Trẻ mắc chứng đa dạng thần kinh (não phát triển hoặc hoạt động khác biệt so với phần lớn mọi người) thường gặp khó khăn với các phương pháp giáo dục truyền thống.
Nghiên cứu cho thấy, 70% trẻ đa dạng thần kinh tiếp thu tốt hơn khi thông tin được trình bày trực quan. Tuy nhiên, việc tạo ra các tài liệu cá nhân hóa phù hợp lại đòi hỏi nhiều thời gian và công sức.
Điều này đặt ra thách thức lớn cho các chuyên gia, nhà giáo dục và phụ huynh, khi nhu cầu về những giải pháp học tập cá nhân hóa ngày càng gia tăng.
Thách thức trong giáo dục đặc biệt
Hơn 7,5 triệu học sinh ở Mỹ (chiếm khoảng 20%) có nhu cầu giáo dục đặc biệt. Giáo viên thường phải dành 5 – 8 giờ mỗi tuần để điều chỉnh tài liệu học tập cho học sinh, khiến khối lượng công việc vốn đã nặng nề của họ có thể lên đến 40 – 50 giờ/tuần.
Cha mẹ và người chăm sóc cũng gặp những thách thức tương tự, đặc biệt khi phải tự tạo ra các công cụ học tập hấp dẫn cho con cái tại nhà.
“Chuẩn bị bảng lịch trình trực quan, câu chuyện xã hội hay các biện pháp can thiệp hành vi có thể tốn hàng giờ mỗi tuần”, Antoinette Banks, nhà sáng lập Expert IEP và là mẹ của một thiếu niên mắc chứng đa dạng thần kinh, chia sẻ. “Với những gia đình đã chịu nhiều áp lực từ tình trạng của con cái, họ thực sự không có đủ thời gian để làm thêm những việc này”.
Banks nhấn mạnh tiềm năng của trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc giảm gánh nặng này. Cô nói: “AI có thể thích ứng với cách mọi người suy nghĩ và xử lý thông tin một cách tự nhiên. Vấn đề không phải là thay đổi những đứa trẻ này mà là kết hợp công nghệ và các cá nhân để biến sự khác biệt thành thế mạnh”.
Từ công cụ hỗ trợ…
Khả năng thích ứng của AI trong giáo dục đang thay đổi cách thức hỗ trợ trẻ mắc chứng đa dạng thần kinh, giúp đáp ứng những phong cách nhận thức độc đáo của các em. Ví dụ, những trẻ cần học theo cách trực quan có thể tận dụng công cụ tạo ra phương tiện hỗ trợ trực quan tùy chỉnh chỉ trong vài giây.
Dùng trí tuệ nhân tạo chuyển đổi giáo dục cho trẻ mắc chứng đa dạng thần kinh
Trong khi đó, những em gặp khó khăn với chức năng điều hành có thể học qua các danh sách nhiệm vụ hoặc lời nhắc do AI tạo ra.
Banks cho biết: “Thực tế, không có một cách tiếp cận chung cho tất cả. Một số trẻ tiếp thu thông tin qua hình ảnh, một số khác lại thích các mẫu hoa văn, trong khi một số em lại cần thông tin được phân chia theo cách khác. AI nhận diện những khác biệt này và cung cấp công cụ phù hợp với nhu cầu của từng trẻ”.
Khả năng thích ứng này cũng mở rộng đến những trẻ không thể nói, cho phép các em giao tiếp thông qua âm thanh, video hoặc các phương tiện truyền thông khác nhờ AI tạo sinh. Các công cụ này không chỉ giúp quá trình học trở nên cá nhân hóa mà còn trao quyền cho trẻ thể hiện bản thân, gia tăng kết nối và cơ hội học tập.
… đến thúc đẩy khả năng
Không chỉ dừng lại ở vai trò hỗ trợ, AI còn phát huy những điểm mạnh của các em. Ví dụ, trẻ có năng khiếu nhận dạng mẫu hoa văn có thể sử dụng AI như một đối tác để giải quyết vấn đề hoặc thiết kế hệ thống.
Tương tự, những em chú ý đến chi tiết sẽ tận dụng hỗ trợ của AI trong việc tổ chức và cấu trúc thông tin phức tạp. Banks cho biết: “Những người mắc chứng đa dạng thần kinh thường xuất sắc trong việc nhận diện các mô hình hoặc đơn giản hóa những ý tưởng phức tạp. Khi AI được thiết kế để phát huy những điểm mạnh này, nó có thể biến thách thức thành những lợi thế đáng chú ý”.
Bằng cách thích ứng với các phong cách học tập khác nhau, AI cũng giúp giảm lo lắng thường xuất hiện trong các quá trình chuyển đổi hoặc khi đối diện với những nhiệm vụ không quen thuộc. Các công cụ tạo lịch trình cá nhân hóa hoặc giải thích các khái niệm trực quan giúp trẻ em cảm thấy tự tin và kết nối hơn, từ đó mang lại kết quả học tập tốt hơn.
Cân nhắc và tiềm năng
Dù mang lại khả năng thay đổi đáng kể, AI cũng đặt ra những băn khoăn về vấn đề đạo đức. Quyền riêng tư và đồng ý về dữ liệu là những mối quan tâm lớn, đặc biệt là đối với nhóm dễ bị tổn thương như trẻ em.
Tính minh bạch trong thuật toán và quyền kiểm soát của người dùng là điều thiết yếu để đảm bảo AI chỉ là công cụ hỗ trợ, chứ không phải là tác nhân gây hại. Một yếu tố quan trọng khác là cần tránh phụ thuộc quá mức vào công nghệ.
Mặc dù AI có thể nâng cao giáo dục và khả năng tiếp cận nhưng nó nên được sử dụng như một nỗ lực bổ sung của con người, chứ không phải thay thế.
AI đã tạo ra khác biệt lớn trong cả lớp học và gia đình. Các công cụ tạo tài liệu cá nhân hóa chỉ trong vài phút giúp giải phóng thời gian cho giáo viên và phụ huynh, giúp họ tập trung vào điều quan trọng nhất: hỗ trợ con em của mình.
Ở nơi làm việc, AI đang giúp những người mắc chứng đa dạng thần kinh phát triển khả năng giao tiếp và cải thiện sự thích nghi. Bằng cách phá vỡ các rào cản, phát huy thế mạnh và thúc đẩy tính bao trùm, AI đang mở ra con đường mới, không chỉ sáng tạo mà còn đầy tính nhân văn.
Nguồn: Forbes
Nguồn: https://phunuvietnam.vn/dung-tri-tue-nhan-tao-chuyen-doi-giao-duc-cho-tre-mac-chung-da-dang-than-kinh-20250214120354738.htm
