Điều ít biết về 20 bức tranh sắp triển lãm của vua Hàm Nghi

Triển lãm phi thương mại Trời, Non, Nước quy tụ các bức tranh phong cảnh sơn dầu nguyên bản do vua Hàm Nghi sáng tác trong những năm bị lưu đày với quy mô lớn nhất từ trước tới nay sẽ diễn ra vào cuối tháng 3/2025.

Lần đầu tiên những bức tranh quý của vị vua yêu nước trở về cố quốc, tạo cơ hội cho công chúng thưởng lãm di sản vô giá của vị cựu hoàng.

Các tác phẩm được trưng bày tại Điện Kiến Trung (Huế) trong 2 tuần từ 25/3 được đồng giám tuyển bởi TS Amandine Dabat, hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi, và nhà nghiên cứu mỹ thuật Ace Lê.

Triển lãm Trời, Non, Nước (Allusive Panorama) do tạp chí Art Republik VN phối hợp cùng Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế và Viện Pháp tại VN tổ chức sẽ trưng bày hơn 20 tác phẩm, quy tụ từ 10 bộ sưu tập tư nhân. Các tác phẩm được hồi hương, thẩm định, bảo quản và phục chế bởi các chuyên gia đầu ngành.

Theo giám tuyển Ace Lê, Tổng biên tập tạp chí Art Republik VN, công chúng đã biết tới vua Hàm Nghi như một vị anh hùng dân tộc. Tuy nhiên, chưa nhiều người biết rằng ông cũng là một trong hai họa sĩ Việt đầu tiên (cùng Lê Văn Miến) được đào tạo sáng tác theo phương pháp hàn lâm Tây phương.

“Tranh Hàm Nghi là sự kết hợp độc đáo giữa tài năng hội họa và tình yêu đất nước, nơi ông gửi gắm nỗi nhớ quê hương và ẩn chứa cả sự phản kháng ngầm trước những áp bức trong thời gian bị lưu đày”, giám tuyển Ace Lê. 

Anh Ace Lê cho biết thêm so với những triển lãm tranh Đông Dương trước đây, công việc thẩm định tác phẩm của vua Hàm Nghi tương đối dễ dàng hơn.

Anh may mắn được đồng hành cùng TS Amandine Dabat, người hiện có thẩm quyền nghiên cứu sâu và rộng nhất về mỹ thuật Hàm Nghi.

Với vai trò vừa là nhà nghiên cứu chuyên môn, vừa là một thành viên đại diện cho dòng tộc hậu duệ của đức vua, TS Amandine Dabat đã được các nhà đấu giá quốc tế công nhận tư cách và thẩm quyền để xác tín các tác phẩm mỹ thuật của vua Hàm Nghi.

Đây là triển lãm đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam dành riêng cho vua Hàm Nghi. Việc được chiêm ngưỡng các tác phẩm nghệ thuật gốc của nhà vua tại Việt Nam là rất hiếm. Hiện tại, chỉ có Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tại Hà Nội trưng bày một bức tranh gốc của ông cho công chúng thưởng lãm.

TS Amandine Dabat nói thêm, trong suốt 15 năm qua, các tác phẩm nghệ thuật của vua Hàm Nghi đã được giao dịch thường xuyên trên thị trường nghệ thuật tại Pháp. Hầu hết các tác phẩm đã được bán, thuộc sở hữu của con cháu những người bạn mà vua Hàm Nghi dành tặng tác phẩm của mình.

Lân Tinh Foundation đã thu thập các bức tranh này bằng cách liên lạc với những người sở hữu hiện tại, phần lớn là các nhà sưu tập Việt Nam. Chính vì vậy triển lãm lần này độc đáo, khác biệt so với các triển lãm trước đây tại Pháp.

“Chúng tôi rất biết ơn các nhà sưu tập đồng ý cho mượn tranh để tham gia triển lãm, giúp công chúng Việt có cơ hội khám phá các tác phẩm của vua Hàm Nghi. Trong số các tác phẩm được trưng bày, phần lớn đến từ bộ sưu tập của Henri Aubé, một sĩ quan người Pháp và là bạn của vua Hàm Nghi, người mà ông đã tặng nhiều bức tranh”, bà Dabat chia sẻ.

Cuộc đời của vua Hàm Nghi là một câu chuyện lịch sử đáng khâm phục. Là một vị hoàng đế bị lưu đày trong hơn nửa thế kỷ sống tha hương cho đến khi qua đời, vua Hàm Nghi trở thành họa sĩ và sử dụng hội họa như một cây cầu kết nối ông với quê hương Việt Nam. Các tác phẩm của ông là minh chứng đầu tiên cho việc các nghệ sĩ Việt ở nước ngoài có thể tiếp tục sáng tạo, đổi mới và bảo tồn bản sắc văn hóa thông qua nghệ thuật.