Hòa bình Gaza trước các thách thức mới

Tích cực xen lẫn tiêu cực

AP đưa tin vào hôm qua (9.2), các lực lượng Israel đã rút khỏi một hành lang quan trọng ở Dải Gaza. Đây là một phần trong các cam kết của Israel theo thỏa thuận ngừng bắn với Hamas.

Trước đó một ngày, Hamas thông báo đã trao trả 3 con tin Israel, và Tel Aviv cũng đã bắt đầu trả tự do cho hàng chục người Palestine trong giai đoạn mới nhất của lệnh ngừng bắn nhằm chấm dứt cuộc chiến ở Gaza. Theo thỏa thuận giai đoạn 1 kéo dài 42 ngày tính từ ngày 19.1, Hamas sẽ từng bước trao trả 33 trong tổng số 96 con tin Israel mà lực lượng này đang giữ.

Thế nhưng, song hành các diễn biến tích cực trên, AFP ngày 9.2 dẫn lời ông Basem Naim, một quan chức của Hamas, cảnh báo thỏa thuận ngừng bắn trên đang gặp “nguy hiểm” và có thể đổ vỡ. Thực tế, cùng ngày 9.2, truyền thông quốc tế dẫn một số nguồn tin cho biết các lực lượng Israel vừa đột kích một ngôi làng ở vùng Bờ Tây. Hậu quả vụ việc chưa rõ, nhưng lực lượng Israel cũng tiến hành một vụ đột kích khác ở Bờ Tây, 1 thanh niên và 1 phụ nữ Palestine đang mang thai đã thiệt mạng. Đứa bé trong bụng người phụ nữ cũng đã qua đời cùng mẹ.

Những diễn biến bạo lực xảy ra ở Bờ Tây gây thiệt hại cho người Palestine ẩn chứa nguy cơ căng thẳng giữa người Palestine và Israel có thể tăng trở lại.

Áp lực từ nhiều hướng

Liên quan vấn đề Gaza, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu vừa cử một phái đoàn đến Qatar – quốc gia đang đóng vai trò hòa giải quan trọng trong các cuộc đàm phán giữa Israel và Hamas. Tuy nhiên, phái đoàn của Tel Aviv lần này chỉ bao gồm các quan chức cấp thấp, làm dấy lên suy đoán rằng kết quả làm việc khó có thể đạt được đột phá trong việc gia hạn thỏa thuận ngừng bắn giữa hai bên. Thủ tướng Netanyahu dự kiến sắp triệu tập một cuộc họp của các thành viên chủ chốt trong nội các để thảo luận về giai đoạn sắp tới của thỏa thuận ngừng bắn. Đây sẽ là một thách thức không nhỏ cho thỏa thuận.

Theo kế hoạch đề ra, giai đoạn tiếp theo của thỏa thuận mà hai bên sắp đàm phán sẽ bao gồm điều kiện Israel rút toàn bộ quân ra khỏi Dải Gaza. Tuy nhiên, Israel vẫn nhấn mạnh sẽ không đồng ý rút quân hoàn toàn khỏi Gaza cho đến khi giải trừ hoàn toàn năng lực quân sự và chính trị của Hamas. Ngược lại, Hamas khẳng định sẽ không giao nộp những con tin cuối cùng cho đến khi Israel rút tất cả quân khỏi Gaza.

Giữa bối cảnh như vậy, Thủ tướng Netanyahu đang chịu áp lực nặng nề từ các đồng minh chính trị cực hữu về việc triệt hạ lực lượng Hamas cũng như muốn các con tin Israel sớm trở về nhà hơn. Áp lực đối với ông Netanyahu càng trở nên lớn hơn sau khi 3 con tin được Hamas trao trả ngày 8.2 trong tình trạng rất tệ, gây choáng váng và bức xúc trong dư luận Israel.

Không những vậy, “sáng kiến” của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc hội đàm mới đây với Thủ tướng Netanyahu ở Nhà Trắng tiếp tục khiến cho tình hình khu vực trở nên nóng hơn. Cụ thể, việc ông Trump đề xuất đưa toàn bộ người Palestine ra khỏi Gaza để biến nơi đây thành khu vực nghỉ dưỡng đã gặp phải chỉ trích mạnh mẽ ở khu vực. Vua Abdullah II của Jordan nhấn mạnh đề xuất trên có thể xem là cuộc “thanh lọc sắc tộc ở Gaza” và điều này có thể kích động một thế hệ kháng chiến mới của người Palestine và gây ra thêm biến động khu vực.

Nhận xét về đề xuất trên, chuyên gia Jon Alterman, Giám đốc nghiên cứu về Trung Đông, Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ), nhận xét đây có thể là một “chiêu bài” của ông Trump nhằm đẩy trách nhiệm cho các nhà lãnh đạo ở khu vực tìm cách đề xuất các giải pháp mới cho Gaza để tránh căng thẳng. Mặc dù vậy, mục tiêu này có thể khó thành hiện thực, trong khi các căng thẳng bùng phát lại khá rõ ràng.