Học không ngừng để làm chủ công nghệ mới, nâng cao giá trị bản thân

GS. NGND. Nguyễn Lân Dũng cho rằng, với sự xuất hiện của các công nghệ mới, đòi hỏi người lao động phải không ngừng cập nhật kiến thức và kỹ năng. (Ảnh: Thanh Bình)

Ngày 2/3, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài viết về học tập suốt đời. Báo Thế giới và Việt Nam có cuộc trao đổi với GS. NGND. Nguyễn Lân Dũng xung quanh câu chuyện này.

Học để làm chủ công nghệ mới

Theo Giáo sư, tại sao việc học tập suốt đời lại trở thành một yếu tố quan trọng trong thời đại ngày nay?

Công nghệ phát triển với tốc độ chóng mặt, dẫn đến những thay đổi lớn trong nhiều lĩnh vực. Những kỹ năng và kiến thức chúng ta học được hôm nay có thể trở nên lỗi thời trong tương lai gần. Vì vậy, theo tôi, việc học tập suốt đời giúp cá nhân duy trì và cập nhật các kỹ năng cần thiết để thích ứng với sự thay đổi.

Trong khi đó, thị trường lao động ngày càng cạnh tranh, đòi hỏi người lao động không chỉ có kiến thức cơ bản mà còn phải liên tục phát triển và nâng cao kỹ năng. Học suốt đời giúp người lao động duy trì khả năng cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao từ nhà tuyển dụng.

Các ngành nghề mới xuất hiện liên tục, trong khi các ngành nghề cũ có thể thay đổi hoặc biến mất. Vì vậy, việc học giúp người lao động có thể chuyển đổi nghề nghiệp một cách dễ dàng và linh hoạt. Học tập không chỉ giúp nâng cao kỹ năng nghề nghiệp mà còn mở rộng tầm hiểu biết, phát triển tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề.

Đáng nói, hệ thống giáo dục truyền thống không còn đáp ứng đầy đủ nhu cầu học hỏi suốt đời của con người. Các khóa học trực tuyến, học từ xa, các nền tảng học tập điện tử đã tạo điều kiện cho việc học suốt đời trở nên dễ dàng và linh hoạt hơn.

Hơn thế, học tập suốt đời giúp con người duy trì khả năng thích nghi, phát triển nghề nghiệp, nâng cao chất lượng cuộc sống và đối phó với những thay đổi không ngừng trong thời đại số.

Giới trẻ hiện nay có rất nhiều cơ hội tiếp cận với nguồn học liệu phong phú từ các nền tảng trực tuyến. Tuy nhiên, vẫn có những thách thức mà họ phải đối mặt. Ông có thể chia sẻ về những thách thức lớn nhất mà giới trẻ gặp phải khi học tập suốt đời?

Thực tế, việc học tập suốt đời không phải lúc nào cũng dễ dàng và giới trẻ vẫn phải đối mặt với không ít thách thức. Học tập suốt đời đòi hỏi sự tự giác và kỷ luật cao nhưng nhiều bạn trẻ chưa được trang bị đầy đủ kỹ năng tự học và quản lý thời gian hiệu quả, dẫn đến việc học tập không hiệu quả.

Bên cạnh đó, giới trẻ ngày nay phải đối mặt với nhiều áp lực từ xã hội và gia đình, như thành tích học tập, bằng cấp và thất nghiệp… Những áp lực này có thể khiến họ cảm thấy căng thẳng, mệt mỏi và đánh mất động lực học tập. Không ít bạn trẻ không biết mình muốn học gì, học như thế nào và học để làm gì. Họ thiếu sự định hướng và hỗ trợ từ gia đình, nhà trường và xã hội.

Để vượt qua những thách thức này, giới trẻ cần có kế hoạch học tập rõ ràng, biết lựa chọn nguồn học liệu đáng tin cậy, duy trì kỷ luật cá nhân, áp dụng kiến thức vào thực tế.

