Trang chủNewsVăn hóa - Xã hộiHoa gạo đốt lòng tôi…

Hoa gạo đốt lòng tôi…


goc-gao-dau-lang-1-.jpg
Gốc gạo đầu làng. Ảnh: Lê Minh.

Cây gạo đầu xóm Giò to xù xì, rễ vồng lên, chẻ ra thành nhiều nhánh cắm xuống đất tựa một bàn tay khổng lồ găm vào mảnh đất quê hương. Hỏi những người lớn, cây có tự khi nào, câu trả lời cũng chỉ là “lớn lên đã thấy nó rồi”. Và tôi, từ khi biết chạy ra đường thôn ngõ xóm cũng đã thấy cây gạo rồi.

Thân cây với mảng da sần sùi, mốc meo, rêu xanh bám đầy thỉnh thoảng nổi những chiếc u bằng nắm đấm học trò.

Tứ thời bát tiết xoay vòng, mùa xuân tới là “cái già nua” của cây biến mất, từ những cành khẳng khiu bắt đầu nhú lên vài ba chiếc búp đầu tiên, rồi hàng ngàn búp nõn như ngàn ánh nến xanh bật lên, lóng lánh lung linh trong nắng, đón những đàn chào mào, sáo sậu, sáo đen… lũ lượt bay về. Vào một ngày cuối tháng ba nắng vàng mênh mang, nhìn lên đã thấy những bông hoa gạo đỏ rực tựa bó đuốc khổng lồ cháy giữa trời xanh.

Không khí nhộn nhịp của mọi người xung quanh quán nhỏ vẫn trùm bóng gạo, làm vòm lá rung rinh, làm muôn hoa cũng như nhoẻn miệng cười. Nhất là vào mùa hoa, bọn con trai ra chơi đáo, chơi bi, bọn con gái chơi chuyền trên nền đất đã bong hết lớp gạch đỏ.

Chơi chán, cả bọn nằm xõng xoài, gối đầu lên vuông cỏ biếc bên gốc cây mà ngắm nhìn những cánh hoa đang rơi xoay tròn trong gió. Hoa rụng xuống mà những cánh hoa dày vẫn cứ đỏ tươi như mọng nước, cầm nặng tay bởi cái đài hoa màu xanh nõn rất dày.

Gom được nhiều chúng tôi xâu hoa lại thành chuỗi, thay nhau xách đi đầu cho cả bọn bám sau chạy vòng quanh gốc, má đỏ lựng, mồ hôi nhễ nhại cho tới khi hoàng hôn đổ xuống, bóng trẻ lẫn trong bóng chiều mờ tím, mới tan hàng.

Chả có đứa trẻ nào trèo được lên cây gạo này bởi vì thân nó to quá vòng ôm và cao vút trời mây. Chỉ có người lớn mới chinh phục được độ cao và tìm lấy một chạc ba của cây, bắc ngang tấm ván dày buộc bằng thừng trâu, làm “trạm phát loa phóng thanh”. Khi thì ông trưởng xóm, khi thì trưởng dân quân du kích, khi thì người phụ trách lớp bình dân học vụ… cầm cái loa sắt tây, mở đầu bằng âm thanh vang vọng cả miền đồi: “Loa… loa… loa…”, rồi phát đi thông tin về tình hình làm ăn của xóm, như vào vụ gặt, tăng cường làm đổi công, hay đến mùa đổ ải thì thông tin thời tiết thế nào, có mưa hay hạn.

Từ gốc gạo này, đã phát đi bao bản tin kêu gọi thanh niên lên đường nhập ngũ, ông trưởng dân quân du kích đã thông báo bao nhiêu tin tức về kỳ luyện tập của đội, nhắc nhở mọi nhà về an ninh, trật tự, tránh để xảy ra trộm cắp gà, lợn.

