Trang chủNewsNhân quyềnGìn giữ ngôn ngữ dân tộc Tày, Nùng ở xứ Lạng

Gìn giữ ngôn ngữ dân tộc Tày, Nùng ở xứ Lạng


Dân tộc Tày, Nùng chiếm phần lớn dân số toàn tỉnh Lạng Sơn và vì thế, văn hóa của nhóm người này được xem là tiêu biểu cho văn hóa xứ Lạng. Việc bảo tồn ngôn ngữ dân tộc Tày, Nùng là vấn đề quan trọng, được các cấp, ngành quan tâm.

Toàn tỉnh Lạng Sơn hiện có 7 dân tộc chính cùng sinh sống (Nùng, Tày, Kinh, Dao, Sán Chay, Hoa và Hmông), trong đó dân tộc Tày, Nùng chiếm gần 80% dân số cả tỉnh. Cả hai dân tộc đều có ngôn ngữ riêng thuộc ngữ hệ Tày – Thái. Hiện nay, ngôn ngữ chủ yếu được sử dụng vẫn là tiếng Việt (tiếng Kinh), tuy nhiên, tại các làng bản có đông người dân Tày, Nùng sinh sống, đồng bào vẫn sử dụng ngôn ngữ dân tộc để giao tiếp hằng ngày. Cũng giống như nhiều dân tộc khác, ngôn ngữ của người Tày, Nùng Lạng Sơn tồn tại dưới hai dạng: chữ viết và tiếng nói.

Gìn giữ ngôn ngữ dân tộc Tày, Nùng Lạng Sơn
Nghệ nhân Nhân dân Hà Mai Ven truyền dạy ngôn ngữ dân tộc Nùng cho thế hệ trẻ.

Thành tố quan trọng tạo nên bản sắc văn hóa Lạng Sơn

Về tiếng nói, người Tày, Nùng Lạng Sơn có sự tiếp xúc lâu đời với người Kinh. Người Tày học chữ Hán theo âm Hán – Việt nên tiếng Tày chịu ảnh hưởng của tiếng Kinh nhiều hơn và gần tiếng Kinh hơn. Người Nùng trước kia thường học chữ Hán theo âm Hán nên tiếng nói gần với tiếng Hán hơn. Do đó, người Tày và người Nùng có thể hiểu nhau trong giao tiếp nhưng có sự phân biệt tinh tế giữa tiếng Tày và tiếng Nùng về thanh điệu. Về mặt ngữ âm, tiếng Nùng thường có một số từ gốc Hán chỉ quan hệ gia đình mà không có trong tiếng Tày.

Về ngôn ngữ viết, trong cuốn “Văn hóa truyền thống Tày, Nùng” của nhóm tác giả Hoàng Quyết – Ma Khánh Bằng – Hoàng Huy Phách – Cung Văn Lược – Vương Toàn đề cập, ở Lạng Sơn vào khoảng thế kỷ XVII – XVIII, người Tày đã sáng tạo ra chữ Nôm Tày, người Nùng cũng đặt ra chữ Nôm Nùng để ghi chép thơ ca, truyện cổ dân gian, khế ước, mua bán, chuyển nhượng, địa bạ đến phong tục, tập quán, tín ngưỡng, lịch sử, địa lý và các tác phẩm văn học… Năm 1961, Chính phủ đã ban hành hệ thống văn tự Tày, Nùng trong cả nước, bao gồm cả Lạng Sơn theo mẫu ký tự chữ La-tinh. Hiện nay, dân tộc Tày, Nùng không còn duy trì chữ viết riêng, chỉ còn một phần nhỏ trong hệ thống sách cúng, sách Then.

Ông Hoàng Văn Páo, Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa tỉnh cho biết: Tày, Nùng là hai dân tộc cùng có nhiều đặc điểm gần gũi nhau về dân tộc học, nơi cư trú, văn hoá, đặc biệt là ngôn ngữ. Đồng bào thường sử dụng ngôn ngữ của mình ở mọi lúc mọi nơi, trong cuộc sống hằng ngày khi nói chuyện với nhau. Ở khắp các phiên chợ Kỳ Lừa, đa số đồng bào đi chợ sử dụng tiếng Tày, Nùng làm phương tiện giao tiếp chính để trao đổi, mua bán hàng hóa và hát Sli, Lượn giao duyên với nhau. Mỗi khi cất lên những tiếng như noọng (em), chài (anh), pây háng (đi chợ), kin khẩu (ăn cơm)… thì người nghe sẽ nhận biết ngay đó là dân tộc Tày, Nùng. Có thể nói, ngôn ngữ Tày, Nùng cả về tiếng nói và chữ viết là thành tố quan trọng tạo nên bản sắc văn hóa Lạng Sơn.

