Ban Quản lý dự án (QLDA) đường sắt mới đây có báo cáo gửi Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) về kết quả khảo sát, lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của dự án đường sắt TP HCM – Cần Thơ sau khi làm việc với 6 tỉnh, thành phố có dự án đi qua, gồm: Bình Dương, TP HCM, Long An, Tiền Giang, Vĩnh Long và TP Cần Thơ.
9 tỉ USD, dài hơn 170 km
Theo nghiên cứu sơ bộ, tuyến đường sắt TP HCM – Cần Thơ có tổng chiều dài 174,42 km; tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 9 tỉ USD, tương đương 213.948 tỉ đồng; điểm đầu ở ga An Bình (tỉnh Bình Dương) và điểm cuối ở ga Cần Thơ (TP Cần Thơ). Toàn tuyến có 15 ga và 11 trạm bảo dưỡng, sửa chữa.
Tuyến đường sắt này được xây dựng theo tiêu chuẩn đường đôi, khổ đường 1.435 mm, điện khí hóa để khai thác cả tàu khách và tàu hàng. Công nghệ được lựa chọn là đoàn tàu động lực phân tán (EMU) cho tàu khách và đoàn tàu động lực tập trung cho tàu hàng, tín hiệu điều khiển tàu tự động trên nền tảng thông tin vô tuyến. Tốc độ thiết kế lớn nhất là 190 km/giờ, khai thác tàu khách với tốc độ dưới 190 km/giờ , tàu hàng tốc độ dưới 120 km/giờ.
Đơn vị tư vấn nghiên cứu đề xuất đầu tư dự án theo phương thức đối tác công – tư (PPP). Nhà nước chi trả tiền giải phóng mặt bằng; nhà đầu tư huy động vốn xây dựng hạ tầng, thử nghiệm và bàn giao lại cho nhà nước theo hợp đồng BTL (xây dựng – chuyển giao – thuê dịch vụ). Thời gian cho thuê khai thác được đề xuất là 30 năm.
Theo Ban QLDA đường sắt, tổng mức đầu tư “siêu dự án” này được đề xuất trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi chỉ là dự kiến ban đầu. Chi phí đầu tư phụ thuộc nhiều vào công nghệ sẽ được thống nhất lựa chọn nên có thể điều chỉnh, cập nhật ở giai đoạn nghiên cứu tiếp theo.
Mô hình đường sắt tốc độ cao TP HCM – Cần Thơ. Ảnh: K.N
Rà soát, xem xét cẩn trọng
Mới đây, trả lời kiến nghị của cử tri TP Cần Thơ về việc sớm đầu tư tuyến đường sắt cao tốc TP HCM – Cần Thơ, Bộ GTVT cho biết đã giao Ban QLDA đường sắt nghiên cứu chuẩn bị đầu tư trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025.
“Do dự án có quy mô lớn, tính chất kỹ thuật phức tạp, thuộc tiêu chí dự án quan trọng quốc gia nên cần được xem xét một cách kỹ lưỡng nhằm bảo đảm hiệu quả, tính khả thi và đáp ứng các yêu cầu về kinh tế, kỹ thuật” – Bộ GTVT nhấn mạnh.
Văn phòng Bộ GTVT cũng vừa có văn bản thông báo ý kiến chỉ đạo của Thứ trưởng Nguyễn Danh Huy về chuẩn bị đầu tư dự án tuyến đường sắt TP HCM – Cần Thơ. Theo Thứ trưởng Nguyễn Danh Huy, đây là dự án khó nên cần đánh giá đầy đủ các yếu tố về đầu tư công, đầu tư theo phương thức PPP theo quy định pháp luật.
Lãnh đạo Bộ GTVT yêu cầu Ban QLDA đường sắt và đơn vị tư vấn rà soát kết cấu, nội dung dự án dựa trên tiêu chí của một số dự án quan trọng quốc gia đã được phê duyệt; cập nhật những vấn đề mà Hội đồng Thẩm định quan tâm vào hồ sơ dự án. Vụ Kế hoạch – Đầu tư chủ trì rà soát, làm rõ sự phù hợp của dự án với quy hoạch, định hướng quy hoạch, đầu tư ở khu vực trong thời gian tới.
