Đừng lo bị AI tranh việc, hãy trang bị cho mình kiến thức, kỹ năng

Các chuyên gia đã nhắn nhủ học sinh như vậy tại Ngày hội tư vấn tuyển sinh – hướng nghiệp 2025 diễn ra tại Đại học Bách khoa Hà Nội ngày 16-3.

Ngày hội do báo Tuổi Trẻ phối hợp với Vụ Giáo dục đại học (Bộ Giáo dục và Đào tạo), Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội và Đại học Bách khoa Hà Nội tổ chức, với sự đồng hành của Tập đoàn Vingroup.

Nhiều nỗi lo chọn ngành, xét tuyển

PGS.TS Đặng Thị Thu Hương, phó hiệu trưởng Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), nêu một khái niệm mới khá thú vị là “nhà báo robot” với những điểm mạnh như xử lý thông tin nhanh, dễ dàng lan tỏa thông tin trên một nền tảng rộng.

Tuy nhiên, cô Hương cho rằng “nhà báo robot” không thể thay thế con người vì ở Việt Nam, trách nhiệm của một nhà báo không đơn thuần là đưa tin mà còn vai trò phản biện chính sách, định hướng thông tin, trách nhiệm xã hội, trách nhiệm với cộng đồng. Vì thế nhà báo cần sự hiểu biết sâu rộng để đưa tin chân thực, phục vụ các mục tiêu nhân văn, vì cộng đồng.

“Công nghệ phát triển cũng mang đến những mặt tiêu cực như gây nhiễu thông tin, phát tán thông tin, hình ảnh giả mạo. Đây là một thách thức với ngành truyền thông. Nhưng càng vì thế, càng cần vai trò của những nhà báo chân chính”, cô Hương nhấn mạnh.

Khác với nỗi lo AI sẽ “nuốt chửng” các ngành như ngoại ngữ, truyền thông, thậm chí cả một số ngành truyền thống trong nhóm kinh tế như kế toán, kiểm toán, các chuyên gia tư vấn trấn an thí sinh khi cho rằng “một cánh cửa đóng lại sẽ mở ra nhiều cánh cửa khác”.

TS Nguyễn Thị Cúc Phương, phó hiệu trưởng Trường đại học Hà Nội, cho biết nếu chỉ làm việc phiên dịch thì hiện AI xử lý cực kỳ tốt. Nhưng xu hướng đào tạo nhóm ngành ngoại ngữ hiện nay đã thay đổi so với trước. Cùng với việc trang bị ngoại ngữ, các trường trang bị cả kiến thức chuyên ngành cụ thể. Ngoại ngữ gắn với lĩnh vực, ngành nghề rất cụ thể.

Với xu thế này, cơ hội việc làm không những không mất đi mà ngược lại tăng rất cao. Cô Phương dẫn ra các ngành như giáo viên, truyền thông hay đặc biệt là du lịch với nhiều triển vọng trong tương lai gần do lượng du khách nước ngoài đến Việt Nam đang gia tăng.

Đại diện cho khối kinh tế, hai thành viên của ban tư vấn tại ngày hội là ThS Phạm Thanh Hà (Trường đại học Ngoại thương) và TS Lê Anh Đức (Đại học Kinh tế quốc dân) cũng cho rằng xu thế đào tạo liên ngành hiện nay mở ra các ngành mới kết hợp giữa kinh tế với công nghệ. Người học được trang bị kiến thức về kinh tế và có khả năng sử dụng công nghệ cho việc phân tích dữ liệu, xây dựng chiến lược, định hướng trong lĩnh vực kinh tế, kinh doanh.

Một số thí sinh Hà Nội bày tỏ nỗi lo về bối cảnh đang thực hiện tinh giản, sáp nhập hiện nay sẽ khiến một số vị trí việc làm dư thừa lao động. Có thí sinh đặt thẳng câu hỏi: “Liệu học báo chí có thất nghiệp không khi hiện nay nhiều cơ quan báo chí bị ngừng hoạt động hoặc sáp nhập?”. Đây là câu hỏi khá “hóc búa” đối với các thành viên ban tư vấn.

