(NADS) – Nhiệm kỳ 2020-2025 của Hội Nhiếp ảnh Thành phố Hồ Chí Minh có thể nói là một trong những nhiệm kỳ mang dấu ấn riêng biệt, rất đáng ghi nhận về nhiều mặt, trong đó có công tác lý luận phê bình (LLPB).
Vài nét về hoạt động lý LLPB
Trong nhiệm kỳ, Ban LLPB với thành phần là ba thành viên, tuy nhiên số lượng thành viên thực sự tham gia hoạt động thường thiếu, chưa bao giờ đủ. Năm cuối nhiệm kỳ, Ban có được bổ sung thêm thành viên nhưng chất lượng hoạt động chưa đều. Vậy nhưng dù thiếu, Ban vẫn hoạt động tích cực và đều đặn. Ngoài công tác LLPB của Hội, thành viên Ban còn viết bài cho Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương, Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, Ban Lý luận Phê bình Liên hiệp các Hội VHNT Thành phố Hồ Chí Minh. Bài viết của thành viên Ban được sử dụng thường xuyên, đăng trên các tạp chí có uy tín cũng như được sử dụng trong các hội thảo khoa học các cấp. Thành viên Ban được Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Tuyên giáo Thành ủy TP.HCM, Liên hiện các Hội Văn học Nghệ thuật TP.HCM và một số tỉnh thành như Hà Giang, Thái Nguyên, Bình Định, Thừa Thiên Huế mời viết tham luận cho các hội thảo khoa học từ cấp quốc gia cho đến cấp cơ sở. Trong giới lý luận phê bình văn học nghệ thuật, Ban LLPB Hội Nhiếp ảnh TP.HCM được biết đến như một địa chỉ tích cực tin cậy, đặc biệt là đối với Hội đồng LLPB Văn học nghệ thuật Trung ương.
Để tìm hiểu những chủ đề lý là đề tài cho luận phê bình, Ban LLPB Hội Nhiếp ảnh TP.HCM đã hướng tới những vấn đề tác động, ảnh hưởng đến hoạt động nhiếp ảnh cả nước nói chung và thành phố nói riêng. Ngay từ đầu nhiệm kỳ, một tác động có ảnh hưởng to lớn đến hoạt động nhiếp ảnh nói chung, đó là nạn dịch Covid-19. Nạn dịch qua đi nhưng để lại, một là sự hy sinh mất mát không hề nhỏ nhưng mặt khác lưu đọng lại mãi tình thương yêu đùm bọc lẫn nhau của những người cùng hoạt động nhiếp ảnh; hai là tinh thần vượt qua mọi hiểm nguy, tích cực sáng tác lưu lại những hình ảnh lịch sử về những ngày cả nước kiên cường chống dịch. Nhiếp ảnh thành phố đã làm được những việc mà các loại hình nghệ thuật khác không dễ làm trong những thời khắc đất nước nguy nan, gian khó.
Trong thời gian nhiệm kỳ 5 năm có thể thấy, có những nguồn tác động khơi gợi những mảng đề tài chính cho lý luận phê bình nhiếp ảnh như sau:
Những tác động của khoa học công nghệ kỹ thuật đối với nhiếp ảnh
Cũng như điện ảnh, nhiếp ảnh dựa trên nền tảng công nghệ kỹ thuật. Những biến chuyển, tiến bộ khoa học kỹ thuật trong lĩnh vực này tạo ảnh hưởng sâu sắc có tính nền tảng đến nhiếp ảnh. Trong khoảng năm năm gần đây, cách mạng công nghiệp lần thứ tư mà trực tiếp là công nghệ kỹ thuật số đã cho thấy rõ điều này. Cụ thể là những thế hệ máy chụp ảnh kỹ thuật số hiện đại ra đời, phần mềm xử lý ảnh, flycam và nay là trí tuệ nhân tạo (AI) cho thấy nhiếp ảnh thay đổi nhường nào khi được những trang thiết bị kỹ thuật tác động và dẫn dắt. Về mặt vĩ mô, nhà nước hiện đang đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng cơ sở công nghệ kỹ thuật, tạo dựng môi trường, gây dựng thị trường nhiếp ảnh trong & ngoài nước. Những nguồn tác động này tạo những biến chuyển, cả thuận lợi lẫn khó khăn, cả những tác động làm thay đổi bản chất lẫn tạo nguồn sáng tạo cho nhiếp ảnh, xây dựng nền tảng hệ sinh thái và thị trường cho nhiếp ảnh. Sự tác động về khoa học công nghệ đã “lát con đường cao tốc” cho nhiếp ảnh hướng tới một nền công nghiệp văn hóa. Về mảng đề tài này, Ban LLPB đã có những bài được đăng trên các tạp chí hay trong các tham luận đựợc sử dụng trong các hội thảo, gồm 05 bài chính như sau:
Tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đối với lĩnh vực triển lãm. Tạp chí LLPB VHNT 11/2020.