Tại Hội nghị văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng diễn ra vào tháng 11/2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Quan tâm hơn nữa đến việc bảo tồn, tôn tạo và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của các vùng, miền, của đồng bào các dân tộc, kết hợp với tiếp thu tinh hoa văn hóa của thời đại”. Theo đó, ngôn ngữ của các dân tộc nói chung và dân tộc Tày, Nùng nói riêng là khối di sản văn hóa quý giá cần được bảo tồn, phát huy. Nhận thức rõ điều này, những năm qua, các cấp, ngành và người dân đã có nhiều giải pháp thiết thực.

Tăng cường tuyên truyền, tích cực truyền dạy

Ông Phan Văn Hòa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết: Sở đã chỉ đạo các phòng chuyên môn, đơn vị trực thuộc tăng cường sưu tầm các tài liệu, hiện vật chữ viết, thu âm ghi hình các phong tục, tập quán, dân ca có sử dụng ngôn ngữ Tày, Nùng; biên dịch các tác phẩm, trích đoạn then cổ, quan làng, cỏ lẩu, sli xuất bản thành sách để lưu trữ, phục vụ công tác tìm hiểu của Nhân dân. Đồng thời, Sở hướng dẫn các huyện, thành phố đẩy mạnh tuyên truyền, khuyến khích người dân sử dụng ngôn ngữ dân tộc trong cuộc sống hằng ngày, động viên thế hệ lớn tuổi truyền dạy lại cho thế hệ trẻ; đẩy mạnh việc thành lập các câu lạc bộ dân ca, đây là môi trường lý tưởng để ngôn ngữ được duy trì và phát huy hiệu quả.

Bên cạnh đó, các cơ quan, đơn vị khác trên địa bàn tỉnh cũng rất quan tâm đến công tác bảo tồn ngôn ngữ dân tộc. Cụ thể như: Trường Cao đẳng Sư phạm Lạng Sơn đã mở các lớp đào tạo, bồi dưỡng chứng chỉ tiếng Tày, Nùng (thực hiện từ năm 2011), trong đó chủ yếu là tiếng Tày cho cán bộ, công chức và các đối tượng dự tuyển thi công chức theo quy định, các lớp bồi dưỡng này đều do Sở Giáo dục và Đào tạo phê duyệt danh sách.

Gìn giữ ngôn ngữ dân tộc Tày, Nùng Lạng Sơn
Tiết mục văn hóa, văn nghệ trình diễn tại Không gian phố đi bộ Kỳ Lừa, thành phố Lạng Sơn – điểm đến hấp dẫn thu hút hàng nghìn du khách mỗi tuần. (Nguồn: TTXVN)

Ông Nguyễn Các Tâm, Giám đốc Trung tâm Ngoại ngữ và Tin học, Trường Cao đẳng Sư phạm Lạng Sơn cho biết: Trung bình mỗi năm, trường mở từ 2 đến 7 lớp đào tạo cho hàng trăm người theo học trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, năm 2020, Trường được đặt hàng biên soạn, chỉnh lý tài liệu tiếng Tày cho cán bộ, công chức, viên chức toàn tỉnh, đến năm 2021 tài liệu đã được UBND tỉnh phê duyệt đưa vào sử dụng rộng rãi trên địa bàn tỉnh. Trong năm 2023, chúng tôi đang triển khai giảng dạy 2 lớp tiếng Tày với trên 100 học viên.

Trong nỗ lực thúc đẩy ngôn ngữ dân tộc, Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh đã phát sóng phát thanh các bản tin, các chư­ơng trình thời sự và chương trình văn nghệ bằng tiếng Tày – Nùng. Các chương trình truyền hình bằng tiếng Tày – Nùng cũng được phát sóng vào các thứ 3, 5, 7/tuần để phục vụ Nhân dân. Đặc biệt, từ năm 2018, Đài Phát thanh – Truyền hình tỉnh mở chuyên mục dạy dân ca trên truyền hình với thời lượng 1 số/tháng, trong đó chủ yếu là các chương trình truyền dạy hát Then, Sli của người Tày – Nùng. Chỉ tính riêng từ đầu năm 2023 đến nay đã phát sóng được hơn 200 số, thu hút hàng chục nghìn lượt người dân quan tâm, theo dõi.

