Độc đáo rễ cây đa ôm hai cổng đình hơn 200 năm ở Bình Dương

Một ngày giữa tháng 3, phóng viên tìm đến ngôi đình cổ Tân An (người dân nơi đây quen gọi là đình Bến Thế) tọa lạc trên ngọn đồi thấp thuộc khu phố 1, phường Tân An, TP Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.

Trong không gian yên tĩnh, đình Tân An tạo sự cuốn hút bởi hai cổng trước và sau được bao bọc bởi cây đa. Bên trong khuôn viên có hàng chục cây cổ thụ quý hiếm, tạo nên một sự huyền bí đến khó tả.

Những ai đã từng đến với vùng đất Tân An hẳn sẽ lưu luyến mãi trước hình ảnh cổng đình đậm chất cổ kính với cây đa trăm tuổi, cùng bộ rễ chằng chịt quấn lấy 2 cổng rêu phong, cũ kỹ.

Theo hồ sơ ghi lại, đình Tân An được xây dựng vào năm 1820 để thờ Tiên Quân Cơ Nguyễn Văn Thành – một trong những vị khai quốc công thần triều Nguyễn.

Năm 2014, đình Tân An được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia.

Cổng đình độc đáo này từng được các nhà làm phim Việt Nam chọn là bối cảnh chính trong các cảnh quay về làng quê Nam bộ xưa.

Theo lời một cụ ông 79 tuổi sống gần ngôi đình Tân An, ông không biết cây đa ôm cổng đình từ bao giờ, chỉ biết rằng, khi còn nhỏ ông đã nhìn thấy. Lúc bấy giờ, trẻ em trong vùng thường tới cổng đình leo trèo, vui chơi.

Hiện nay, đình Tân An vẫn còn lưu giữ Sắc phong của vua Tự Đức ban vào năm 1853. Ngoài lưu giữ những giá trị về mặt lịch sử văn hóa, đình Tân An còn là nơi sinh hoạt văn hóa tinh thần của người dân địa phương và trong vùng.

Tiên tổ dòng họ Nguyễn (làm chức Ban biện) đứng ra chủ trì xây dựng lại ngôi đình với quy mô lớn, có hình dáng như bây giờ. Mặt khác, dòng họ Nguyễn là một trong những lớp cư dân đầu tiên đến vùng đất Tân An khai hoang lập nghiệp và có công trùng tu ngôi đình làng nên được dân làng tôn làm “Tiền hiền – Hậu hiền” và được thờ trong ngôi chánh điện để tỏ lòng thành kính.

Vào ngày 19 tháng 11 năm Tự Đức thứ 21 (1869), vua Tự Đức ban sắc phong cho đình Tân An nhằm công nhận ngôi đình và phong tước hiệu cho thần Thành Hoàng để nhân dân biết mà thờ tự. Sắc phong luôn được cất giữ tại Nhà thờ dòng họ Nguyễn (hiện là nhà ông Nguyễn Tri Quan). Theo sắc vua Tự Đức ban thì vị thần được thờ chính trong đình là Thành Hoàng Bổn Cảnh.

Theo tài liệu của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Dương, ban đầu đình Tân An chỉ là mấy gian nhà lá đơn sơ nên đặt tên chữ là “Tương An miếu”, do nhân dân của 4 xã: Tương Bình (nay là Tương Bình Hiệp), Tương An (nay là Tân An), Tương Hòa (nay là Định Hòa) và Cầu Định (nay là Tân Định) lập để thờ thần Thành Hoàng Bổn Cảnh, vị trí đình được đặt tại làng Tương An.

Từ ngoài cổng bước vào là khu rừng quanh năm xanh tốt với nhiều loại gỗ quý như: gõ, sao, cẩm, dầu… Qua khỏi khu rừng là cổng tam quan dẫn vào bên trong ngôi đình. Trên các cột và trước các áng thờ đều có treo các bức hoành phi, liễn đối viết bằng chữ Hán rất có giá trị cho việc tìm hiểu, nghiên cứu về văn hóa.