Học cách cộng tác từ… tranh cãi

Đôi khi cần lộn xộn

“80% những câu mà người lớn nói với trẻ em là lời sai khiến”, ông Thomas Hobson (thường được gọi là Teacher Tom – thầy Tom) phát biểu tại hội thảo “Hạnh phúc trong giáo dục” do Viện Nghiên cứu giáo dục và phát triển nhân lực (EDI), Tập đoàn TH tổ chức hồi cuối năm ngoái.

Thầy Tom là một chuyên gia giáo dục mầm non và là blogger về giáo dục nổi tiếng thế giới đến từ Mỹ. Sau nhận định trên, thầy giới thiệu một số thí nghiệm tâm lý, qua đó gợi ý những cách thức giao tiếp nhằm khơi gợi tư duy ở trẻ em.

Thầy Tom cũng chia sẻ những đúc kết thú vị của mình về giáo dục, chẳng hạn như thật ra trẻ em không cần đồ chơi, mà các em cần cơ hội để tương tác với thế giới thực. Hoặc trong giáo dục cho trẻ em, tranh cãi là một phần quan trọng của quá trình học cách cộng tác với người khác. Việc chấp nhận rủi ro là cần thiết cho sự phát triển trí tuệ và cảm xúc xã hội lành mạnh của trẻ. Hay nhà giáo dục cũng phải biết chấp nhận rằng “đôi khi cũng cần phải lộn xộn” trong quá trình chơi đùa và học tập của trẻ…

Theo thầy Tom, chương trình học do trẻ tự dẫn dắt (mô hình giáo dục dựa trên trò chơi) giúp nuôi dưỡng sự tò mò, động lực tự thân, sự đồng cảm và mục đích cho trẻ. Giáo dục nên tập trung vào khơi gợi sự tò mò, niềm vui và cộng đồng. Với ông, xây dựng lớp học như một cộng đồng quan trọng hơn là biến lớp thành một “nhà máy học tập”.

Các chuyên gia quốc tế khác tham dự hội thảo nói trên đều chia sẻ quan điểm về tích hợp hạnh phúc và mục tiêu cá nhân vào môi trường giáo dục. Nhà giáo dục nổi tiếng Martin Skelton, cố vấn sáng lập của TH School, một nhà giáo dục nổi tiếng, đồng tác giả của Chương trình Giáo dục tiểu học quốc tế IPC, cho rằng có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công trong quá trình học tập và hạnh phúc là một trong những yếu tố quan trọng.

Chỉ có ý tưởng hay là chưa đủ

Theo GS Yong Zhao (ĐH Kansas, Mỹ), “hạnh phúc và sự an lành đích thực đến từ việc làm những công việc có ý nghĩa thay vì chỉ học cách để trở nên hạnh phúc”. Điều mà giáo dục cần làm là thu hút học sinh tham gia những công việc ý nghĩa và quan trọng, cũng như giúp học sinh có thể phát triển tài năng độc đáo của mình, sử dụng tài năng đó để tạo ra giá trị cho người khác, từ đó đạt được cuộc sống hạnh phúc và có ý nghĩa.

Tuy nhiên, GS Zhao cũng trăn trở về thực trạng có rất nhiều ý tưởng hay trong giáo dục, nhưng rốt cục môi trường học tập vẫn không mấy thay đổi. “Mọi người đều có những phát biểu tuyệt vời về giáo dục. Hoặc như thầy Tom đã nói, mọi phụ huynh đều mong muốn con em mình hạnh phúc. Vậy các em có thực sự hạnh phúc không? Nếu câu trả lời là “không” thì chúng ta sẽ làm gì?”, GS Zhao nêu vấn đề.

Theo ông, vấn đề của giáo dục không nằm ở việc đưa ra những ý tưởng hay mà ở việc chúng ta có thật sự thực hiện những gì đã cam kết. “Bao nhiêu trường học tuyên bố muốn giúp học sinh phát huy tiềm năng, nhưng có bao nhiêu nơi thực sự làm được điều đó?”, GS Zhao nêu vấn đề.

Cũng theo chuyên gia này, mỗi đứa trẻ đều khác biệt, mỗi em khi sinh ra đã có sẵn trong mình những tài năng riêng. Vì vậy, trường học không nên tạo môi trường cạnh tranh lẫn nhau, khiến các em trở nên ganh đua, ích kỷ, mà cần giúp các em nhận ra giá trị và tiềm năng của bản thân để đóng góp cho xã hội. Hạnh phúc thực sự là khi mỗi người làm được điều gì đó có ý nghĩa, được tự do lựa chọn, và xây dựng các mối quan hệ để hỗ trợ người khác. Đó chính là mục tiêu mà giáo dục cần hướng tới.

Ông Stephen West, Giám đốc EDI, cho rằng triết lý hạnh phúc trong giáo dục nhấn mạnh việc tích hợp yếu tố hạnh phúc cảm xúc và tâm lý vào giáo dục. Tại Việt Nam, triết lý này đang ngày càng được quan tâm. Tuy nhiên, việc triển khai mô hình trường học hạnh phúc vẫn còn gặp một số thách thức như thiếu nguồn lực, khó khăn trong việc thay đổi nhận thức của một số giáo viên và phụ huynh. Dù vậy, xu hướng đưa mô hình trường học hạnh phúc vào giáo dục Việt Nam đang ngày càng phát triển và được kỳ vọng sẽ mang lại những thay đổi tích cực, giúp học sinh không chỉ thành công trong học tập mà còn phát triển tốt về cảm xúc và tinh thần.

Với TH School, nhà trường đã tích hợp nhiều phương pháp nhằm nuôi dưỡng hạnh phúc cho học sinh. EDI giúp giáo viên của trường trang bị những công cụ và chiến lược cần thiết để xây dựng một môi trường học tập tích cực. “Chúng tôi rất vui mừng khi đã tích hợp triết lý về hạnh phúc vào các hoạt động đào tạo, đảm bảo rằng mỗi giáo viên có thể nâng cao trải nghiệm học tập của học sinh trong niềm vui học hỏi”, ông Stephen West nói.