Đồng thời, Tạp chí Văn nghệ Xứ Lạng thường xuyên đăng tải các tác phẩm văn học nghệ thuật bằng tiếng Tày, Nùng. Cụ thể, mỗi tháng Tạp chí phát hành 1 số, trong đó mỗi số tạp chí đều đăng 2 – 3 tác phẩm thơ, truyện hoặc các bài dân ca bằng tiếng Tày, Nùng. Ngoài ra, nhiều tác phẩm thơ, văn xuôi của hội viên Hội Văn học Nghệ thuật Lạng Sơn được in ấn, xuất bản góp phần bảo tồn ngôn ngữ Tày, Nùng, hằng năm có 1 – 2 tập sách văn học song ngữ được xuất bản, đề tài đa dạng, phong phú, hình thức chuyển biến rõ, ngày càng tiếp cận thơ hiện đại nhưng vẫn giữ được sắc thái riêng, đơn cử như tập truyện ngắn song ngữ Tày – Việt (Tẳng/Đợi) in năm 2013 với 5 truyện ngắn của tác giả Hoàng Kim Dung; tập truyện thơ song ngữ Tày – Việt (Ngưới cằm lượn mừa Trấn Ninh/Gửi câu lượn về Trấn Ninh) in 2014 với hơn 1.500 câu và tập thơ song ngữ Tày – Nùng, Việt (Tâm chử pá chử mẻ/Đất là cha là mẹ) in 2016 với 23 bài thơ của tác giả Hoàng Choóng…

Đáng chú ý, công tác bảo tồn ngôn ngữ dân tộc thông qua các hoạt động văn hoá, văn nghệ có sử dụng tiếng dân tộc Tày, Nùng như hát then, sli, lượn… còn được rất nhiều trường học trên địa bàn tỉnh thực hiện giảng dạy trong các tiết học ngoại khóa. Đến nay, cả tỉnh có 23 trường ở cấp tiểu học, THCS, THPT đã và đang tổ chức truyền dạy và thành lập được các CLB hát then, đàn tính thu hút trên 400 học sinh theo học, tăng 60% so với năm 2018…

Ngôn ngữ là hồn cốt của mỗi dân tộc, mất tiếng mẹ đẻ cũng tương tự với nguy cơ mất đi hồn cốt, bản sắc văn hóa của dân tộc đó. Với những giải pháp tích cực của các cấp, ngành trong tỉnh góp phần từng bước gìn giữ, phát huy ngôn ngữ dân tộc Tày, Nùng trong giai đoạn hiện nay.





Nguồn

Cùng chủ đề

Cú hích chiến lược làm thay đổi diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số: Những trụ cột phát triển bền vững –...

Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã đi gần hết chặng đường 5 năm của giai đoạn I. Với những kết quả đã đạt được, đây không chỉ là chương trình giảm nghèo đơn thuần, mà còn là chiến lược toàn diện với mục tiêu thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền, tạo ra những đột phá rõ nét...

Tuyên Quang: Ưu tiên đầu tư hạ tầng thiết yếu cho vùng khó

Xác định công trình thiết yếu được đầu tư sẽ là động lực giúp người dân vùng khó khăn phát triển kinh tế, xã hội, nhiều năm qua tỉnh Tuyên Quang đã luôn tập trung nguồn lực, ưu tiên đầu tư hạ tầng thiết yếu cho vùng khó. Qua đó, tạo động lực cho vùng khó phát triển, đời sống Nhân dân ngày càng được cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo giảm dần qua các năm.Sáng 3/4, tại Hà...

Có 100% mặt bằng, Lạng Sơn quyết hoàn thành nâng cấp QL4B trong năm 2025

Lãnh đạo Ban Quản lý dự án Nâng cấp đoạn Km18 - Km80, quốc lộ 4B, thuộc Sở Xây dựng tỉnh Lạng Sơn cho biết, đến nay UBND các huyện Lộc Bình và Đình Lập đã bàn giao 100% mặt bằng để thực hiện dự án. ...

Hoàn thành xây mới, sửa chữa hơn 1.900 nhà tạm, nhà dột nát

Tỉnh Lạng Sơn đã hoàn thành xây mới và sửa chữa 1.902/6.877 nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh. Theo Nghị quyết số 188-NQ/TU, ngày 25/10/2024 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lạng Sơn về thực hiện chương...