Anh cả tôi lấy dây thừng buộc vào hai cổ chân làm dụng cụ “trợ trèo” leo lên, ngồi ngay ngắn trên tấm ván nơi chạc ba mà phát đi bản tin bình dân học vụ, kêu gọi mọi người ai chưa biết chữ thì phải đi học để đọc thông viết thạo, hoặc có khi thay đổi địa điểm học từ nhà ông Ký sang nhà bà Mơ; buổi học từ trưa sang tối… Tôi theo anh đi học bình dân học vụ nên vào vỡ lòng chỉ học chút ít là “nhảy” ngay vào lớp 1 trường làng.

Và cảm thức về quê hương cứ lớn dần lên theo năm tháng cùng màu hoa đỏ. Cảnh quê đẹp thế, bình yên thế, nhưng quê nghèo nhìn hoa gạo lại cồn lên nỗi lo cái đói mùa giáp hạt – tháng ba ngày tám. Thóc lúa vụ trước qua hết tháng Giêng là vơi đi nhiều lắm, mẹ tôi bảo, sợ nhất là tiếng kêu “quèn quẹt” đến chói tai và sởn gai ốc của cái vỏ hộp sữa sắt tây va vào thành chum lúc vét gạo nấu cơm. Hết gạo có khoai sắn, nhưng ăn khoai sắn mãi cũng nóng ruột, ai cũng thèm cơm.

Nhà có sáu anh chị em, nỗi ám ảnh về cái ăn, cái mặc cứ đè nặng lên đôi của vai cha mẹ. Khi ấy nghĩ về hoa gạo, trong tôi cứ cật vấn, sao loài hoa lại trùng với tên thứ lương thực chính của người Việt mình nhỉ? Sao hoa lại nở vào mùa giáp hạt? Nở vào mùa khác đi cho đỡ nhói lòng…

Nhưng có lẽ cái tên gạo cũng còn ẩn ý, khi hoa gạo rụng xuống tàn đi, quả gạo tượng hình, lớn lên và ở lại trên cây đến khi chín già thì bung bông gòn trắng xốp, giống y nồi cơm trắng tinh thơm ngào ngạt, thể hiện ước mơ muốn cho cuộc sống no đủ của người nông dân, nên cây mới mang tên “gạo”?

Nhưng mỗi vùng miền hoa lại có tên gọi khác nhau, gắn với sự tích của riêng mình, miền núi phía Bắc gọi hoa gạo “mộc miên”, vùng Tây Nguyên gọi “pơ-lang”.

Tháng 2/1979, từ lúc bắt đầu chiến tranh biên giới phía Bắc, tôi theo bộ đội lên viết bài ở huyện Cao Lộc, Lạng Sơn, nhìn những cánh hoa gạo vùng biên tả tơi, lẫn mùi khói đạn, mà lòng quặn thắt, nhưng rồi ít tháng sau trở lại, đưa bàn tay ngang mày, ngắm hàng ngàn vạn bông mộc miên trắng bay khắp trời biên giới mà thấy xôn xao, khi nhìn bà con người dân tộc lấy bông về làm chăn, đệm lại nhớ mãi ngày xưa mình cùng bạn bè gom từng bông gạo, tuốt thêm những bông lau để làm chiếc gối đầu, cho ta ngon giấc ngủ, nuôi dưỡng ước mơ được đi đây đó cho thỏa chí người trai.

Ngày tôi tới thôn Broái của tỉnh Đắk Lắk, nơi đây bạt ngàn pơ-lang, được nghe già làng kể chuyện sự tích hoa, mà nhớ tới cây gạo đơn độc quý hiếm xóm mình; gặp trẻ con nơi đây cất tiếng hát “Em là hoa pơ-lang”, kết hoa thành nhiều vòng vương miện mà nhớ mãi khi xưa nằm gối đầu trên cỏ cả buổi ngóng từng hoa gạo rơi, thi nhau gom nhặt mãi mới kết được một chùm; Nhớ câu hát đùa chơi của mấy anh chị lớn tuổi: “Em như hoa gạo trên cây/ Thân anh như đám cỏ may bên đường/ Lạy trời cho cả gió sương/ Hoa gạo rụng xuống, lại luồn cỏ may”.

