(NLĐO) – Tham gia lễ hội Đền Chín Gian, du khách sẽ được trải nghiệm những nét văn hóa độc đáo của người Thái ở miền Tây xứ Nghệ
Đền Chín Gian được xây dựng từ đầu thế kỷ XIV tại Pú Chò Nhàng, gọi là Tến Pỏm (đền trên núi), thuộc bản Khoẳng, xã Châu Kim, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An. Trong tâm thức của đồng bào Thái vùng Phủ Quỳ thì đây là nơi hướng về trong tín ngưỡng tâm linh đối với Thẻn Phà (trời), Náng Xỉ Đả (con gái trời) và Tạo Ló Ỳ – người được coi là có công đầu trong việc khai mường, lập đất.
Đền có tên là “Tến xớ quái” (đền Hiến Trâu), nhưng vì có 9 gian nên đồng bào gọi là “tến cau hoong” (có nghĩa là đền Chín Gian), mỗi gian tượng trưng cho một mường: Mường Tôn, mường Pắn, mường Chừn, mường Hin, mường Puộc, mường Quáng, mường Ha Quèn, mường Miểng, mường Chón.
Trong khuôn viên Đền Chín Gian có 9 con trâu quỳ
Cuối thế kỷ XVIII, đền được chuyển đến Pú Căm, thuộc bản Piếng Chào, xã Châu Kim. Năm 1927, đền được tôn tạo lại bằng nhà sàn kê, có 4 hàng cột, 9 gian bằng gỗ lim, lợp tôn.
Từ năm 1927-2003, trải qua nhiều biến cố, đền bị xuống cấp và chỉ còn là phế tích. Sau khi đền được tôn tạo lại và đến năm 2008 được công nhận Di tích văn hóa cấp tỉnh. Năm 2016, Lễ hội Đền Chín Gian được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Lễ hội Đền Chín Gian diễn ra vào trung tuần tháng 2 âm lịch hàng năm. Việc tổ chức Lễ hội Đền Chín Gian làm sống lại những truyền thống, sản vật văn hóa đặc sắc của đồng bào Thái miền Tây xứ Nghệ, là dịp để người dân 9 mường xưa cùng hành hương về, gặp gỡ, giao lưu, nối vòng tay bè bạn, thắt chặt tình đoàn kết giữa các dân tộc anh em.
Lễ hội Đền Chín Gian được tổ chức vào trung tuần tháng 2 âm lịch hàng năm
Lễ hội Đền Chín Gian năm nào cũng có phần lễ và phần hội. Phần lễ gồm có lễ khai quang, lễ yết cáo (lễ Khẩy quan), lễ tắm trâu và lễ rước (ạp Quái và ton Đăm-ton Thẻn), lễ đại tế (lễ xớ Thẻ, xớ Đăm), lễ khai mạc và lễ tạ (Thào qua). Phần hội là các hoạt động như: Thi hội trại, tổ chức các trò chơi dân gian như nhảy sạp, ném còn, thi gói bánh chưng, thổi cơm lam, đánh cồng chiêng, văn nghệ. Ngoài ra, tại lễ hội còn tổ chức các môn thể thao, trò chơi như chọi gà, ném còn, kéo co, bắn nỏ, đẩy gậy, cờ thẻ, đi cà kheo…
Đến với lễ hội Đền Chín Gian, người dân, du khách còn được thưởng thức các chương trình hấp dẫn, độc đáo như “Người đẹp Đền Chín Gian”; cuộc thi Trình diễn trang phục dân tộc, hội thi quăng chài…
Ngoài ra, đến với lễ hội Đền Chín Gian, du khách còn được thưởng thức các món đặc sản của huyện Quế Phong như: Thắng cố, thịt trâu thối, đầu chó thối, bò giàng, lợn giàng, vịt bầu, cá mát… của đồng bào các dân tộc miền núi Nghệ An.
Bà Cao Thị Hà Lê, Trưởng phòng Văn hóa – Thông tin huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An, cho biết Lễ hội Đền Chín Gian tổ chức vào trung tuần tháng 2 âm lịch hàng năm, thu hút hàng chục ngàn người đến tham quan. Lễ hội Đền Chín Gian với những nét hấp dẫn, độc đáo đã trở thành ngày hội lớn của không chỉ của người dân tộc Thái mà của tất cả các đồng bào, dân tộc ở miền Tây xứ Nghệ.
Nguồn: https://nld.com.vn/doc-dao-le-hoi-ngoi-den-9-con-trau-quy-196250129132801555.htm