Theo cô Đặng Thị Thu Hương, học truyền thông không phải chỉ làm báo vì đây là một ngành rất rộng và có nhiều vị trí việc làm đa dạng. Không chỉ ở Việt Nam mà cả thế giới, truyền thông vẫn là một ngành “hot”. Tương tự, một ngành khác là tâm lý cũng đang được đào tạo chuyên sâu với nhiều nhánh nhỏ đáp ứng nhu cầu ở nhiều lĩnh vực đời sống cụ thể.

Các chuyên gia cho rằng thay vì lo lắng, băn khoăn, các bạn trẻ cần cố gắng trang bị cho mình kiến thức chuyên môn, kỹ năng mềm thật tốt để có cơ hội chọn việc, nhảy việc trong tương lai. Và sẽ dễ thành công hơn nếu các bạn lựa chọn những ngành nghề phù hợp với tố chất, đam mê của mình.

Băn khoăn về chương trình mới

Một số thí sinh Hà Nội bày tỏ băn khoăn về việc chương trình mới ở cấp THPT chỉ cho phép học sinh lựa chọn một số môn học (thuộc nhóm lựa chọn) nhưng hiện thời các em muốn đăng ký dự tuyển vào một số ngành liên quan tới nhóm môn học không được học ở THPT thì có được chấp nhận không và sẽ có những khó khăn gì khi vào trường?

Có phụ huynh hỏi: “Không học lý, hóa, sinh nhưng làm bài thi đánh giá năng lực, tư duy có phần lý, hóa, sinh thì kết quả này có được chấp nhận để xét tuyển đại học với phương thức sử dụng kết quả bài thi đánh giá năng lực, tư duy?”.

PGS.TS Nguyễn Anh Dũng, phó vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, cho biết để tạo điều kiện và đảm bảo công bằng cho thí sinh ở các vùng, miền trên cả nước được tiếp cận với các phương thức xét tuyển đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo không giới hạn số phương thức/tổ hợp xét tuyển của các cơ sở đào tạo. Bên cạnh các tổ hợp xét tuyển truyền thống các trường có thể có thêm các tổ hợp mới.

“Với việc quy đổi các phương thức xét tuyển về một điểm xét tuyển chung để xét từ trên xuống cho tới hết chỉ tiêu, thay vì phân chia chỉ tiêu cho mỗi phương thức sẽ đảm bảo công bằng với thí sinh”, PGS.TS Nguyễn Anh Dũng nhấn mạnh điểm mới của năm nay.

Băn khoăn về việc “không học” nhưng vẫn thi đánh giá năng lực, tư duy được không, PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn, trưởng Ban đào tạo và công tác sinh viên (Đại học Quốc gia Hà Nội) và PGS.TS Vũ Duy Hải, trưởng Phòng tuyển sinh – hướng nghiệp (Đại học Bách khoa Hà Nội), cho rằng thí sinh có đủ điều kiện đáp ứng bài thi đánh giá năng lực, tư duy đều được dự thi. Nhưng việc sử dụng kết quả thi và những điều kiện đi kèm như thế nào trong việc xét tuyển thì còn tùy thuộc vào đề án tuyển sinh của mỗi cơ sở đào tạo.

Một thí sinh băn khoăn về việc “không học hóa, sinh ở cấp THPT, có học nổi ngành có kiến thức hóa, sinh ở đại học”, PGS.TS Vũ Duy Hải cho biết những thí sinh chưa được học hóa, sinh nhưng lại thi đỗ vào ngành đào tạo cần kiến thức nền tảng của hóa, sinh tại Đại học Bách khoa Hà Nội thì sẽ phải học thêm một số học phần như sinh học đại cương, hóa học đại cương trước khi vào học các học phần chuyên ngành. Như vậy cơ hội rất rộng mở với thí sinh, chỉ cần các em có quyết tâm.

* Ông Hoàng Minh Sơn (thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo):

Sự kiện quan trọng

Chương trình tư vấn tuyển sinh – hướng nghiệp của báo Tuổi Trẻ đã trở thành một sự kiện quan trọng trong công tác giáo dục hướng nghiệp và tuyển sinh hằng năm tại Việt Nam.

Ngày hội tư vấn tuyển sinh – hướng nghiệp tại Hà Nội năm nay với sự tham gia của gần 20.000 học sinh, gần 90 cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng, trung cấp và gần 300 gian tư vấn, cùng rất nhiều học sinh và phụ huynh theo dõi trực tuyến.