Hoa gạo hay mộc miên, pơ-lang đều đã đi vào thơ ca. “Có ai trồng mộc miên biên giới/ hay biên cương cây tìm đến mọc lên/ hoa máu tươi suốt ngàn năm tê tái/ cây sừng sững mướt xanh cột mốc biên cương”.

Cây trở thành biểu tượng cho người lính canh trời biên giới. Cái đại trà của pơ-lang đã trở thành biểu tượng của Tây Nguyên, cho nên khi phát rừng làm rẫy dân làng nhất định giữ cây pơ-lang lại. Cái sừng sững đơn côi đứng dãi nắng dầm sương đầu xóm quê tôi, cứ tháng ba về lại bừng lên sắc đỏ như bó đuốc giữa trời xanh, gạo trở thành “hoa tiêu” soi tỏ cho tôi, cho những người xa quê không lạc nẻo về… Hoa dù với tên gọi gì đều mang những giá trị bất biến.

Xuân này về quê, tôi ngẩn ngơ giữa một vùng trống vắng, thấy trong lòng như hụt hẫng cô đơn, vì cây đã “quá cố”. Già thì phải về với cõi vĩnh hằng. Nhưng cây đã trở thành “cây di sản” trong tôi và đốt lên bao nỗi nhớ nhung kỷ niệm ấu thơ…

Giờ cạnh gốc gạo xưa là nhà văn hóa thôn, tôi chợt nảy ra một ý nghĩ và bày tỏ với thằng cháu hay chơi cây cảnh: Hay cháu trồng cây gạo bonsai, uốn vặn tạo dáng “ngũ phúc” hay “tam đa” hiến cho nhà văn hóa. Cái hình ảnh sần sùi của cây sẽ góp phần làm sống lại cây gạo xóm Giò, để lớp trẻ hôm nay dễ hình dung về cây gạo xưa và làm nguôi đi cái nỗi tiếc nuối cây của lớp người như chú.



Nguồn

Cùng chủ đề

Ngắm hoa gạo đỏ rực bên ngôi chùa nghìn năm tuổi ở Hà Nội

TPO - Vào những ngày cuối tháng 3, trước sân chùa Thầy (huyện Quốc Oai, Hà Nội) lại nở rực hoa gạo, nhuộm đỏ cả một góc trời khiến cho không khí nơi đây vốn linh thiêng lại thêm phần thơ mộng. 30/03/2025 | 07:48 TPO...

Hoa gạo rực đỏ trước ngôi chùa 600 năm tuổi

Cuối tháng 3, cây gạo kết hoa đỏ rực trời, nép mình bên chùa Bích Động, tạo nên vẻ đẹp riêng. Hoa gạo rực đỏ trước ngôi chùa 600 năm tuổi ...

Cây gạo 200 tuổi ở Bắc Giang nở hoa rực rỡ, khách đến đông, ô tô đỗ dọc triền đê

Người dân và du khách phải xếp hàng chờ đến lượt để có được những bức ảnh ưng ý ở cây gạo bên miếu Bà Cô (Bắc Giang). Dòng người liên tục đổ về check-in chia tay 'Hàm cá mập'Từ sáng đến tối muộn 20/3, từng nhóm người liên tục thay nhau đứng vào vị trí đẹp phía trước tòa nhà 'Hàm cá mập' bên quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục (Hà Nội) để chụp ảnh check-in. ...

Người dân đổ xô ‘check in’ trên con đường hoa gạo bung nở ở ngoại thành Hà Nội

(CLO) Mỗi độ tháng 3, những cây hoa gạo bắt đầu nở rộ như thắp lửa trên những khung trời. Hoa gạo nở đỏ rực như xua tan cái lạnh cuối xuân, tạo nên những mảng màu ấm áp và cũng chính điều này tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt...