Xây dựng năng lực tự học trong kỷ nguyên số. (Nguồn: VGP)

Trong quá trình phát triển nghề nghiệp, sự thay đổi của thị trường lao động và công nghệ mới có thể ảnh hưởng đến nhu cầu học hỏi. Ông nghĩ gì về sự liên kết giữa học tập suốt đời và sự phát triển nghề nghiệp trong thời đại 4.0?

Trong thời đại 4.0, thị trường lao động liên tục biến động với sự xuất hiện của các công nghệ mới, đòi hỏi người lao động phải không ngừng cập nhật kiến thức và kỹ năng để thích ứng.

Sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ khiến cho các kỹ năng học được trước đây có thể trở nên lạc hậu chỉ sau một thời gian ngắn. Nếu không liên tục cập nhật và nâng cao kiến thức, chúng ta có thể bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua nghề nghiệp.

Thị trường lao động không chỉ yêu cầu chuyên môn sâu mà còn đòi hỏi khả năng linh hoạt và sẵn sàng học hỏi những kỹ năng mới. Những công việc truyền thống ngày càng ít, thay vào đó là những công việc đòi hỏi người lao động có thể thực hiện nhiều vai trò khác nhau, có khả năng đổi mới và sáng tạo. Bởi vậy, học tập suốt đời là yếu tố then chốt giúp các cá nhân không chỉ phát triển nghề nghiệp mà còn thích ứng thành công. Điều quan trọng, giới trẻ phải học để làm chủ công nghệ mới, nâng cao giá trị bản thân.

Đồng thời, học tập không ngừng còn là việc phát triển các kỹ năng mềm như tư duy phản biện, kỹ năng giao tiếp, quản lý thời gian và khả năng làm việc nhóm. Những kỹ năng này không chỉ giúp người lao động xây dựng sự nghiệp bền vững, mà còn làm việc hiệu quả trong môi trường đa dạng và thay đổi không ngừng.

Trong thời đại số, công nghệ mới không chỉ là một yếu tố thay đổi công việc mà còn là cơ hội để mở rộng nghề nghiệp. Các nền tảng học trực tuyến, khóa học từ xa, học tập qua mạng xã hội, sự phát triển của các công cụ hỗ trợ học tập dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI) đều tạo cơ hội cho người lao động học hỏi, trau dồi kỹ năng. Việc học và tận dụng những công cụ và công nghệ hiện đại giúp người lao động không chỉ bắt kịp mà còn đi trước xu hướng phát triển nghề nghiệp.

Cuối cùng, học không chỉ có ý nghĩa đối với sự nghiệp mà còn giúp mỗi cá nhân phát triển toàn diện, nâng cao giá trị bản thân. Việc liên tục học hỏi và cải thiện kỹ năng giúp người lao động đáp ứng nhu cầu của thị trường, làm chủ công việc của mình, tạo ra sự khác biệt trong nghề nghiệp và có khả năng sáng tạo, đổi mới trong công việc.

Có thể nói, trong thời đại số, học tập suốt đời không chỉ là một yêu cầu cần thiết để duy trì sự phát triển nghề nghiệp, mà còn là chìa khóa giúp người lao động xây dựng sự nghiệp linh hoạt, sáng tạo và bền vững. Việc không ngừng học hỏi và thích ứng với sự thay đổi của thị trường lao động là điều kiện tiên quyết để không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên công nghệ.

Các bạn trẻ hãy sử dụng đa dạng các phương pháp học tập. (Nguồn: VGP)

Bằng cấp là một phần, học tập suốt đời là yếu tố then chốt

Với kinh nghiệm nghiên cứu lâu năm, ông có thể chia sẻ những phương pháp học tập hiệu quả và bền vững mà giới trẻ có thể áp dụng để không ngừng nâng cao kiến thức và kỹ năng?

Theo tôi, học tập suốt đời phải bắt đầu từ sự tự học của mỗi người. Trước khi bắt đầu học, các em hãy xác định rõ mục tiêu muốn đạt được. Mục tiêu nên cụ thể, đo lường được, có thể đạt được, phù hợp và có thời hạn. Mục tiêu rõ ràng sẽ giúp các bạn trẻ tập trung và có động lực học tập.

