Trang chủNewsVăn hóa - Xã hộiGhé Huế, thăm xứ sở của Rồng

Ghé Huế, thăm xứ sở của Rồng


Rồng là con vật không có thật, đứng đầu tứ linh (long – lân – quy – phụng). Bản thân nó có sự hội tụ đầy đủ các đặc điểm được cho là đẹp nhất của 9 con vật có thật, gồm: thân rắn, vảy cá chép, đầu lạc đà, sừng hươu, chân hổ, móng vuốt đại bàng, tai bò, mũi và bờm sư tử, đuôi gà trống.

ghe hue tham xu so cua rong hinh 1

Rồng – biểu tượng của quyền uy nhà Nguyễn.

Hình tượng rồng ở Việt Nam có từ rất sớm và có lẽ dễ nhận thấy nhất là truyền thuyết “Con Rồng cháu Tiên” có từ thời Hùng Vương. Trong suốt các thời kì phong kiến Việt Nam, hình tượng rồng được sử dụng rất phổ biến, đặc biệt là trong trang trí kiến trúc, mĩ thuật cung đình.

Tại Việt Nam, thời kì đầu, khi các quy định về thể thức trang trí mĩ thuật cung đình còn nghiêm ngặt thì hình tượng rồng chỉ được dùng cho hoàng cung nên chủ yếu xuất hiện trong các công trình kiến trúc như cung đình như: cung điện, đền đài, lăng tẩm, hoặc trên các đồ ngự dụng dành riêng cho vua chúa như: ngai vàng, ấn tín, sắc phong, quần áo, giày dép, mũ mão, cốc chén…

ghe hue tham xu so cua rong hinh 2

Hình tượng rồng xuất hiện nổi bật trên lầu Ngũ Phụng ở Ngọn Môn, Huế.

Về sau, xuất phát từ quan niệm ngoài biểu tượng uy quyền của thiên tử rồng còn thể hiện của sự thiêng liêng, che chở, thịnh vượng, may mắn, tốt đẹp, mưa thuận gió hòa… nên hình tượng rồng dần được dân gian hóa và xuất hiện nhiều trong các thiết chế văn hóa dân gian như đình, chùa, nhà cửa và thậm chí cả nơi mồ mả của người dân.

Tuy nhiên, việc dân gian hóa hình tượng rồng cũng diễn ra ở chừng mực và theo những quy ước nhất định để không vi phạm và tầm thường hóa hình ảnh linh vật vốn thuộc đặc quyền của giới hoàng gia.

ghe hue tham xu so cua rong hinh 3

Vẻ uy nghiêm của rồng trên nóc điện của lăng vua Tự Đức.

Theo các nhà nghiên cứu, rồng cung đình và rồng dân gian có sự khác nhau. Rồng tượng trưng cho hoàng đế thân phải có 81 vảy dương, 36 vảy âm, thân uốn 9 khúc, chân có 5 móng. Còn rồng trong dân gian chân thường chỉ có 3 hoặc 4 móng; hoặc rồng được biến chuyển thành các dạng khác như mãng long, giao long, long mã, con cù, hay cúc hóa long, trúc hóa long…

Trở lại với hình tượng rồng thời Nguyễn người ta thấy rằng, rồng thời kì này kế thừa kiểu sừng thon dài và hơi cong của rồng thời Trần; vây lưng mảnh, dài, đều… không giống kiểu vây tia dài và xen kẽ một tia lớn và một tia nhỏ như rồng thời Trần; thân rồng thời Nguyễn cũng uốn lượn khá đa dạng nhưng dáng rồng thân rắn mềm mại, uyển chuyển cơ bản vẫn như rồng thời Lý, Trần; kiểu đuôi xoắn giống rồng thời Lê Trung hưng và thời Tây Sơn; má rồng ngắn và hơi mập hơn một chút so với kiểu má rồng thon, dài thời Lý, Trần; mang rồng thời Nguyễn giống như các tia lửa nhọn, sắc và dài khác với mang một xoáy thời Lý và mang nhiều xoáy thời Trần…

ghe hue tham xu so cua rong hinh 4

Một cách thể hiện rồng chầu mặt trời khá bay bướm bằng chất liệu pháp lam trên nóc điện của lăng vua Đồng Khánh.