Cận cảnh cây gạo, cây cổ thụ 500 tuổi hoa màu lạ ở Quảng Bình vừa được công nhận là cây Di sản

Theo các bậc cao niên ở xã Thạch Hóa (huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình), cây gạo có từ thời mở cõi lập làng, đến nay cũng chừng hơn 500 năm."Thời gian tới, địa phương sẽ tích cực phối hợp với các cơ quan chuyên môn,...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Bộ Công an cử 26 cán bộ, chiến sỹ hỗ trợ khắc phục động đất tại Myanmar

Đoàn công tác gồm 26 đồng chí, do Đại tá Nguyễn Minh Khương, Phó Cục trưởng Cục C07 làm Trưởng đoàn, các chiến sỹ của Cục C07, Trường Đại học Phòng cháy, chữa cháy, Bộ Tư lệnh Cảnh sát cơ động... ...

Cần tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho các dự án

Đối với khoảng 1.500 dự án đang gặp khó khăn, vướng mắc, Thủ tướng nhấn mạnh phải ưu tiên tháo gỡ chứ không phải để đổ trách nhiệm, đồng thời phải xử lý, đưa ngay nguồn lực sẵn có vào khai thác. ...

Cơ bản vẫn là chủ động đào tạo nhân tài

PV: Thưa ông, chúng ta có hẳn Nghị quyết về sử dụng người tài, từ thực tế tham gia các Hội đồng khoa học, quan điểm của ông về vấn đề này như nào?GS.VS Đào Trọng Thi: Chúng...

Lực lượng Quân đội Việt Nam tham gia cứu trợ tại Myanmar

Lực lượng tham gia cứu trợ gồm 80 quân nhân, do Thiếu tướng Phạm Văn Tỵ, Phó Cục trưởng Cục Cứu hộ-Cứu nạn (Bộ Quốc phòng) làm trưởng đoàn, mang theo lương khô, hàng viện trợ và 6 chó nghiệp vụ. ...

Hơn 5.000 cơ hội việc làm cho người lao động

Hơn 5.000 cơ hội việc làm chất lượng cao đã tiếp cận với sinh viên, người lao động trên địa bàn thành phố và các khu vực lân cận, thông qua hình thức tuyển dụng trực tiếp và trực tuyến với hơn 60 doanh nghiệp. ...

Bài đọc nhiều

Sớm có chính sách về phát hành phim Nhà nước đặt hàng

Sớm có chính sách về phát hành phim Nhà nước đặt hàngThời gian qua, bộ phim "Đào, Phở và Piano" do Nhà nước đặt hàng trở thành "hiện tượng" phòng vé, việc có cơ chế nào để phát hành phim Nhà nước đặt hàng đã nhận được sự quan tâm...

Đi tìm hoa gạo…

Cho dù là thời gian mỗi ngày đẩy lùi kỷ niệm ấy xa ta của hôm nay hơn một khoảng cách. Cho dù sự già đi của cơ thể sinh học có thể khiến trí não con người...

Self-guided Hue travel tips

For generations, Hue has been synonymous with the dreamy, ancient charm of a royal capital, even though it is now one of Vietnam’s major cities. If you suddenly feel like escaping the hustle and bustle of city life, keep these self-guided Hue travel tips in mind to immerse yourself in the unique pace of this historical city. Photo: baochinhphu.vn When is the Best Time to Visit Hue? Located between the North and South of Vietnam, Hue’s weather is a blend of both...

Tránh bỡ ngỡ khi đi làm, cách nào?

Câu hỏi gần như là mối quan tâm chung của nhiều sinh viên có mặt tại talkshow "Light your compass - Định vị chính mình để bật sáng ưu thế cạnh tranh" vừa diễn ra tại Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn (ĐH Quốc gia TP.HCM). Chương trình do AIesec Việt Nam chi nhánh TP.HCM tổ chức với kỳ...

Cùng chuyên mục

Hai người phụ nữ hiếm hoi trong lịch sử từng được trao huy chương Fields

Trong số 64 nhà toán học được trao huy chương Fields ở lĩnh vực toán học chỉ có hai người phụ nữ. Đó là nhà toán học người Iran Maryam Mirzakhani và nhà toán học người Ukraine Maryna Viazovska. Đến năm 2022, nhà toán...

