Giải pháp thúc đẩy ngành dược Việt Nam phát triển ngang tầm các nước tiên tiến

1. Tiềm năng công nghiệp dược phẩm

PGS.TS. Lê Văn Truyền – Chuyên gia cao cấp về Dược học, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế nhận định, ngành công nghiệp dược phẩm Việt Nam đang có thuận lợi lớn. Hiện tại, GDP của Việt Nam đứng thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á, chi tiêu cho sức khỏe của người Việt ngày càng cao, bởi thế, doanh nghiệp ngành dược có tiềm năng lớn để phát triển.

Theo TS. Tạ Mạnh Hùng – Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế, trước đây mỗi năm một người Việt chỉ dành chưa đến 5 USD để mua thuốc nhưng hiện nay con số này đã tăng lên 70 USD/người/năm và ngành dược đã cơ bản đáp ứng nhu cầu thuốc trong nước.

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp dược Việt Nam, tốc độ tăng trưởng sản xuất thuốc của các doanh nghiệp nội tăng khá nhanh. Giai đoạn 2001-2011, giá trị sản xuất thuốc trong nước mới chỉ đạt 17% so với tổng giá trị tiền thuốc sử dụng của người dân, thì tỷ lệ này đã tăng lên 46% trong giai đoạn 2015-2021.

Báo cáo của Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) cũng cho thấy, tổng giá trị thị trường dược phẩm Việt Nam tăng từ từ 2,7 tỷ USD năm 2015, lên 7 tỷ USD vào năm 2022 và dự báo có thể đạt hơn 10 tỷ USD vào năm 2026.

2. Thuốc nội địa vẫn còn hạn chế

Mặc dù, Việt Nam đã phát triển số lượng lớn doanh nghiệp dược, tuy nhiên doanh nghiệp sản xuất trong nước chưa đóng vai trò chủ đạo trong thị trường dược phẩm. Thuốc sản xuất trong nước chiếm chưa đến 50% tổng giá trị tiền thuốc được tiêu thụ. Ngoài ra, quy mô của các doanh nghiệp sản xuất dược phẩm chưa lớn, số lượng mặt hàng không nhiều, hàm lượng khoa học công nghệ chưa cao, gần 90% nguyên liệu sản xuất thuốc là nhập khẩu…

Nguyên nhân là do tâm lý sử dụng dược phẩm của người tiêu dùng vẫn có sự ưu tiên với hàng ngoại. Ngoài ra, hiện tại, Việt Nam chưa sản xuất được các thuốc đặc trị, chỉ làm được một số loại thuốc điều trị bệnh thông thường (thuốc generic – bản sao của thuốc biệt dược), chưa khai thác hết công suất sản xuất, chưa nghiên cứu sản xuất thuốc hết hạn phát minh, chưa chú trọng chuyển giao công nghệ mới…

3. Đẩy mạnh phát triển dược nội địa

Đây là một trong những nội dung tại Quyết định số 1165/QĐ-TTg ngày 9/10/2023 về Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược Việt Nam giai đoạn đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Chiến lược nhấn mạnh:

– Phát triển ngành Dược Việt Nam ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực, đảm bảo tiếp cận thuốc cho người dân với mức chi phí hợp lý.

– Nâng cao năng lực nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sẵn có để sản xuất thuốc biệt dược gốc, thuốc có dạng bào chế mới, hiện đại, hướng tới trở thành trung tâm sản xuất gia công/chuyển giao công nghệ các thuốc biệt dược gốc của khu vực Đông Nam Á, phấn đấu phát triển nền công nghiệp dược trong nước đạt cấp độ 4 theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO);

– Phát triển dược liệu, thuốc và các sản phẩm từ nguồn dược liệu trong nước thành lĩnh vực sản xuất hàng hóa có chất lượng và giá trị cao.

– Đẩy mạnh sản xuất nguyên liệu làm thuốc;

– Tối ưu hóa việc sử dụng thuốc…

Theo TS. Tạ Mạnh Hùng, để thực hiện mục tiêu phát triển ngành dược tại Việt Nam, chúng ta cần tiếp tục hoàn thiện về thể chế, pháp luật về sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu, cung ứng, phân phối. Trong đó cần có chính sách ưu đãi đặc biệt cho nghiên cứu chuyển giao công nghệ sản xuất thuốc phát minh, vaccine, sinh phẩm (như bố trí, dành quỹ đất cho phát triển các cơ sở nghiên cứu, sản xuất thuốc; phát triển vùng trồng, vùng khai thác, chế biến dược liệu…).

Ngoài ra cần thực hiện các giải pháp về nâng cao năng lực quản lý, kiểm soát thị trường thuốc, nguyên liệu làm thuốc, đặc biệt là kiểm định vaccine, sinh phẩm. Đẩy mạnh nghiên cứu, quan hệ quốc tế nhằm phát triển thuốc biệt dược gốc, thuốc đặc trị. Có định hướng và lộ trình cụ thể để chuẩn hóa các hoạt động đào tạo cơ bản, đào tạo liên tục và đào tạo nâng cao nhân lực dược…