Các doanh nghiệp liên tiếp vi phạm cho thấy kinh doanh xăng dầu vẫn tồn tại nhiều bất cập về chính sách cũng như năng lực của các doanh nghiệp. Do đó, cần cấp bách ban hành nghị định kinh doanh xăng dầu mới để bịt “lỗ hổng”, minh bạch thị trường.
Loạt doanh nghiệp xăng dầu vi phạm gây thất thoát lớn
Thời gian gần đây, hàng loạt doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu như Xuyên Việt Oil, Hải Hà Petro và Thiên Minh Đức bị phát hiện vi phạm nghiêm trọng trong hoạt động kinh doanh, gây thất thoát lớn cho ngân sách nhà nước.
Cụ thể, Công ty TNHH Thương mại vận tải và du lịch Xuyên Việt Oil (Xuyên Việt Oil) được xác định đã có hành vi chiếm dụng và sử dụng trái phép Quỹ bình ổn giá (BOG) cùng tiền thuế bảo vệ môi trường.
Bà Mai Thị Hồng Hạnh, Chủ tịch Xuyên Việt Oil đã lợi dụng việc công ty được giao thu hộ, quản lý, sử dụng tiền Quỹ bình ổn giá, chỉ đạo Nguyễn Thị Như Phương (Phó Giám đốc Xuyên Việt Oil) không chuyển 219 tỷ đồng tiền quỹ vào tài khoản Xuyên Việt Oil, mà chuyển tới các tài khoản của mình rồi rút ra sử dụng vào mục đích cá nhân. Đồng thời, bà Mai Thị Hồng Hạnh không nộp 1.244 tỷ đồng tiền thuế bảo vệ môi trường được giao thu hộ.
Hành vi trên của bà Mai Thị Hồng Hạnh và Nguyễn Thị Như Phương đã đủ yếu tố cấu thành tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí”. Bà Hạnh cùng đồng phạm đã hối lộ tổng cộng hơn 31 tỷ đồng cho 8 cá nhân, trong đó có 6 cựu quan chức thuộc Bộ Công Thương để được cấp giấy phép kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu khi chưa đủ điều kiện.
Tương tự, Hải Hà Petro – doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu tại Thái Bình, cũng bị phát hiện sử dụng sai Quỹ BOG và nợ thuế bảo vệ môi trường lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Công ty này đã không kết chuyển số tiền trích lập Quỹ BOG vào tài khoản quỹ theo quy định, mà để lại trong tài khoản thanh toán của doanh nghiệp.
Quá trình điều tra xác định, từ năm 2017 đến ngày 12/1/2024, Hải Hà Petro phải thực hiện trích lập Quỹ BOG tổng số tiền gần 613 tỷ đồng. Tuy nhiên, lợi dụng việc được giao quản lý quỹ này, bà Trần Tuyết Mai – Chủ tịch HĐTV Hải Hà Petro trực tiếp chỉ đạo Kế toán trưởng là Lê Thị Huệ nộp hơn 295 tỷ đồng; còn nợ hơn 317 tỷ đồng.
Với số tiền này, bà Mai đã chỉ đạo rút 266,3 tỷ đồng khỏi Quỹ BOG, sau đó chuyển tiền cho công ty khác để thực hiện hợp đồng mua bán hàng hóa.
Công ty Cổ phần Tập đoàn Thiên Minh Đức – doanh nghiệp xăng dầu lớn tại Nghệ An, bị phát hiện nhiều vi phạm. Cơ quan cảnh sát điều tra đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự “Tham ô tài sản; In, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước” xảy ra tại Thiên Minh Đức và các đơn vị có liên quan.
Việc các doanh nghiệp liên tiếp vi phạm gây thất thoát lớn cho thấy kinh doanh xăng dầu vẫn tồn tại nhiều bất cập về chính sách cũng như năng lực của các doanh nghiệp. Trong khi đó, quy định về quản lý, trích lập và chi Quỹ bình ổn giá xăng dầu đã lộ rõ những bất cập. Hàng chục kỳ điều hành giá xăng dầu gần đây, Quỹ bình ổn không được sử dụng do mức biến động giá xăng dầu chưa đủ để chi quỹ theo quy định hiện hành. Việc sửa đổi cơ chế quản lý quỹ đang đặt ra bức thiết.
Cấp bách ban hành nghị định để bịt “lỗ hổng”, minh bạch thị trường
Trao đổi với PV. VietNamNet, chuyên gia Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá, Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam cho rằng, việc xử lý các doanh nghiệp vi phạm là cần thiết. Đồng thời, cần phải khắc phục triệt để những lỗ hổng trong quản lý để không lặp lại những vi phạm ấy.