Tựu trung, rồng thời Nguyễn có sự kế thừa các đặc điểm của rồng các thời kì trước nhưng hình thế và thần khí thì có vẻ mạnh mẽ và oai phong hơn, lối thể hiện cũng phong phú, đa dạng hơn. Tùy vào vị trí và ý nghĩa thể hiện mà rồng thời kì này có khi chỉ xuất hiện một bộ phận nào đó của cơ thể như đầu, mặt, hoặc thân… chứ không chỉ bằng hình thức nguyên con như các thời kì trước.

Rồng thời Nguyễn được thể hiện theo nhiều chủ đề đặc sắc khác nhau như: lưỡng long tranh châu, lưỡng long triều nhật, long hí thủy, hồi long, viên long, long truy, long phụng, long lân, long thọ, long vân khánh hội, trúc hóa long, cúc hóa long…

Về chất liệu thể hiện cũng rất phong phú, nhìn chung trong thực tế có chất liệu gì thì rồng đều được thể hiện bằng chất liệu ấy như vàng, bạc, đồng, đá, vôi vữa, gỗ, vải, xương, ngà, gốm, sứ… Cách thức thể hiện cũng muôn hình vạn trạng như: đúc đồng, tạc bằng đá, đắp bằng vôi vữa, chạm bằng gỗ, khảm bằng trai, thêu trên vải, vẽ trên giấy, gốm, sứ…

ghe hue tham xu so cua rong hinh 5

Bức tượng rồng đúc bằng đồng tuyệt đẹp vào năm 1842 đặt trước sân nhà hát Duyệt Thị Đường trong Đại Nội, Huế.

Có thể kể ra đây một số kiểu trang trí rồng tiêu biểu và độc đáo trong mĩ thuật triều Nguyễn. Ví dụ như ở hai nhà bát giác hai bên lầu Kiến Trung trong Tử Cấm Thành, tất cả các con rồng nằm trên bờ mái của công trình đều hướng mặt ra phía ngoài chứ không theo kiểu “hồi long” như thường thấy, đây chính là một ngoại lệ khá thú vị.

Hay như ở điện Ngưng Hy, lăng Đồng Khánh, nơi hai đầu hồi, chỗ bít đốc, rồng được trang trí dưới dạng “hổ phù” theo kiểu một mặt rồng nhìn trực diện với miệng ngậm một chữ “Thọ” hoặc một vòng tròn.

Có một trường hợp rất đặc biệt là ở điện Long An, toàn bộ các bộ vì kèo nâng đỡ phần nóc của tòa nhà được làm bằng gỗ nguyên khối và chạm lộng các đề tài về rồng với kĩ thuật vô cùng tinh xảo. Đây là những bức chạm được xem là kiệt tác của nghệ thuật chạm gỗ truyền thống Việt Nam.

ghe hue tham xu so cua rong hinh 6

Một lối vẽ trồng đầy sinh động trên cổng chính lăng vua Đồng Khánh.

Đáng chú ý, đến thời vua Khải Định (trị vì từ 1916 đến 1925), nghệ thuật trang trí rồng được nâng lên một bậc bằng kĩ thuật đắp sành sứ mà có người gọi là nghệ thuật mosaic. Dưới đôi tay tài hoa và điêu luyện của các nghệ nhân Huế, ngoài những tượng, phù điêu rồng được đắp cực kì tinh xảo bằng chất liệu vôi vữa thì còn có hình rồng rực rỡ, lung linh huyền ảo nhiều sắc màu nhờ kĩ thuật ghép sành sứ.

Điển hình như chiếc bửu tán khổng lồ và hàng cột lớn trong cung Thiên Định. Đặc biệt, bức “Cửu long ẩn vân” vẽ 9 con rồng ẩn hiện trong mây trên trần cung Thiên Định, tương truyền do nghệ nhân Phan Văn Tánh vẽ bằng cả tay và chân trong tư thế nằm ngửa để vẽ lên trần nhà.

ghe hue tham xu so cua rong hinh 7

Bức phù điêu rồng chạm dạng “hổ phù” với những đường nét rất tinh xảo và sinh động trên bức bình phong lăng vua Đồng Khánh.

Có thể nói, trải qua năm tháng và vượt qua cả những định chế của đương thời, đến thời Nguyễn rồng đã đạt đến độ phát triển mạnh mẽ và hoàn thiện cả về mặt nội dung, hình thức và cách thức biểu đạt nên có thể khẳng định rằng rồng là một đặc trưng của văn hóa Việt thời Nguyễn.