Ban QLDA đường sắt và đơn vị tư vấn cũng cần làm rõ số liệu dự báo nhu cầu vận tải bảo đảm tính khoa học, thống nhất với số liệu trên hành lang vận tải TP HCM – TP Cần Thơ; xác định cụ thể loại hàng, chân hàng dự kiến vận chuyển bằng đường sắt; tính toán phân bổ với các phương thức vận tải khác để xác định sự cần thiết, thời điểm, quy mô đầu tư, phương án phân kỳ, phương án khai thác và đánh giá hiệu quả kinh tế – xã hội, tài chính của dự án.
Bộ GTVT cho rằng việc xem xét dự án đường sắt TP HCM – Cần Thơ cần phải được đặt trong tổng thể bài toán quy hoạch đầu tư mạng lưới đường sắt quốc gia, kết nối với tuyến đường sắt Bắc – Nam, đường sắt xuyên Á và đường sắt kết nối với cảng Cái Mép – Thị Vải. Song song đó, cần cập nhật, đối chiếu kết nối của tuyến đường sắt này với các ga dự kiến trong quy hoạch tỉnh, quy hoạch vùng và với các phương thức vận tải khác; khả năng dành quỹ đất của địa phương để xây dựng các nhà ga; dự kiến điều chỉnh vị trí, quy mô các ga của địa phương.
Đáng chú ý, Bộ GTVT yêu cầu Ban QLDA đường sắt, đơn vị tư vấn rà soát các chi phí trong tổng mức đầu tư, phương án tài chính của dự án theo nguyên tắc tính đúng, tính đủ, vận dụng kinh nghiệm các nước và phải trích dẫn nguồn số liệu cụ thể, tính toán trong cùng mặt bằng so sánh. Bên cạnh đó, rà soát, bổ sung trong hồ sơ dự án về phương án tổ chức, vận hành khai thác; cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện dự án và đánh giá tác động của cơ chế, chính sách này.
Bộ GTVT yêu cầu Ban QLDA đường sắt chỉ đạo đơn vị tư vấn tiếp thu, hoàn thiện hồ sơ chủ trương đầu tư dự án, trình Bộ GTVT trong tháng 3-2023. Vụ Kế hoạch – Đầu tư rà soát, tham mưu lấy ý kiến chính thức của các địa phương, cơ quan liên quan và Hiệp hội Sông Mê Kông làm cơ sở triển khai các bước tiếp theo.
Tầm quan trọng chiến lược
Theo chuyên gia kinh tế – TS Trần Du Lịch, ĐBSCL có diện tích hơn 40.000 km2 với khoảng 19 triệu dân, là vùng đất trù phú nhưng đến nay vẫn là vùng trũng của cả nước. Một trong những nguyên nhân là do thiếu hạ tầng giao thông.
“ĐBSCL hiện vẫn chỉ nối kết với vùng Đông Nam Bộ dựa vào tuyến Quốc lộ 1 trong khi giao thông thủy vẫn chưa được khai thác tối đa. Mặc dù đầu tư nội vùng đã khá tốt nhưng cần phải tập trung nguồn lực đầu tư đường cao tốc Cần Thơ – Châu Đốc và các tuyến đường khác để biến TP Cần Thơ thành trung tâm, chiến lược của vùng. Ngoài ra, phải tập trung xây dựng tuyến đường sắt TP HCM – Cần Thơ bởi đây là yếu tố quyết định giúp phát triển cả vùng ĐBSCL” – TS Trần Du Lịch nhấn mạnh.
TS Trần Du Lịch lưu ý thêm mối quan hệ kinh tế giữa vùng ĐBSCL và Đông Nam Bộ là mối quan hệ khắng khít, dựa vào nhau để cùng phát triển với lịch sử lâu đời và cả trong tương lai. Trong khi đó, các đề án, hệ thống giao thông dọc và ngang đang được Bộ GTVT làm theo tinh thần quy hoạch, thực hiện Nghị quyết 13/2022 của Bộ Chính trị vẫn thể hiện sự đánh giá chưa đúng tầm quan trọng chiến lược của tuyến đường sắt nối TP HCM – Cần Thơ.
T.Hồng
