Đổi tiền mới lì xì Tết: Trăm dâu đổ đầu… ngân hàng

Hơn hai mươi năm trước, chuyện lì xì ngày Tết của các gia đình đơn giản hơn, hầu hết là tiền cũ và giá trị cũng tượng trưng cho sự cầu chúc may mắn. Người được lì xì chủ yếu chỉ là người già và trẻ em.

“Chiều” khách hàng bằng tiền mới

Kinh tế đi lên, ngân hàng thương mại cũng nhiều. Các khu công nghiệp, khu chế xuất, nhiều khu dân cư có mấy ngân hàng cùng hoạt động dẫn đến việc cạnh tranh để thu hút khách hàng. 

Ban đầu, việc chi tiền mới cho khách trước Tết được xem là một cách thu hút và giữ chân khách hàng vì nhu cầu xã hội bấy giờ chưa lớn. 

Nhưng sau đó, khách hàng này nói khách hàng kia, và mỗi lần đến ngân hàng giao dịch, nhiều khách hàng bắt đầu “làm eo” – nói không có tiền mới thì sẽ bỏ sang ngân hàng khác.

Khách hàng cá nhân còn đỡ, nhiều công ty có hàng vạn công nhân, năm nào thủ quỹ hay kế toán sang giao dịch cũng đòi ngân hàng phải chi bằng tiền mới để “sếp lì xì cho công nhân”.

Tiền mới được đóng thành bó 10 xấp là 1.000 tờ nhưng công ty nào cũng đời đổi mấy bó. 

Không biết công nhân có được lì xì tiền mới không nhưng có nhiều năm, dịch vụ đổi tiền mới lấy phí trước cổng các khu công nghiệp, khu chế xuất gần như công khai cho đến khi bị dẹp.

Mà tiền mới không phải muốn đưa ra bao nhiêu cũng được. 

Bên cạnh đó, từ ngày chuyển từ tiền giấy sang tiền polymer thì lượng tiền hư hỏng cần in mới thay thế đã giảm đáng kể. 

Nói tóm lại là tiền mới luôn có giới hạn, nhất là tiền mệnh giá nhỏ, còn nhu cầu lì xì Tết bằng tiền mới của người dân là rất lớn.

Đổi tiền mới rồi quay lại gửi ngân hàng

Vì vậy, cứ gần Tết là ở nhiều ngân hàng lại đau đầu về chuyện tiền mới. Có không ít ngân hàng phải lập hẳn danh sách khách hàng do ban giám đốc phê duyệt, mỗi khách hàng được đổi bao nhiêu tiền mới. 

Nhưng danh sách này thường xuyên bị “bể kế hoạch” do công ty nào cũng muốn có tiền mới.

Khổ nhất vẫn là nhân viên các ngân hàng, đặc biệt là các thủ quỹ. Vừa bị áp lực từ lãnh đạo ngân hàng, vừa bị áp lực từ khách hàng, chưa nói đến gia đình, rồi người quen…

Một thủ quỹ lâu năm cho biết lúc đầu có lần chị phải đền tiền do người quen cầm 5 triệu đồng vô đổi tiền mới nhưng chị lại đưa tiền nhầm thành 50 triệu. 

Cuối giờ kiểm tiền phát hiện thấy thiếu 45 triệu, kiểm tra chứng từ và bảng kê tiền đều khớp đúng, rồi chị mới nhớ vụ đổi tiền, nhưng gọi điện thoại xin lại thì người này chối bay biến. 

Năm đó gia đình chị mất Tết.

Một sếp nho nhỏ ở một ngân hàng to to cũng ngán ngẩm vì mỗi ngày nhận mấy chục cuộc điện thoại từ bạn bè, người quen, họ hàng gần xa chỉ với nội dung duy nhất: Đổi tiền mới giùm. 

Bạn bè thì gồm bạn học phổ thông, bạn học đại học, cao học, bạn lớp yoga, bạn nhóm thiền, nhóm hát với nhau, nhóm thiện nguyện…

Người quen lại càng bao la, từ chị tổ trưởng dân phố, đến sui gia của em chồng, mợ của chị dâu… Và họ hàng các bên nội ngoại xa gần mỗi năm không gặp, chỉ điện thoại một lần gần Tết để nhờ đổi giùm tiền mới.

Ngay cả trẻ con cũng bị lôi vào cuộc: Hồ sơ học sinh phải ghi rõ tên họ cha mẹ, nghề nghiệp. Và một hôm gần Tết, em học trò được cô giáo nhắn nhủ: Mẹ em làm ngân hàng, em về nói mẹ đổi giùm cô ít tiền mới. 

Trong khi đó mẹ em đang muốn điên vì cái tội: Làm trong ngân hàng để rồi tứ bề nội ngoại, mấy chục người năm nào cũng coi chuyện đổi tiền mới của cô như bổn phận phải chu toàn.

Đến bao giờ mới chấm dứt ác mộng tiền mới cho nhân viên các ngân hàng? Đến bao giờ trở lại như xưa: Tiền lì xì cũ mới gì cũng được vì giá trị như nhau.

Chưa nói chuyện đầu năm, người người nhà nhà lại gom tiền mới trong các bao lì xì và cả những tờ tiền mới chưa sử dụng rồi vô ngân hàng nộp lại vào tài khoản, tiền gửi tiết kiệm!