Và cho đến ngày nay, trải qua bao thăng trầm của thời cuộc, hình ảnh về rồng thời Nguyễn vẫn còn hiện diện rất sinh động và đầy đủ trên một kho tàng di sản đồ sộ gồm nhiều loại hình mĩ thuật từ cung đình cho đến dân gian, đủ để có thể định danh Huế là xứ sở của rồng, là đất Thần kinh vang danh muôn thuở.

ghe hue tham xu so cua rong hinh 8

Một kiểu trang trí đầu rồng khá lạ nơi đường thoát nước trên mái điện của lăng vua Đồng Khánh.

ghe hue tham xu so cua rong hinh 9

Bốn con rồng lớn bằng xi măng với dáng vẻ khá mập mạp và hân hoan ở lối lên lăng vua Khải Định

ghe hue tham xu so cua rong hinh 10

Trong khi đó con rồng trước thềm cung Thiên Định của lăng Khải Định lại có dáng vẻ oai phong hơn với đôi mắt có thần nhờ gắn bằng chất liệu thủy tinh màu.

ghe hue tham xu so cua rong hinh 11

Mặt rồng đắp nổi dạng “hổ phù” bằng chất liệu xi măng ở lăng vua Khải Định có nét ảnh hưởng của rồng nhà Thanh (Trung Quốc).

ghe hue tham xu so cua rong hinh 12

Bức “Cửu long ẩn vân” vẽ 9 con rồng ẩn hiện trong mây, một kiệt tác hội họa của người Việt ở lăng vua Khải Định.

ghe hue tham xu so cua rong hinh 13

Bức bửu tán khổng lồ nặng khoảng 1 tấn của lăng vua Khải Định lộng lẫy với những hình rồng khảm bằng sành sứ.

ghe hue tham xu so cua rong hinh 14

Nội điện cung Thiên Định lăng vua Khải Định rực rỡ với hình rồng, phượng, hoa, lá… khảm bằng sành sứ.

ghe hue tham xu so cua rong hinh 15

Đầu rồng mang dáng vẻ cá chép nơi thoát nước trên mái chùa Thiên Mụ.

ghe hue tham xu so cua rong hinh 16

Kiểu trang trí dây hoa hóa rồng và vòng luân hồi mang dấu ấn Phật giáo trên đầu đao chùa Thiên Mụ.

Bài, ảnh: Nam Phong



Nguồn

Cùng chủ đề

Uniqlo khai trương cửa hàng đầu tiên tại Huế

Với cửa hàng đầu tiên tại Huế, Uniqlo không chỉ mang đến những sản phẩm thời trang chất lượng mà còn cam kết đóng góp doanh thu từ bộ sưu tập UTme! “Tinh tế hòa nếp Huế” để hỗ trợ bệnh nhi tại Bệnh viện Trung ương Huế. 10h ngày 28/3, cửa hàng Uniqlo AEON Mall Huế mở cửa chào đón khách hàng.  Trong dịp này, Uniqlo ra mắt BST UTme! “Tinh tế hòa nếp Huế” với 6 họa tiết tôn...

Đại sứ Pháp tại Việt Nam: tiếp tục vun đắp, ủng hộ quan hệ hợp tác phát triển hai nước

Đây là khẳng đỉnh của ngài Olivier Brochet, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hoà Pháp tại Việt Nam trong chuyến thăm và làm việc tại thành phố Huế vào ngày 26/3. Tại buổi làm việc, ngài Olivier Brochet, Đại sứ Pháp tại Việt Nam khẳng định, với mối quan hệ hợp tác truyền thống sẵn có giữa thành phố Huế và các đối tác của Cộng hòa Pháp, Đại sứ Pháp tại Việt...

Từ 24/3, khách du lịch hè có thể mua vé tàu tuyến Bắc

Đường sắt mở bán vé tàu tuyến Bắc - Nam từ 24/3 với nhiều chính sách giảm giá hấp dẫn, phục vụ hành khách đi lại dịp hè. ...

Cận cảnh cầu vòm thép có hệ thống chiếu sáng “lọng vàng cung đình” sắp thông xe

Công trình cầu vượt sông Hương thuộc dự án hơn 2.280 tỷ đồng sắp thông xe được thiết kế dựa trên ý tưởng “Hạc chầu Thiên Mụ” với hệ thống chiếu sáng lấy cảm hứng từ những chiếc lọng vàng cung đình... Nhiều dự án động thổ, khởi công, về đích chào mừng kỷ niệm 50 năm giải phóng HuếTheo UBND TP Huế, cùng với cầu Nguyễn Hoàng thông xe và công trình Trường liên cấp FPT cất nóc,...