Vì sao nhiều Gen Z thà ‘ăn bám bố mẹ’ cũng không muốn làm việc 8 tiếng 1 ngày?

Công việc từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều, từ thứ 2 đến thứ 7 đã không còn là chuyện hiển nhiên và lựa chọn duy nhất. ...

Quảng Bình ký kết hợp tác với Sun Group

(NADS) - Ngày 15/4, tại TP. Đồng Hới, UBND tỉnh Quảng Bình và Công ty Cổ phần Tập đoàn Mặt Trời (Sun Group) có buổi làm việc và ký kết “Bản ghi nhớ hợp tác chiến lược đầu tư phát triển”. Đây được xem là cột mốc quan trọng, mở ra giai đoạn mới cho tiến trình phát triển kinh tế - du lịch bền vững của tỉnh Quảng Bình. ...

Xác lập kỷ lục 135 món ăn từ trái thanh trà

VĨNH LONG 135 món ăn chế biến từ trái thanh trà - trái cây đặc sản của thị xã Bình Minh vừa xác...

Vì sao ly hôn tập trung ở thành phố lớn?

Theo báo cáo kết quả điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 của Tổng cục Thống kê vừa được công bố cho thấy TP.HCM có tỉ lệ ly hôn, ly thân cao nhất cả nước với 263.000 người, đứng sau là Hà Nội với hơn 146.000 người. ...

Mới nhất

ĐHĐCĐ thường niên TCT Viglacera 2025 qua lăng kính báo chí – Tổng công ty Viglacera

Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) thường niên 2025 của Tổng công ty Viglacera - CTCP (Mã: VGC) nhận được sự quan tâm rất lớn của cổ đông và xã hội. “Bức tranh tổng thể” về hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư phát triển của Viglacera trong năm 2024 và những định hướng chiến lược...

Thủ tướng kỳ vọng làn sóng đầu tư mới từ Thụy Điển vào Việt Nam – Tổng công ty Hàng hải Việt Nam-VIMC

Trong chương trình thăm chính thức Vương quốc Thụy Điển, chiều 12/6 (giờ địa phương), tại Stockholm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng Bộ trưởng Hợp tác phát triển quốc tế và Ngoại thương Thụy Điển Benjamin Dousa cùng chủ trì Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam – Thụy Điển có chủ đề “Chuyển đổi xanh,...

Tin tức doanh nghiệp-Chủ tịch VNG Lê Hồng Minh chia sẻ tầm nhìn Go Global và AI cùng đoàn lãnh đạo YPO

Ngày 6/6/2025, Chủ tịch VNG, ông Lê Hồng Minh, đã có buổi gặp gỡ cùng đoàn lãnh đạo doanh nghiệp đến từ YPO Pan Greater Bay Area Chapter tại VNG Campus. Hoạt động này là một phần của chương trình giao lưu quốc tế của YPO, nhằm khám phá môi trường kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp và chiến...

Petrolimex điều chỉnh giá xăng dầu từ 15 giờ 00 phút ngày 12.6.2025

Hà Nội, ngày 12.6.2025, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex/Tập đoàn - mã chứng khoán: PLX) chính thức điều chỉnh giá xăng dầu, theo đó mức giá mới như sau:Mức giá mới có hiệu lực từ thời điểm 15 giờ 00 phút ngày 12 tháng 6 năm 2025 cho đến kỳ điều hành giá xăng dầu tiếp...

Ước tồn Quỹ BOG tại Petrolimex ngày 12.6.2025

Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex/ PLX/ Tập đoàn) điều chỉnh giá mặt hàng xăng dầu từ 15 giờ 00 ngày 12.6.2025 - chi tiết xem tại TCBC công bố trên website   www.petrolimex.com.vn.Trong chu kỳ điều chỉnh giá xăng dầu từ ngày 05.6.2025 đến trước thời điểm 15 giờ 00 ngày 12.6.2025, Quỹ bình ổn giá xăng...

Mới nhất