Nông nghiệp Việt Nam đã có bước tiến vượt bậc về năng suất và chất lượng nhờ chuyển từ phương thức quảng canh sang thâm canh.
Tạo cơ hội để học sinh giúp đỡ nhau trong học tập là một cách hình thành năng lực tự học cho học sinh – Ảnh: NHƯ HÙNG
Đây là bài học tham khảo hết sức giá trị cho ngành giáo dục, trong bối cảnh thông tư 29 về hoạt động dạy thêm, học thêm chính thức có hiệu lực.
Thông tư 29 đã và đang tạo ra nhiều tranh luận trong dư luận. Không ít người cho rằng nếu không tiếp tục dạy thêm có thu phí trong trường học, chất lượng giáo dục sẽ không được đảm bảo.
Quan điểm này tương tự với phương thức quảng canh trong sản xuất nông nghiệp – phải mở rộng diện tích trồng trọt thay vì ứng dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao năng suất trên cùng một đơn vị đất.
Câu chuyện về quảng canh và thâm canh trong nông nghiệp gợi lên một bài học sâu sắc cho nghề trồng người. Chỉ khi áp dụng thâm canh – đầu tư vào chất lượng giảng dạy, cải tiến kiểm tra đánh giá và khuyến khích tự học, chúng ta cùng nhau mới có thể thực sự nâng cao chất lượng giáo dục một cách bền vững.
Nên dạy cách học
Dạy thêm, học thêm đã trở thành thói quen kéo dài trong nhiều năm, khiến không ít người tin rằng chỉ có tăng thời gian học thêm mới đảm bảo chất lượng giáo dục. Thực tế cho thấy số giáo viên tổ chức dạy thêm cho học sinh của mình rất ít, và những trường hợp lạm dụng dạy thêm để thu lợi cá nhân là những hạt sạn nhỏ trong tổng số hơn 1 triệu giáo viên ở Việt Nam.
Hơn 30 năm làm giáo dục, tôi đã chứng kiến nhiều giáo viên không ngừng học hỏi, đổi mới phương pháp giảng dạy, áp dụng cá nhân hóa học tập để giúp học sinh tiến bộ mà không dạy thêm thu tiền ngoài giờ. Họ xây dựng cộng đồng học tập trong lớp học, tổ chức các nhóm hỗ trợ lẫn nhau, giúp học sinh hiểu sâu hơn thông qua thực hành và giảng giải lại bài cho bạn học…
Bí quyết thành công của họ nằm ở cách truyền động lực, khuyến khích học sinh chủ động khám phá kiến thức thay vì lệ thuộc vào các lớp học thêm.
Phải dạy thêm đồng nghĩa với việc dạy trên lớp chưa đủ! Nhưng câu hỏi đặt ra là: Các em chưa đủ kiến thức hay chưa đủ động lực học tập và năng lực tự học? Nếu thiếu kiến thức thì dù giáo viên có dạy thêm gấp đôi số giờ trên lớp cũng khó lấp đầy, bởi tri thức nhân loại không ngừng được mở rộng từng giây, từng phút.
Vì vậy, điều quan trọng nhất không phải là dạy thêm bao nhiêu thời gian, mà là dạy học sinh cách học. Khi nắm được phương pháp tự học, các em sẽ chủ động khám phá tri thức không chỉ trên lớp học mà còn tự học trong cả cuộc đời.
Vì thế, các lớp học thêm chỉ nên dành cho các học sinh có kết quả chưa đạt hoặc những học sinh có năng khiếu cần được bồi dưỡng học sinh giỏi. Ở các lớp này cần được trả phí cho thầy cô tham gia giảng dạy, không nên yêu cầu họ dạy miễn phí.
Chìa khóa cho thâm canh trong giáo dục
Một trong những nguyên nhân chính khiến phụ huynh tìm đến các lớp học thêm là áp lực điểm số. Học sinh phải tìm đến các lớp học thêm bởi vì các câu hỏi kiểm tra đòi hỏi phải ghi nhớ máy móc thay vì các câu hỏi đánh giá về năng lực tư duy.
Chiêu trò của một số giáo viên thiếu đạo đức là ra đề kiểm tra rất khó, không học thêm không làm được để học sinh bị điểm kém sẽ phải xin vào lớp học thêm của mình.
Sự khác biệt trong dạy học của Việt Nam và các nước tiên tiến trên thế giới cho chúng ta những câu chuyện nghịch lý về những học sinh học ở Việt Nam có kết quả môn toán ở mức trung bình, nhưng khi sang Anh, Mỹ, Úc học tiếp chương trình phổ thông lại học môn toán rất xuất sắc.
Bộ GD-ĐT đã coi đổi mới kiểm tra, đánh giá là chìa khóa để thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông 2018, giúp học sinh học thực chất, phát triển toàn diện và sẵn sàng hội nhập. Sự đổi mới đó sẽ phải được mỗi thầy, cô thể hiện rõ nét trong quá trình dạy học của mình.
Các kỳ thi chuyển cấp, thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học cần phải trở thành “ngọn đuốc dẫn đường”, định hướng thầy cô đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và kiểm tra đánh giá, thúc đẩy tư duy học chủ động thay vì học vẹt, học tủ để đi thi.
Giúp con hình thành thói quen tự học
Phụ huynh có thể giúp con hình thành thói quen tự học bằng cách đặt ra mục tiêu phù hợp. Chẳng hạn, thay vì đặt kỳ vọng điểm 8-9 ngay lập tức, hãy đặt mục tiêu tăng từ điểm 4 lên điểm 5.
Không cần con phải giỏi hơn ai khác mà quan trọng là con giỏi hơn chính mình ngày hôm qua. Những lời khen đúng lúc, ghi nhận sự cố gắng dù nhỏ nhất sẽ là động lực quan trọng giúp con duy trì niềm vui học tập.
Cha mẹ nên dành thêm thời gian cùng con tham gia các hoạt động thể chất, nghệ thuật, kỹ năng sống và giá trị sống giúp con phát triển toàn diện, biết trân quý tình cảm yêu thương của cha mẹ và nỗ lực cố gắng học tập.
Nguồn: https://tuoitre.vn/giao-duc-can-tham-canh-thay-vi-quang-canh-20250308090503997.htm