Đà Nẵng: Sức cầu phân khúc đất nền vẫn còn ở mức thấp

DNVN - Ngày 13/3, Tập đoàn dịch vụ bất động sản DKRA Group công bố báo cáo về thị trường bất động sản (BĐS) nhà ở Đà Nẵng và vùng phụ cận 2 tháng đầu năm 2025, cho biết sức cầu chung của phân khúc đất nền vẫn ở mức thấp. ...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Khai mạc du lịch Cát Bà

(CLO) Chiều 30/3 tại Quần đảo Cát Bà - Di sản thiên nhiên thế giới, huyện Cát Hải tổ chức Khai mạc du lịch Cát Bà năm 2025 và Giải Marathon Cát Bà Amatina 2025 - Heritage Road (Sải bước trên miền di sản). ...

Tổng thống lâm thời Syria công bố thành lập chính phủ chuyển tiếp

(CLO) Ngày 29/3, Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa đã công bố chính phủ chuyển tiếp với 23 bộ trưởng, đánh dấu giai đoạn mới sau khi chế độ của Bashar al-Assad sụp đổ vào tháng 12 năm ngoái. ...

Houthi tấn công tàu sân bay Mỹ ba lần trong 24 giờ

(CLO) Trong vòng 24 giờ qua, lực lượng vũ trang Houthi tại Yemen đã ba lần tấn công nhóm tàu chiến do tàu sân bay USS Harry S. Truman của Mỹ dẫn đầu tại Biển Đỏ. ...

Mùi tử khí và cảnh tượng hoang tàn khắp khu vực động đất ở Myanmar

(CLO) Mùi tử khí nồng nặc lan khắp đường phố Mandalay, Myanmar vào ngày 30/3 khi người dân tuyệt vọng tìm kiếm người sống sót giữa đống đổ nát, hai ngày sau trận động đất khiến hơn 1.600 người thiệt mạng. ...

Nét văn hóa truyền thống độc đáo có tại Lễ hội điện Huệ Nam

(CLO) Sáng ngày 30/3, Lễ hội truyền thống điện Huệ Nam (tên dân gian là điện Hòn Chén) được tổ chức tại địa điểm chính là điện Huệ Nam tọa lạc tại làng Hải Cát, phường Long Hồ, thành phố Huế. ...

Bài đọc nhiều

Bà ngoại 90 tuổi dúi tiền cho cháu trai “đốn tim” cư dân mạng

Mới đây, một đoạn clip ghi lại "cuộc giao dịch bí mật nhất thế giới" giữa bà ngoại và cháu trai 40 tuổi được lan truyền khiến dân mạng thích thú, xuýt xoa.Đoạn video clip thể hiện cảnh cụ bà gọi riêng cháu trai vào phòng, thì thào, nhét vào tay anh một tờ tiền mệnh giá 500.000 đồng. Bà cụ nói nhỏ: "Bà cho thêm con một đồng".Chủ nhân đoạn clip triệu view đó là anh Nguyễn...

Sâu lắng chương trình “Cùng hát vang bài ca cuộc đời” chào mừng lễ 30/4 và 1/5

Đêm nhạc "Cùng hát vang bài ca cuộc đời' trình diễn các ca khúc được viết lời bởi PGS.TS Lê Thanh Bình để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả.

70% bạn trẻ không quan tâm tính năng an toàn khi dùng app hẹn hò

Gen Z đang tái định nghĩa hẹn hòPhó giám đốc truyền thông khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Tinder Papri Dev khẳng định sức khỏe của người dùng là điều quan trọng mà ứng dụng hướng tới. Việc đưa ra bộ hướng dẫn an toàn lần này minh chứng cho cam kết lâu dài của Tinder nhằm mang đến...

Hạ tuổi trợ cấp hưu trí xuống 75, thêm triệu người được phủ lưới an sinh

Theo Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi mới nhất, công dân Việt Nam được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi đủ 75 tuổi trở lên, không hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng và không hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng theo quy định của Chính phủ.Với những người thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn được...