Ông nhấn mạnh, nếu những lỗ hổng này vẫn tồn tại thì dù có xử lý, răn đe cũng chỉ mang tính chắp vá. Điều quan trọng là phải tạo ra một cơ chế quản lý chặt chẽ, không để người vi phạm có cơ hội tái diễn hành vi sai phạm. Khi đó, không chỉ giúp tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước mà còn góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh xăng dầu minh bạch, thông thoáng nhưng vẫn đảm bảo kỷ cương. Đây là yêu cầu rất cốt lõi.
Để vá các “lỗ hổng” cũng như đảm bảo công khai, minh bạch trong điều hành, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, cách đây gần một năm, Bộ Công Thương đã xây dựng Dự thảo Nghị định mới về kinh doanh xăng dầu, thay thế Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 3/9/2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu và các nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 83/2014/NĐ-CP.
Nghị định được xây dựng trên nguyên tắc điều hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, hài hòa lợi ích giữa người tiêu dùng, doanh nghiệp sử dụng xăng dầu và doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, giảm bớt khâu trung gian trong chuỗi cung ứng xăng dầu. Đồng thời, gắn trách nhiệm của doanh nghiệp kinh doanh trong việc đảm bảo nguồn cung xăng dầu cho nhu cầu tiêu thụ nội địa.
Với dự thảo nghị định mới này, ông Trần Ngọc Năm – Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cho rằng, dự thảo đã kế thừa những ưu điểm của nghị định hiện hành; sửa đổi, bổ sung và thay thế các điều khoản cho phù hợp với tình hình thực tiễn và yêu cầu quản lý kinh doanh xăng dầu hiện nay.
“Nội dung dự thảo nghị định có nhiều điểm mới khá tích cực, khắc phục bất cập trong quản lý, kinh doanh xăng dầu”. Ông Năm nói và chỉ rõ, quy định mới về kết nối dữ liệu kinh doanh xăng dầu với các cơ quan chức năng. Thông qua việc kết nối dữ liệu sẽ minh bạch mọi số liệu trong chuỗi cung ứng xăng dầu, cơ quan chức năng có thể đưa ra những quyết định điều hành hợp lý nhất.
Ngoài ra, theo các chuyên gia, hiện nay Quỹ bình ổn giá xăng dầu đang không phát huy được tác dụng bình ổn. Bởi lẽ, từ khi rút ngắn thời gian điều chỉnh giá xăng từ 10 ngày xuống còn 7 ngày, giá xăng dầu đã sát với thị trường hơn, không còn biến động mạnh. Trong khi đó, theo quy định hiện hành, Quỹ chỉ được Liên bộ sử dụng khi chênh lệch giữa giá cơ sở kỳ công bố với giá cơ sở kỳ trước liền kề kỳ điều hành tăng từ 7% trở lên. Suốt thời gian qua, mức tăng giá cơ sở của hầu hết các mặt hàng xăng dầu đều dưới 7% nên Quỹ bình ổn giá xăng dầu “bất động”.
Chuyên gia Nguyễn Tiến Thoả cho rằng: Càng rút ngắn thời gian điều hành giá thì giá xăng dầu càng bám sát hơn giá thế giới. Ngày xưa khi giá xăng dầu 15-20 ngày điều chỉnh/lần thì mới cần đến Quỹ bình ổn giá do có các biến động bất thường. Vì thế, quy định tới đây cần phân định rõ thế nào là biến động bất thường và ảnh hưởng đến mặt bằng giá như thế nào để có cơ sở sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu.
Đến nay, sau 8 lần lấy ý kiến của các doanh nghiệp, chuyên gia, bộ ngành liên quan,… các quy định trong dự thảo phần lớn đều nhận được sự đồng thuận, bởi có nhiều “cải cách” để minh bạch thị trường kinh doanh xăng dầu. Một số quy định mới trong dự thảo nghị định cũng được Bộ Công Thương giải thích rõ.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đã chủ động xây dựng dự thảo Thông tư quy định chi tiết một số điều của Nghị định mới về kinh doanh xăng dầu và đã gửi lấy ý kiến các cơ quan, tổ chức có liên quan…
Từ thực tế trên, theo các chuyên gia, cần sớm ban hành Nghị định mới về kinh doanh xăng dầu để lành mạnh hóa thị trường, đảm bảo công khai và minh bạch trong điều hành, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Nguồn: https://vietnamnet.vn/doanh-nghiep-lien-tiep-vi-pham-cap-bach-ban-hanh-nghi-dinh-kinh-doanh-xang-dau-2379015.html