Những ngôi nhà ấm áp nghĩa tình nơi vùng biên xứ Lạng

"Vợ chồng tôi già rồi, khó khăn, không có khả năng xây dựng- sửa nhà, được Đảng và Nhà nước quan tâm giúp đỡ gia đình tôi xây dựng được ngôi nhà khang trang như thế này, gia đình tôi biết ơn lắm. Từ nay hai vợ chồng tôi không phải lo lắng mỗi khi trời mưa bão nữa rồi". Đó là chia sẻ trong ngày nhận nhà mới của bà Lý Thị Ba, thôn Bản Chang, xã Quang...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Hải quân Việt Nam-Thái Lan tuần tra chung lần thứ 51

Sáng 2/4, Biên đội tàu 263, 261 thuộc Hải đội 515, Lữ đoàn 175, Vùng 5 Hải quân nhân dân Việt Nam đã cập quân cảng Vùng 5 (Kiên Giang), kết thúc tốt đẹp chuyến tuần tra chung thường niên lần thứ 51 với Biên đội tàu 421, 561 của Hải quân Hoàng gia Thái Lan.

Bộ trưởng Pete Hegseth khẳng định “liên minh sắt đá” Mỹ-Philippines tại khu vực

Chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ tới Philippines là cơ hội quan trọng để truyền tải chính sách của chính quyền Tổng thống Donald Trump, định hình quan điểm can dự của Washington tại khu vực.

Thị trường trầm lắng, tâm lý găm hàng cao, lượng tiêu xuất khẩu thấp nhất trong 6 năm

Giá tiêu hôm nay 31/3/2025 tại thị trường trong nước tiếp tục đi ngang ở các địa phương trọng điểm, giao dịch từ 159.000 – 160.000 đồng/kg.

Quyết chấm dứt nạn đói cho trẻ em châu Phi, AfDB phê duyệt lập quỹ hàng chục triệu USD

Hội đồng quản trị của Ngân hàng Phát triển châu Phi (AfDB) đã phê duyệt việc thành lập một quỹ nhằm giúp chấm dứt nạn đói và suy dinh dưỡng ở trẻ em trong độ tuổi đi học tại châu lục.

Đội cứu hộ, cứu nạn Việt Nam hạ cánh xuống sân bay Yangon, sẵn sàng hỗ trợ khắc phục hậu quả động đất tại...

Đội cứu hộ của Việt Nam từ ngày mai sẽ triển khai nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn tại các nơi bị ảnh hưởng động đất ở Myanmar.

Bài đọc nhiều

Đà Nẵng khen thưởng cho tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong hoạt động KH&CN và khởi nghiệp đổi mới sáng...

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng Ngô Thị Kim Yến gửi lời chúc mừng đến đội ngũ trí thức, các nhà khoa học, các nhà sáng tạo và các cá nhân đang hoạt động trong lĩnh vực khoa học và công nghệ nhân dịp...

Ứng phó bão số 1, hàng không đóng cửa 3 sân bay

Cục Hàng không VN vừa tiếp tục có công điện gửi các đơn vị có liên quan để tiếp tục chủ động phòng, chống, ứng phó cơn bão số 1 (tên quốc tế Talim) nhằm đảm bảo an toàn hoạt động bay, người và tài sản...

Việt Nam thăng hạng trên bảng xếp hạng hộ chiếu quyền lực nhất thế giới

Singapore "qua mặt" Nhật Bản để trở thành quốc gia có hộ chiếu quyền lực nhất thế giới, hộ chiếu Việt Nam tăng 10 bậc trong bảng xếp hạng hộ chiếu toàn cầu của công ty tư vấn định cư Henley & Partners.

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam chủ trì họp gỡ khó cho doanh nghiệp

Theo báo cáo của Sở KH&ĐT Quảng Nam, tính đến tháng 4/2023, toàn tỉnh có 54 DN giải thể, 631 DN đăng ký tạm dừng hoạt động, tăng hơn 12% so với cùng kỳ, tương ứng tăng 68 DN. Ngoài nông, lâm nghiệp, thủy sản và dịch vụ, các ngành...

Những dấu mốc đáng nhớ trong cộng đồng quốc tế

PV: Sau 3 năm chịu ảnh hưởng của hình thái thời tiết La Nina, El Nino sẽ quay trở lại. Theo các chuyên gia khí tượng, El Nino có thể làm trầm trọng thêm các tác động của biến đổi khí hậu đến các quốc gia Đông Nam Á, khiến...

