Dự kiến trình Quốc hội dự án đường sắt TP.HCM

Ngày 28/2, Đoàn công tác của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội do ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban, khảo sát thực tế tại tuyến đường sắt TP.HCM – Cần Thơ và làm việc với UBND thành phố Cần Thơ, phục vụ công tác thẩm tra dự án Luật Đường sắt (sửa đổi).

Cần cơ chế đặc thù làm đường sắt

Tại buổi làm việc, ông Phạm Văn Đồng, Phó giám đốc Sở GTVT thành phố Cần Thơ cho biết, theo Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, tuyến đường sắt TP.HCM – Cần Thơ dài hơn 175km.

Trên địa bàn Cần Thơ, dự án có chiều dài hơn 7km, thuộc địa bàn phường Phú Thứ (quận Cái Răng). Trong đó, diện tích của nhà ga hơn 60ha, được bố trí song song tiếp giáp phía Bắc đường vành đai phía Tây thành phố Cần Thơ (đoạn từ đường Võ Nguyên Giáp đến nút giao IC4 của quốc lộ 1), cách nút giao IC2 của đường cao tốc Cần Thơ – Cà Mau hơn 2km.

Vị trí này thuận lợi để kết nối với hệ thống quốc lộ và trục giao thông chính của thành phố như: Tuyến đường bộ cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng, cao tốc Cần Thơ – Cà Mau, quốc lộ 1A, 91, 91B, Nam Sông Hậu, đường vành đai phía Tây thành phố Cần Thơ….

Quy hoạch quỹ đất dự kiến phát triển TOD (mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng) có diện tích khoảng 150ha tại khu vực tiếp giáp nhà ga về phía Bắc; 1.000ha tại khu vực xung quanh nhà ga về phía Nam.

Theo Phó giám đốc Sở GTVT thành phố Cần Thơ, dự án có quy mô lớn, hiện đại, đòi hỏi công nghệ, kỹ thuật cao. Trong khi đó, địa phương chưa có kinh nghiệm trong quản lý, đầu tư, khai thác, cũng như bảo trì.

Từ đó, Phó giám đốc Sở GTVT thành phố Cần Thơ kiến nghị, Bộ GTVT chủ trì lập đề xuất chủ trương đầu tư dự án tuyến đường sắt TP.HCM – Cần Thơ. UBND thành phố Cần Thơ sẽ thực hiện công tác giải phóng mặt bằng và tái định cư.

Đối với Luật Đường sắt (sửa đổi), tại khoản 5 Điều 25, tiền thu được từ khai thác quỹ đất vùng phụ cận ga đường sắt vùng, chính quyền địa phương cấp tỉnh giữ lại 50%, Cần Thơ kiến nghị sửa đổi, được giữ lại 100%.

Ông Nguyễn Ngọc Hè, Phó chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ đề xuất Bộ GTVT tiếp tục chủ trì, lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt TP.HCM – Cần Thơ để đề xuất phương án, hình thức đầu tư và cơ chế, chính sách đặc thù dành riêng cho dự án.

Sau đó, giao cho các tỉnh có dự án đi qua làm cơ quan chủ quản đối với phần dự án trên địa bàn của mình để triển khai đầu tư xây dựng tương tự như việc triển khai đầu tư dự án đường bộ cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng.

Cấp thiết đầu tư tuyến đường sắt

Nhấn mạnh tại buổi làm việc, ông Trần Văn Khải, đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nói, giao thông Đồng bằng sông Cửu Long chủ yếu dựa vào đường bộ và đường thủy, đã không đáp ứng được nhu cầu, trở thành điểm nghẽn lớn nhất cản trở phát triển vùng.

Để khu vực này cất cánh, việc đầu tư tuyến đường sắt nối Cần Thơ – TP.HCM và mạng lưới quốc gia rất cấp bách. Bởi lẽ, đường sắt mang lại lợi ích to lớn, rõ rệt, vận chuyển khối lượng lớn, tốc độ nhanh, an toàn. Đường sắt sẽ mở ra không gian phát triển mới cho vùng.

Ông Khải đề nghị địa phương bổ sung, làm rõ cơ chế đặc thù cho những dự án trọng điểm qua địa bàn; có kiến nghị về khung pháp lý hoặc hỗ trợ triển khai đối với 3 tuyến đường sắt đô thị kết nối ga trung tâm mà địa phương đã quy hoạch. Đồng thời, phân định rõ vai trò của Trung ương và địa phương khi Bộ GTVT chủ trì thực hiện dự án hoặc phân chia dự án thành các dự án thành phần và giao cho các địa phương triển khai thực hiện….

Để nâng cao vai trò của địa phương trong triển khai đường sắt, ông Khải kiến nghị Cần Thơ chủ động phối hợp liên tỉnh, thiết lập nhóm công tác với Bộ GTVT và những tỉnh có tuyến đi qua để thống nhất phương án đầu tư; tiếp tục cập nhật và bảo vệ quy hoạch, đảm bảo quỹ đất 60ha ga Cần Thơ và hành lang tuyến không bị xâm phạm.

Song song đó, chuẩn bị nguồn lực, lên kế hoạch ngân sách cho giải phóng mặt bằng, tái định cư và hạ tầng kết nối (đường vào ga, bến xe buýt) để sẵn sàng khi dự án khởi công. Từ đó, phát triển giao thông kết nối, đầu tư các tuyến xe buýt trung chuyển từ ga vào trung tâm, bãi đỗ xe công cộng quanh ga.

Đặc biệt, nâng cao năng lực quản lý, thành lập bộ phận phụ trách đường sắt (thuộc Sở GTVT) để học hỏi kinh nghiệm quản lý, vận hành đường sắt đô thị và quốc gia.

Theo ông Dương Hồng Anh, Phó cục trưởng Cục Đường sắt Việt Nam (Bộ GTVT), Luật Đường sắt (sửa đổi) tập trung 5 vấn đề đổi mới quan trọng, mang tính đột phá để tạo hành lang pháp lý cho phát triển đường sắt.

Đối với đường sắt tốc độ cao TP.HCM – Cần Thơ, hiện trong giai đoạn xây dựng báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, dự kiến được chia làm 2 giai đoạn.

Giai đoạn 1 dự kiến trình Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư trong năm 2025. Sau khi được Quốc hội thông qua, dự án sẽ được khởi công trước năm 2030.

“Thời điểm này, chúng ta áp dụng Luật Đường sắt (sửa đổi), rất kịp thời cho việc triển khai đầu tư, xây dựng, vận hành các dự án đường sắt mới”, Phó Cục trưởng Cục đường sắt Việt Nam nhấn mạnh.

Ông Tạ Đình Thi, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Cần Thơ phối hợp Bộ GTVT, trực tiếp là Cục Đường sắt Việt Nam, tổ chức hội thảo lấy ý kiến sở, ban, ngành, chuyên gia góp ý dự thảo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao. Trên cơ sở tổng hợp những ý kiến, sớm có báo cáo Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường.

Riêng thành phố Cần Thơ, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị cần chủ động, nỗ lực triển khai những phần việc trong phạm vi được giao, góp phần thúc đẩy tiến độ triển khai dự án đường sắt.

Đối với dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), ông Tạ Đình Thi đề nghị Cần Thơ, tiếp tục hoàn thiện đóng góp ý kiến, trước ngày 10/3 có báo cáo về Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường để tổng hợp, hoàn thiện phục vụ quá trình thẩm tra dự thảo Luật trong thời gian tới.