Đây không chỉ là minh chứng cho sức hút của chương trình, mà còn thể hiện sự quan tâm sâu sắc của toàn xã hội với việc định hướng nghề nghiệp, chuẩn bị hành trang cho thế hệ trẻ – lực lượng nòng cốt trong xây dựng và phát triển đất nước trong tương lai.

Trong hơn 2 thập niên vừa qua, nhiều cơ quan báo chí phối hợp với các cơ sở giáo dục đại học tổ chức công tác tuyển sinh – hướng nghiệp, và Ngày hội tư vấn tuyển sinh – hướng nghiệp của báo Tuổi Trẻ là một minh chứng tiêu biểu, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ học sinh đưa ra những lựa chọn đúng đắn về ngành nghề, con đường học tập của mình.

Hàng triệu học sinh trên cả nước đã được tiếp cận thông tin chính thống, đáng tin cậy về kỳ thi tốt nghiệp THPT, các phương thức xét tuyển đại học, cao đẳng, xu hướng nghề nghiệp trong bối cảnh xã hội không ngừng thay đổi.

Công tác tư vấn tuyển sinh – hướng nghiệp không chỉ giúp các em học sinh hiểu rõ hơn về sở thích, năng lực của bản thân mà còn giảm thiểu tình trạng chọn sai ngành, sai trường, gây tốn công sức của gia đình và xã hội.

Quan trọng hơn, công tác tư vấn tuyển sinh – hướng nghiệp góp phần định hình tư duy của học sinh theo hướng chủ động, tự tin, có trách nhiệm với tương lai của chính mình.

* Đỗ Huyền Trang (học sinh lớp 12 Trường THPT Cổ Loa, Hà Nội):

Em rất yên tâm

Chương trình tư vấn tuyển sinh – hướng nghiệp rất quan trọng và ý nghĩa với chúng em. Em đã chờ đợi ngày hội này từ rất lâu, mong muốn trực tiếp lắng nghe những thông tin tư vấn tuyển sinh – hướng nghiệp chính thống từ tất cả các trường.

Những ngày qua, việc tìm hiểu thông tin tuyển sinh trên mạng khiến em cảm thấy rất “nhiễu”, không biết thông tin nào là mới, chính xác. Đồng thời, thông tin AI phát triển có thể thay thế nhiều vị trí công việc khiến em hoang mang.

Hiện em đang rất băn khoăn về phương thức tuyển sinh của các trường đại học và chương trình đào tạo của ngành kế toán, tài chính ngân hàng ra sao… Khi đến ngày hội, em được thầy cô giáo tư vấn về chương trình học, cơ hội việc làm trong tương lại. Đặc biệt, khi được tận tai nghe thầy cô giáo nói AI chỉ có thể hỗ trợ công việc, không thể thay thế con người, em rất yên tâm.

* PGS.TS Đặng Thị Thu Hương (phó hiệu trưởng Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội):

Môi trường tương tác, trao đổi trực tiếp

Hiện học sinh và phụ huynh có rất nhiều nguồn thông tin tuyển sinh trên các nền tảng mạng, tuy nhiên công chúng vẫn cần thông tin tư vấn chính xác, những nguồn thông tin đáng tin cậy. Đây là lý do mà biết bao học sinh, phụ huynh vẫn háo hức đợi chờ Ngày hội tư vấn tuyển sinh – hướng nghiệp của báo Tuổi Trẻ mỗi năm.

Nhờ có chương trình, các em học sinh, phụ huynh được tương tác trực tiếp với các cơ sở đào tạo, trực tiếp gặp các thầy/cô giáo để hỏi sâu hơn những thông tin cần thiết theo từng trường hợp cụ thể; đây cũng là diễn đàn đối thoại trực tiếp giữa lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo, đại diện các đơn vị tổ chức kỳ thi riêng, đại diện các trường đại học và phụ huynh, học sinh. Điều này cũng là thế mạnh của chương trình mà những thông tin trực tuyến không thể thay thế.

Trên thực tế, thí sinh đôi khi đến ngày hội không chỉ cần những thông tin chính thống, mà còn cần tương tác, giao lưu, chia sẻ những băn khoăn, lo âu với bạn bè, thầy cô giáo; để hiểu tâm thế của bạn bè đồng trang lứa thế nào từ đó giải tỏa những áp lực tâm lý cho chính mình.