Gỡ bất cập nội tại, đưa ngành tôm bứt phá

Ngành tôm đối mặt với nhiều thách thức

Mới đây, Bộ NNPTNT phối hợp với UBND tỉnh Bạc Liêu tổ chức hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển tôm nước lợ năm 2025, với sự chủ trì của Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến. Trước đó, đoàn công tác của Bộ NNPTNT đã có buổi khảo sát thực địa cơ sở nuôi tôm công nghệ cao, vùng cơ sở an toàn dịch bệnh trên tôm nước lợ tại tỉnh Bạc Liêu.

Theo báo cáo tại hội nghị, năm 2024 là năm Việt Nam gặp nhiều khó khăn do chịu ảnh hưởng của bão, lũ, trong đó có lĩnh vực thủy sản. Tuy nhiên, với sự vào cuộc của các cấp, ngành trong cả nước, lĩnh vực thủy sản vẫn đạt được những kết quả rất quan trọng, góp phần tăng trưởng chung cho xuất khẩu và phát triển kinh tế.

Năm 2025 dự báo lĩnh vực thủy sản nói chung và nuôi tôm nước lợ nói riêng tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn về môi trường nước nuôi, dịch bệnh, chất lượng con giống… Để đưa ngành tôm phát triển, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề nghị các địa phương cần quan tâm chú trọng công tác môi trường cho nuôi tôm nước lợ; áp dụng các nghiên cứu trong an toàn dịch bệnh trên tôm.

Ông Tiến cũng nhấn mạnh, các doanh nghiệp và người nuôi tôm phải liên kết chặt chẽ để giảm khâu trung gian, giảm giá thành sản xuất, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế từ nuôi tôm nói chung cũng như tôm nước lợ nói riêng; tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, chuyển giao khoa học kỹ thuật để nhân rộng các mô hình nuôi an toàn sinh học, mang lại hiệu quả kinh tế cho người nuôi tôm.

Tại hội nghị, các đại biểu cũng chỉ rõ trong năm 2025, chi phí đầu vào cho nuôi tôm vẫn tiếp tục tăng cao; Việt Nam sẽ tiếp tục gặp khó khăn trong cạnh tranh về giá so với các nước nuôi tôm lớn như Ecuador, Ấn Độ. Doanh nghiệp tiếp tục phải đối mặt với tình trạng thiếu tôm nguyên liệu; xuất khẩu tôm sang Mỹ sẽ bị ảnh hưởng bởi 2 vụ kiện chống trợ cấp (CVD) và chống bán phá giá (AD)… Nếu có động lực hỗ trợ và tháo gỡ những bất cập nội tại trong sản xuất, chế biến và chuỗi giá trị, xuất khẩu tôm mới có thể bứt phá.

Ông Ngô Vũ Thăng – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu cho biết, thực hiện kết luận của Thủ tướng Chính phủ cho phép xây dựng đề án đưa Bạc Liêu trở thành trung tâm ngành công nghiệp tôm của cả nước, từ năm 2020 đến nay, tỉnh đã phê duyệt và thực hiện đề án với mục tiêu đi đầu trong nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ cho đối tượng là tôm nước lợ; trở thành đầu mối liên kết các tỉnh trong sản xuất tôm của cả vùng.

Hiện Bạc Liêu đang đứng đầu khu vực ĐBSCL và là một trong những tỉnh đứng đầu cả nước trong sản xuất tôm giống chất lượng cao (chiếm hơn 50% của vùng ĐBSCL và khoảng 22% cả nước). Trong năm 2024, Bạc Liêu sản xuất được 38 tỷ post tôm sú giống và tôm thẻ chân trắng; 900 triệu con tôm càng xanh giống. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2024 đạt 1,18 tỷ USD, tăng 18% so với cùng kỳ.

Tuy nhiên, ông Thăng cũng cho biết, giá tôm nguyên liệu đang biến động theo chiều hướng giảm sâu, trong khi giá vật tư đầu vào vẫn ở mức cao nên người nuôi tôm đang gặp khó khăn rất lớn.

Tổ chức tốt chuỗi liên kết ngành tôm

Để nâng cao chất lượng tôm nuôi, đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu trong thời gian tới, các đại biểu cho rằng ngành tôm nước lợ cần tập trung phát triển các khâu trong chuỗi sản xuất tôm theo hướng công nghệ cao; áp dụng kỹ thuật, khoa học công nghệ tiên tiến, phù hợp và hiệu quả với từng phương thức nuôi, ưu tiên công nghệ tuần hoàn nước; tổ chức tốt công tác đăng ký nuôi và cấp mã số cho cơ sở nuôi tôm nước lợ; tổ chức sản xuất theo hướng liên kết, sản xuất có chứng nhận chất lượng để sản xuất an toàn, hạ giá thành và đảm bảo đầu ra cho sản phẩm.

Theo đánh giá của Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật nuôi tôm chưa có sự bứt phá, tôm giống bố mẹ một năm phải nhập 260.000 cặp, có những cơ sở sản xuất tôm giống nhiễm bệnh vẫn được chấp thuận. Điều kiện sản xuất tôm giống chưa đạt chuẩn như các nước trong khu vực và quốc tế, do đó tốc độ tăng trưởng còn hạn chế. Bên cạnh đó, chỉ số tiêu tốn thức ăn cho tôm còn cao, đây là lí do khiến ngành tôm thiếu sức cạnh tranh với tôm Ecuador và Ấn Độ .

Trước những bất cập, hạn chế này, Thứ trưởng Tiến đề nghị các địa phương cần tổ chức tốt liên kết, đảm bảo chuỗi sản xuất tôm vận hành liên hoàn; ngăn chặn kịp thời vật tư đầu vào không đảm bảo chất lượng, từ con giống, thức ăn thủy sản tới chế phẩm xử lý môi trường nuôi trồng… Thực hiện có hiệu quả công tác quan trắc, cảnh báo môi trường để kịp thời khuyến cáo, cảnh báo cho người nuôi; hướng dẫn các biện pháp phòng, chống dịch bệnh, thực hiện tốt các giải pháp kỹ thuật để nuôi tôm hiệu quả, giảm thiểu tối đa thiệt hại cho người nuôi.

Theo Cục Thủy sản, sản xuất nuôi tôm nước lợ năm 2024 đạt và vượt kế hoạch đề ra với diện tích nuôi 749,8 nghìn ha, tăng 1,7% so với cùng kỳ năm 2023. Sản lượng nuôi tôm nước lợ năm 2024 đạt 1.290,5 nghìn tấn, tăng 15,3 % so với cùng kỳ năm 2023. Năm 2024, cả nước sản xuất và ương dưỡng được 159 tỷ con tôm, trong đó tôm giống thẻ chân trắng 109,8 tỷ con, tôm sú 49,2 tỷ con, đạt 103,55% so với năm 2023. Các tỉnh sản xuất tôm giống trọng điểm là Ninh Thuận, Bình Thuận, Bạc Liêu, Cà Mau, chiếm khoảng 90% tổng cơ sở sản xuất và 60% sản lượng giống.