‘Hoa hậu cải lương’ Như Huỳnh khoe giọng hát ngọt ngào sau khi thành NSƯT

Như Huỳnh là gương mặt quen thuộc với khán giả yêu dòng nhạc cải lương. Sở hữu nhan sắc xinh đẹp cùng giọng hát ngọt ngào, Như Huỳnh được nhiều khán giả ưu ái gọi là "Hoa hậu cải lương". Cô hiện đang là diễn viên Nhà hát Cao Văn Lầu của tỉnh Bạc Liêu.Trước khi đạt danh hiệu NSƯT, Như Huỳnh được đánh giá cao trên sân khấu cải lương và nhận nhiều giải thưởng lớn. Cô...

Cùng chuyên mục

Hai người phụ nữ hiếm hoi trong lịch sử từng được trao huy chương Fields

Trong số 64 nhà toán học được trao huy chương Fields ở lĩnh vực toán học chỉ có hai người phụ nữ. Đó là nhà toán học người Iran Maryam Mirzakhani và nhà toán học người Ukraine Maryna Viazovska. Đến năm 2022, nhà toán...

Vì sao nhiều Gen Z thà ‘ăn bám bố mẹ’ cũng không muốn làm việc 8 tiếng 1 ngày?

Công việc từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều, từ thứ 2 đến thứ 7 đã không còn là chuyện hiển nhiên và lựa chọn duy nhất. ...

Quảng Bình ký kết hợp tác với Sun Group

(NADS) - Ngày 15/4, tại TP. Đồng Hới, UBND tỉnh Quảng Bình và Công ty Cổ phần Tập đoàn Mặt Trời (Sun Group) có buổi làm việc và ký kết “Bản ghi nhớ hợp tác chiến lược đầu tư phát triển”. Đây được xem là cột mốc quan trọng, mở ra giai đoạn mới cho tiến trình phát triển kinh tế - du lịch bền vững của tỉnh Quảng Bình. ...

Xác lập kỷ lục 135 món ăn từ trái thanh trà

VĨNH LONG 135 món ăn chế biến từ trái thanh trà - trái cây đặc sản của thị xã Bình Minh vừa xác...

Vì sao ly hôn tập trung ở thành phố lớn?

Theo báo cáo kết quả điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 của Tổng cục Thống kê vừa được công bố cho thấy TP.HCM có tỉ lệ ly hôn, ly thân cao nhất cả nước với 263.000 người, đứng sau là Hà Nội với hơn 146.000 người. ...

Mới nhất

Sẵn sàng cho mọi kịch bản

VHO - Việt Nam đã hoàn thiện hồ sơ đề cử “Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ” để trình UNESCO. Hiện hồ sơ đang được Hội đồng của Công ước 2003 UNESCO thẩm định và đề xuất nhận xét cho Ủy ban Liên chính phủ Công ước 2003 quyết định. Việc công bố sẽ được thực hiện...

Khởi công Galia Hanoi – Dấu mốc đầu tiên của MEYGROUP tại Thủ đô

Tham dự lễ khởi công có sự góp mặt của ban lãnh đạo chủ đầu tư MEYGROUP, các đơn vị đối tác chiến lược là đại diện từ 16 đại lý phân phối và nhà thầu thi công. Buổi lễ thu hút sự quan tâm của thị trường nhờ quy mô và tầm nhìn của dự án –...

Hội Lim là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

VHO - Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng đã ký Quyết định số 1744 ngày 10.6.2025 về việc công bố danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Theo đó, Bộ trưởng Bộ VHTTDL quyết định đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia lễ hội truyền thống Hội...

Vận tải biển ứng phó thuế carbon toàn cầu

Hàng rào kỹ thuật siết chặt, chi phí tăng Cuối tháng 4/2025, IMO đã đạt được thỏa thuận quan trọng về việc xây dựng hệ thống định giá carbon toàn cầu cho lĩnh vực hàng hải, hướng đến mục tiêu giảm phát thải ròng. Trong đó có nội dung đánh thuế khoảng 380 USD với mỗi tấn CO2 vượt...

Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải biển Việt Nam (VOSCO) lần thứ XV, nhiệm kỳ 2025–2030

10/06/25 2:45 PM Ngày 09/6/2025, Đại hội đại biểu Đảng bộ Công ty cổ phần Vận tải biển Việt Nam (VOSCO) lần thứ XV, nhiệm kỳ 2025–2030 đã diễn ra thành công, với sự tham dự của 89 đại biểu chính thức đại diện cho các đảng viên trong Đảng bộ. Đại hội đã tiến hành bầu Ban Chấp hành...

Mới nhất