Video clip – một thể lọi ảnh động trong nhiếp ảnh. Tạp chí LLPB VHNT 07/2021
Nhiếp ảnh dưới tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Tạp chí LLPB VHNT 04/2022
Trí tuệ nhân tạo (AI) với nhiếp ảnh. Sách LLPB “Nhiếp ảnh những tác động, thách thức và cơ hội” 09/2023
Định hướng phát triển nhiếp ảnh Việt Nam trong thời đại công nghệ số. Tạp chí LLPB VHNT 06/2024
Tác động của những chủ trương đường lối chính trị xã hội của Đảng và Nhà nước
Đó là chủ trương xã hội hóa hoạt động văn học nghệ thuật nói chung, trong đó có nhiếp ảnh, hướng tới xây dựng công nghiệp văn hóa, cụ thể và trực tiếp là công nghiệp nhiếp ảnh. Đây là những chủ trương lớn của nhà nước tác động toàn diện đến hoạt động nhiếp ảnh, cả về vai trò, mục đích của hoạt động nhiếp ảnh trong nền kinh tế, văn hóa xã hội, nghệ thuật cũng như đời sống tinh thần, tình cảm con người trong cuộc sống, bao gồm 06 bài chính như sau:
Tác động của chủ trương xã hội hóa đối với sự phát triển của nhiếp ảnh
Xã hội hóa – Bước đi tất yếu của nhiếp ảnh
Nắm vững và vận dụng sáng tạo “Ba nguyên tắc vận động” của đề cương văn hóa Việt Nam trong nhiếp ảnh. Tạp chí Văn nghệ Hà Giang số 11/2023.
Định hướng phát triển nhiếp ảnh Việt Nam trong thời đại công nghệ số. Tọa đàm Hội NSNA Việt Nam 03/2024.
Công nghiệp hóa và nhiệm vụ xây dựng công nghiệp nhiếp ảnh. Bài viết cho Chủ tịch Hội NSNA Việt Nam. Tháng 11/2024
Vấn đề công nghiệp hóa trong lĩnh vực nhiếp ảnh. Tạp chí LLPB VHNT 02/2025
Đời sống nhiếp ảnh
Đời sống là sự vận động, sự biến chuyển bên trong hoạt động, trong đội ngũ người cầm máy cũng như trong phong trào sáng tác, các cuộc thi ảnh, triển lãm. Bao gồm 21 bài như sau:
Văn hóa tác nghiệp của người cầm máy trong nhiếp ảnh. Tạp chí LLPB VHNT 12/2020 và Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống 10-11/2020.
Thực tiễn giá trị nhiếp ảnh và những vấn đề đặt ra. Hội thảo khoa học Hội đồng LLPB VHNT TW 12/2020.
Thấy gì qua trại sáng tác “Đất và Người Tây Nguyên” Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống 06/2021
Liên hoan ảnh nghệ thuật khu vực TP.HCM 2021 và những cảm nhận. Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống 07/2021 và Tạp chí LLPB VHNT 09/2021
Nghệ sĩ nhiếp ảnh trong vai trò người chiến sĩ văn hóa. Tạp chí LLPB VHNT 11/2021
Nhìn lại 40 năm công tác LLPB của hội nhiếp ảnh thành phố Hồ Chí Minh. Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống 11/2021 và Tạp chí LLPB VHNT 12/2021
Bảo tồn, kế thừa và phát huy giá trị truyền thống trong nhiếp ảnh. Tạp chí LLPB VHNT 01/2022.
