Dự thảo Luật Ban hành VBQPPL:Bổ sung nội dung, trách nhiệm tổ chức thi hành luật

Tập trung 7 vấn đề đổi mới quan trọng, mang tính đột phá

Về phạm vi điều chỉnh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, Dự thảo Luật quy định khái quát hơn và bổ sung nội dung, trách nhiệm tổ chức thi hành bên cạnh nội dung về xây dựng văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL). Cụ thể, Luật này quy định việc xây dựng, ban hành VBQPPL; một số nội dung về tổ chức thi hành VBQPPL. Đồng thời, giữ quy định Luật hiện hành về việc không quy định về làm Hiến pháp, sửa đổi Hiến pháp.

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Dự thảo Luật Ban hành VBQPPL (sửa đổi) tập trung 7 vấn đề đổi mới quan trọng, mang tính đột phá về quy trình xây dựng pháp luật như sau:

Tiếp tục đơn giản hóa hệ thống VBQPPL, tăng cường kiểm soát quyền lực, phân định rõ thẩm quyền lập pháp và lập quy; bổ sung quy định Chính phủ ban hành nghị quyết quy phạm tại Điều 14;

Đổi mới việc xây dựng Chương trình lập pháp của Quốc hội theo hướng xây dựng định hướng lập pháp nhiệm kỳ, chương trình lập pháp hằng năm của Quốc hội với tính chất linh hoạt cao;

Đổi mới quy trình xây dựng, ban hành VBQPPL; Dự thảo Luật cũng quy định cơ quan trình chịu trách nhiệm chủ trì, phối hợp với cơ quan thẩm tra và các cơ quan có liên quan trong việc nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội để chỉnh lý dự thảo luật;

Dự thảo Luật bổ sung các quy định nhằm tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng và trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan trong quá trình xây dựng, ban hành VBQPPL; bổ sung quy định về các trường hợp, nguyên tắc, tiêu chí, thẩm quyền hướng dẫn áp dụng VBQPPL.

Thể chế hóa đầy đủ định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật

Trình bày Báo cáo thẩm tra Dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật (UBPL) của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, UBPL tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật Ban hành VBQPPL với các lý do và cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn, quan điểm như được nêu trong Tờ trình của Chính phủ nhằm kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật; góp phần đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng xây dựng, ban hành VBQPPL, hoàn thiện thể chế, đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Dự thảo Luật có 8 chương, 72 điều, giảm 101 điều so với Luật hiện hành, mặc dù phạm vi điều chỉnh được mở rộng hơn bao hàm một số nội dung về trách nhiệm tổ chức thi hành pháp luật. UBPL đề nghị tiếp tục rà soát để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật – nhất là với các dự án luật khác được Quốc hội xem xét, thông qua tại cùng kỳ họp.

Về tham vấn chính sách, UBPL đề nghị xác định rõ chủ thể tổ chức hội nghị tham vấn chính sách là cơ quan lập đề xuất chính sách; nghiên cứu mở rộng hơn đối tượng được tham vấn chính sách để nâng cao chất lượng, hiệu quả tham vấn.

UBPL cơ bản tán thành với quy định tại điều 25 và điều 26 của Dự thảo Luật về quy trình thông qua Chương trình lập pháp hằng năm. Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị, để bảo đảm tính chuyên nghiệp, chặt chẽ của quy trình thì nên quy định việc “thẩm tra” thay cho việc “rà soát, đề xuất” ý kiến đối với các đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh, nghị quyết.

Dự thảo Luật đã cơ bản bám sát, thể chế hóa đầy đủ định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật theo Kết luận số 119-KL/TW ngày 20/1/2025 của Bộ Chính trị và yêu cầu đổi mới tư duy xây dựng pháp luật.

Đồng thời, đề nghị tiếp tục kế thừa Luật hiện hành, bổ sung quy định về trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong việc triển khai Chương trình lập pháp; bổ sung quy định đối với dự án do Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình thì Quốc hội thành lập Ủy ban lâm thời hoặc phân công một cơ quan của Quốc hội chủ trì thẩm tra.

Đối với việc thẩm tra về các trường hợp thực hiện quy trình xây dựng chính sách tại điều 27, Dự thảo Luật, UBPL cơ bản tán thành với quy định của Dự thảo Luật về 3 trường hợp phải thực hiện quy trình xây dựng chính sách là đối với các dự án luật, nghị quyết lớn, mới, quan trọng, quy định việc thực hiện thí điểm; còn các dự án khác, trong trường hợp có chính sách mới sẽ được xây dựng, đánh giá lồng ghép trong quy trình soạn thảo.

Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị đối với trường hợp xây dựng, ban hành nghị định của Chính phủ quy định tại điểm c, khoản 1, điều 14 Dự thảo Luật cũng phải thực hiện quy trình xây dựng chính sách do văn bản này chứa đựng nhiều chính sách mới, khó, cần được đánh giá kỹ lưỡng.

Về quy trình Quốc hội xem xét, thông qua dự thảo luật, nghị quyết, UBPL cơ bản tán thành với định hướng các dự án luật, nghị quyết về nguyên tắc sẽ được xem xét, thông qua trong một kỳ họp nhằm đẩy nhanh tiến độ ban hành nhưng vẫn bảo đảm chất lượng của văn bản.

Để bảo đảm chất lượng luật, nghị quyết, đề nghị nghiên cứu, bổ sung các quy định nhằm phát huy hơn nữa vai trò, trách nhiệm của đại biểu Quốc hội trong quy trình xem xét, cho ý kiến và thông qua dự thảo luật, nghị quyết như: lấy ý kiến của đại biểu Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội trong quá trình xây dựng chính sách, tổ chức soạn thảo; tổ chức hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách để thảo luận, cho ý kiến về dự án luật, nghị quyết trước khi cơ quan trình chính thức trình dự án; tăng thời gian thảo luận tổ về dự án luật, nghị quyết trong kỳ họp để đại biểu Quốc hội thảo luận, cho ý kiến kỹ lưỡng và cơ quan trình tiếp thu, giải trình trước khi Quốc hội thảo luận tại Hội trường…