Bên cạnh đó, bạn trẻ hãy lập kế hoạch học tập chi tiết, lên kế hoạch học tập hằng ngày, hằng tuần, hằng tháng và phân bổ thời gian hợp lý cho từng môn học hoặc kỹ năng. Điều quan trọng là phải đảm bảo kế hoạch học tập phù hợp với lịch trình và khả năng của bản thân.

Đồng thời, các em hãy sử dụng đa dạng các phương pháp học tập. Không chỉ đọc sách và nghe giảng, hãy thử các phương pháp học tập khác nhau như học qua video, podcast, khóa học trực tuyến; học qua thực hành, trải nghiệm, dự án; tham gia các nhóm học tập, thảo luận.

Học tập không chỉ dừng lại ở trường học mà là một quá trình liên tục. Luôn sẵn sàng học hỏi những điều mới mẻ và cập nhật kiến thức, kỹ năng. Coi học tập là một niềm vui và một phần không thể thiếu của cuộc sống. Ngoài ra, giới trẻ cũng nên rèn luyện kỹ năng tự học và quản lý thời gian, tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè, thầy cô và các chuyên gia, tận dụng các nguồn học liệu trực tuyến uy tín và chất lượng, không ngừng thực hành và áp dụng kiến thức vào thực tế.

Học tập là một hành trình dài, đòi hỏi sự kiên trì và nỗ lực. Tuy nhiên, nếu giới trẻ có thể áp dụng những phương pháp học tập hiệu quả và bền vững, chắc chắn sẽ thành công.

Thế giới thay đổi rất nhanh, có rất nhiều công cụ học tập trực tuyến, từ các khóa học miễn phí đến ứng dụng hỗ trợ học tập. Việc biết cách tận dụng những công cụ này giúp bạn học hiệu quả và tiết kiệm thời gian.

Ngoài ra, một phương pháp học tập quan trọng là phát triển tư duy phản biện và sáng tạo. Bạn trẻ cần học cách đặt câu hỏi, phân tích và đánh giá thông tin thay vì chỉ tiếp thu thụ động.

Nhiều bạn trẻ ngày nay có xu hướng tìm kiếm các bằng cấp hay chứng chỉ quốc tế. Ông nghĩ sao về giá trị của những bằng cấp này trong môi trường làm việc hiện đại?

Xu hướng tìm kiếm bằng cấp và chứng chỉ quốc tế của giới trẻ ngày nay là hoàn toàn dễ hiểu và có cơ sở. Trong môi trường làm việc toàn cầu hóa hiện nay, các bằng cấp và chứng chỉ quốc tế là minh chứng cho năng lực và trình độ chuyên môn của người lao động, đặc biệt là trong các lĩnh vực yêu cầu kỹ năng và kiến thức quốc tế.

Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh rằng, bằng cấp chỉ là một phần, học tập suốt đời mới là yếu tố then chốt để thành công. Các bằng cấp có thể giúp bạn trẻ có một khởi đầu tốt, nhưng để phát triển sự nghiệp bền vững, cần không ngừng học hỏi và cập nhật kiến thức, kỹ năng. Trong môi trường làm việc hiện đại, các nhà tuyển dụng không chỉ quan tâm đến bằng cấp và chứng chỉ mà còn chú trọng đến khả năng thích ứng, kỹ năng giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo và khả năng làm việc nhóm của ứng viên.

Do đó, bên cạnh việc theo đuổi các bằng cấp và chứng chỉ quốc tế, chúng ta cần chú trọng đến việc học tập suốt đời để phát triển toàn diện các kỹ năng và kiến thức cần thiết cho sự thành công trong sự nghiệp. Nói cách khác, bằng cấp và chứng chỉ quốc tế là một công cụ hữu ích, nhưng học tập suốt đời mới là yếu tố quyết định sự thành công trong môi trường làm việc hiện đại.

Xin cảm ơn GS. NGND!