Lâm Tấn Tài – nhân cách một nghệ sĩ – chiến sĩ. Tạp chí LLPB VHNT 07/2022
Sáng tác tác phẩm nhiếp ảnh có giá trị nội dung, nghệ thuật đáp ứng nhu cầu xã hội. Tạp chí LLPB VHNT 02/2023
Nhìn lại nhiếp ảnh TP.HCM từ sau ngày giải phóng đến nay. Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống 03-04/2023
Đội ngũ LLPB nhiếp ảnh hiện nay, thực trạng và định hướng phát triển, Tọa đàm khoa học Hội đồng LLPB VHNT 05/2023.
Nhiếp ảnh Bình Định khởi sắc vươn mình cùng nhịp sống. Tạp chí Văn nghệ Bình Định 03/2023 và Tạp chí LLPB VHNT 07/2023.
Làm thay đổi con người – một “sức mạnh mềm” của nhiếp ảnh, Tạp chí LLPB VHNT 10/2023.
Chức năng và tài năng biểu diễn của người nghệ sĩ nhiếp ảnh. Thời báo Văn học nghệ thuật 02/11/2023.
Nâng cao giá trị nghệ thuật đáp ứng yêu cầu công nghiệp văn hóa. Tạp chí LLPB VHNT 02/2024.
Nhiếp ảnh với đề tài LLVT và chiến tranh cách mạng. Tạp chí LLPB VHNT 04/2024
Ngôn ngữ hình ảnh trong tác phẩm của nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi – nhìn từ góc độ nhiếp ảnh. Hội thảo khoa học toàn quốc. Hội đồng LLPB VHNT TW 12/2024.
Hình tượng người chiến sĩ trong nhiếp ảnh. Tạp chí LLPB VHNT 12/2024.
Thành phố Hồ Chí Minh 50 năm văn minh, hiện đại, nghĩa tình – Qua ống kính nhiếp ảnh. Hội thảo khoa học TP.HCM 25/03/2025
Những vấn đề đặt ra và định hướng phát triển nhiếp ảnh 50 năm sau ngày đất nước thống nhất. Tham luận hội thảo khoa học quốc gia do Ban Tuyên giáo TW tổ chức 04/2025.
Nhiếp ảnh Việt Nam 50 năm đồng hành cùng dân tộc. Tham luận Hội thảo khoa học Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam. Hà Nội 04/2025.
Trong nhiệm kỳ 2020-2025, trong Ban LLPB Hội Nhiếp ảnh Thành phố Hồ Chí Minh riêng nhà nghiên cứu LLPB Nhiếp ảnh. NSNA Trần Quốc Dũng, Trưởng Ban đã viết 32 bài đăng trên các báo, tạp chí, tham luận các hội thảo khoa học các cấp. Trong đó
có 21 bài được đăng trên tạp chí LLPB VHNT của Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương. Đặc biệt, sách LLPB của tác giả Trần Quốc Dũng “Nhiếp ảnh những tác động, thách thức và cơ hội” đã được Hội đồng LLPB VHNT Trung ương trao giải C trong nhiệm kỳ, năm 2024. Đây là vinh dự tiếp theo Giải A đã được trao cho tác giả năm 2020 với tác phẩm “Văn hóa Nhiếp ảnh – một góc nhìn”.
Ban LLPB Hội Nhiếp ảnh Thành phố Hồ Chí Minh dù ít người nhưng nhiệm kỳ qua đã hoạt động liên tục, không mệt mỏi, đã viết, đăng trên các tạp chí; viết tham luận, tham gia phát biểu/ thuyết trình tại nhiều hội thảo/tọa đàm khoa học các cấp. Tuy nhiên ngay tại Hội Nhiếp ảnh Thành phố Hồ Chí Minh, hoạt động của Ban chưa thật rõ nét trong tập thể hội viên. Mặc dù có đề cập đến những vấn đề của Hội nhưng nhìn chung công tác LLPB trong Hội chưa sâu; các bài viết của Ban chưa được đăng thường xuyên trên website Hội; Ban chưa tổ chức được các buổi tọa đàm trong Hội mà tập trung chủ yếu vào những vấn đề lớn của nhiếp ảnh trong xã hội và nhiếp ảnh nói chung trong cả nước. Đây là vấn đề cần được khắc phục trong công tác LLPB của Hội nhiệm kỳ tới.
Nguồn: https://nhiepanhdoisong.vn/hoat-dong-ly-luan-phe-binh-hoi-nhiep-anh-thanh-pho-ho-chi-minh-nhiem-ky-2020-2025-15894.html