Cùng chuyên mục

Những “điểm tựa” nơi đại ngàn Tây Nguyên: Tận tụy vì sự phát triển của buôn làng (Bài 1)

Khu vực Tây Nguyên là nơi hội tụ của hầu hết thành phần dân tộc Việt Nam, có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng trong sự phát triển chung của đất nước; là nơi có nền văn hóa đa dạng, phong phú với những đặc trưng riêng biệt. Cùng với chính sách của Đảng, Nhà nước, đội ngũ Người có uy tín đã có những đóng góp quan trọng trên hành trình phát triển vùng đất Tây...

Những người lính với hành trình làm sạch đất

Ngoài thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng đơn vị chính quy, những người lính công binh tại nơi biên ải Hà Giang đang từng ngày, từng giờ quyết tâm làm sạch những mảnh đất bị ô nhiễm bom mìn, vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh để trả lại sự bình yên cho vùng đất biên cương Tổ quốc.Từ mô hình trồng thử nghiệm của Người có uy tín Hồ Đức...

Quyết chấm dứt nạn đói cho trẻ em châu Phi, AfDB phê duyệt lập quỹ hàng chục triệu USD

Hội đồng quản trị của Ngân hàng Phát triển châu Phi (AfDB) đã phê duyệt việc thành lập một quỹ nhằm giúp chấm dứt nạn đói và suy dinh dưỡng ở trẻ em trong độ tuổi đi học tại châu lục.

Xây dựng không gian mạng an toàn cho sự phát triển lành mạnh của phụ nữ và trẻ em

Ngày 28/3, tại Hà Nội, Bộ Công an với sự hỗ trợ của UN Women và UNESCO đã tổ chức Hội thảo quốc tế với chủ đề: Bảo vệ phụ nữ và trẻ em trên không gian mạng.

Xây dựng không gian mạng an toàn cho sự phát triển lành mạnh của phụ nữ và trẻ em

Ngày 28/3, tại Hà Nội, Bộ Công an với sự hỗ trợ của UN Women và UNESCO đã tổ chức Hội thảo quốc tế với chủ đề: Bảo vệ phụ nữ và trẻ em trên không gian mạng.

Mới nhất

ĐHĐCĐ thường niên TCT Viglacera 2025 qua lăng kính báo chí – Tổng công ty Viglacera

Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) thường niên 2025 của Tổng công ty Viglacera - CTCP (Mã: VGC) nhận được sự quan tâm rất lớn của cổ đông và xã hội. “Bức tranh tổng thể” về hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư phát triển của Viglacera trong năm 2024 và những định hướng chiến lược...

Thủ tướng kỳ vọng làn sóng đầu tư mới từ Thụy Điển vào Việt Nam – Tổng công ty Hàng hải Việt Nam-VIMC

Trong chương trình thăm chính thức Vương quốc Thụy Điển, chiều 12/6 (giờ địa phương), tại Stockholm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng Bộ trưởng Hợp tác phát triển quốc tế và Ngoại thương Thụy Điển Benjamin Dousa cùng chủ trì Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam – Thụy Điển có chủ đề “Chuyển đổi xanh,...

Tin tức doanh nghiệp-Chủ tịch VNG Lê Hồng Minh chia sẻ tầm nhìn Go Global và AI cùng đoàn lãnh đạo YPO

Ngày 6/6/2025, Chủ tịch VNG, ông Lê Hồng Minh, đã có buổi gặp gỡ cùng đoàn lãnh đạo doanh nghiệp đến từ YPO Pan Greater Bay Area Chapter tại VNG Campus. Hoạt động này là một phần của chương trình giao lưu quốc tế của YPO, nhằm khám phá môi trường kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp và chiến...

Petrolimex điều chỉnh giá xăng dầu từ 15 giờ 00 phút ngày 12.6.2025

Hà Nội, ngày 12.6.2025, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex/Tập đoàn - mã chứng khoán: PLX) chính thức điều chỉnh giá xăng dầu, theo đó mức giá mới như sau:Mức giá mới có hiệu lực từ thời điểm 15 giờ 00 phút ngày 12 tháng 6 năm 2025 cho đến kỳ điều hành giá xăng dầu tiếp...

Ước tồn Quỹ BOG tại Petrolimex ngày 12.6.2025

Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex/ PLX/ Tập đoàn) điều chỉnh giá mặt hàng xăng dầu từ 15 giờ 00 ngày 12.6.2025 - chi tiết xem tại TCBC công bố trên website   www.petrolimex.com.vn.Trong chu kỳ điều chỉnh giá xăng dầu từ ngày 05.6.2025 đến trước thời điểm 15 giờ 00 ngày 12.6.2025, Quỹ bình ổn giá xăng...

Mới nhất