Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày. Báo cáo đã khái quát, nêu rõ các chủ trương, chính sách của Đảng về phát triển KHCN, ĐMST thời gian qua; những kết quả nổi bật góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cũng đã thẳng thắn nhìn nhận, chỉ ra những tồn tại, hạn chế, đề xuất một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, cốt lõi kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tập trung triển khai ngay trong năm 2025.

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho biết, thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KHCN, ĐMST và chuyển đổi số quốc gia và triển khai Nghị quyết số 03/NQ-CP của Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ đã khẩn trương phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tham mưu, xây dựng, hoàn thiện và triển khai các giải pháp mang tính đột phá để quyết tâm “cởi trói”, tháo gỡ các điểm nghẽn cản trở sự phát triển của KHCN, ĐMST, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới.

Trong đó, tập trung vào một số nhiệm vụ trong tâm như hoàn thiện thể chế, chính sách về KHCN, ĐMST; triển khai các giải pháp cải thiện chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu GII của Việt Nam; đẩy nhanh tiến độ thí điểm các chính sách đặc thù đối với hoạt động KHCN, ĐMST tại các địa phương như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, đây là những địa phương đã có đầy đủ cơ chế, chính sách, có tiềm năng, lợi thế phát triển nội trội so với các địa phương khác.

Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW với quyết tâm cao và tinh thần “5 rõ: Rõ người – Rõ việc – Rõ trách nhiệm – Rõ thời gian – Rõ kết quả”. Việc thực hiện đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đặt ra là yêu cầu cấp thiết, cần làm ngay trong những tháng đầu năm. Tranh thủ, tận dụng mọi thời gian, cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội bền vững, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới.

Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao là những yếu tố quyết định để nâng cao năng suất lao động, tối ưu hóa nguồn lực, giúp chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, bền vững, theo chiều sâu, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Đây cũng là điều kiện tiên quyết giúp Việt Nam thu hút đầu tư, chuyển giao công nghệ, mở rộng thị trường và tham gia sâu vào các chuỗi giá trị toàn cầu.

Đặc biệt, nguồn nhân lực chất lượng cao được coi là chìa khóa để mở mọi cánh cửa cơ hội cho đất nước tiến vào kỷ nguyên phát triển mới. Cùng với khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ là yếu tố then chốt, sống còn, quyết định sự thành công của cuộc cách mạng toàn diện, sâu sắc nhằm thực hiện mục tiêu đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh./.

Tùng Linh

Bộ Kế hoạch và Đầu tư