“Đi tắt, đón đầu” để thích ứng thị trường lao động

Ông Trần Anh Tuấn – Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP Hồ Chí Minh, nguyên Phó Giám đốc Thường trực Trung tâm Dự báo nhân lực và thông tin thị trường lao động TP Hồ Chí Minh, cho rằng, thị trường lao động thời gian tới có xu hướng phát triển theo hướng thích ứng với quá trình chuyển đổi số và hội nhập quốc tế, dẫn đến nhu cầu nhân lực ở một số nhóm ngành đóng vai trò chủ lực, có hàm lượng công nghệ cao. Làn sóng di chuyển lao động quốc tế có khả năng chiếm lĩnh các vị trí việc làm đòi hỏi trình độ cao đối với thị trường lao động trong nước…

PV: Gần đây chúng ta chứng kiến nhiều thay đổi của thị trường lao động, việc làm, trong đó không ít NLĐ, thanh niên mất việc làm… Ông nhìn nhận thực trạng này như thế nào?

Ông Trần Anh Tuấn: Đây là vấn đề nan giải và cũng đang đặt ra thách thức rất lớn. Nhu cầu nhân lực trong thời gian qua và hiện nay có xu hướng chú trọng nhân lực qua đào tạo đáp ứng sự phát triển chuyển dịch thị trường lao động gắn với yêu cầu chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Bên cạnh đó, thị trường tập trung đẩy mạnh đào tạo nhân lực trình độ cao, theo hướng hiện đại hóa và hội nhập quốc tế nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội là nhu cầu rất lớn.

Xu hướng này đặt ra vấn đề gì với NLĐ để đáp ứng được yêu cầu tuyển dụng, thưa ông?

Trước những thay đổi trong thị trường lao động thì những người có năng lực gắn liền với yếu tố công nghệ sẽ rất thuận lợi trong việc tạo việc làm cho bản thân. Ngược lại, nếu không cập nhật kỹ năng, chuyên môn, tự nâng cao tay nghề, kỹ năng mềm thì NLĐ sẽ rất khó khăn để tìm việc. Điều quan trọng nhất là sự cân đối giữa nguồn cung đa dạng và nhu cầu nhân lực vẫn chưa hoàn toàn phù hợp. Thực tế cho thấy hiện vẫn còn nhiều “nút thắt” khiến ngành nhân lực mất cân đối, trong đó có 2 nghịch lý lớn nhất là tình trạng mất cân đối trong cơ cấu ngành nghề và trình độ nghề.

Ông có lời khuyên nào đối với lực lượng lao động trẻ chuẩn bị tham gia thị trường?

Nhu cầu thị trường lao động rất cần nhân lực chuyên nghiệp, chất lượng cao, đồng đều, năng động, nhiệt tình, trách nhiệm với bản thân và cộng đồng xã hội. Sự chuyên nghiệp có được là nhờ sự kết hợp giữa kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng làm việc… Vì vậy, người lao động chuyên nghiệp luôn biết cách thiết lập quy trình làm việc một cách hiệu quả nhất, điều này không chỉ đo bằng thời gian hoàn thành công việc, mà từ những hiệu quả công việc và cách làm việc, giao tiếp với đồng nghiệp, với khách hàng, với mọi người… Chỉ có những quan điểm về “lành nghề” trong chọn lựa nghề nghiệp thì dù là nghề gì và sự xuất sắc trong nghề đó sẽ là yếu tố quyết định đến con đường thành công. Muốn vậy, lao động trẻ phải có quá trình học tập và đạt những kết quả tốt về nghề nghiệp để làm nền tảng vững chắc, mở ra tương lai cho mỗi người. Đối với NLĐ đang thất nghiệp hoặc cần chuyển đổi nghề nghiệp cần “đi tắt, đón đầu”, tức cần trang bị các kiến thức, kỹ năng mới để thích ứng. Ngoài ra, vấn đề ở đây không còn là có bao nhiêu chỗ làm việc cho NLĐ, mà đó là sự chuẩn bị như thế nào về chất lượng lao động để đáp ứng được nhu cầu phát triển chung. Đồng thời, chủ động ứng phó các thách thức đang đặt ra; tìm hướng phát triển thích ứng trong bối cảnh mới…

Như vậy, công nhân, thanh niên, NLĐ cần đổi mới tư duy, trau dồi kỹ năng để đáp ứng nhu cầu thị trường lao động, việc làm hiện nay?

Bối cảnh chung 2025 cho thấy vẫn có những điểm sáng, cùng với sự phát triển mở ra cơ hội việc làm cho NLĐ. Cơ hội và thách thức các nhu cầu việc làm là nguồn nhân lực qua đào tạo, có kỹ năng và sẵn sàng với sự cạnh tranh trong một thị trường lao động đang thay đổi. Việc cạnh tranh nghề nghiệp hiện nay không phải chỉ đơn thuần là cạnh tranh về bằng cấp mà còn là sự cạnh tranh về chất lượng công việc, sự đam mê và trách nhiệm với nghề nghiệp. Lao động trẻ cần thể hiện tốt các kỹ năng, nắm bắt các xu hướng làm việc mới ngày càng đa dạng, ứng dụng AI vào công việc để nâng cao năng suất lao động, đáp ứng được sự thay đổi của cơ cấu việc làm… Việc ứng dụng AI trong sản xuất – kinh doanh và công việc quản lý hành chính hiện nay và các năm tới, nhiều công việc hiện tại sẽ giảm hoặc không còn và cũng có nhiều công việc mới ra đời, dẫn đến sự thay đổi nhân sự là tất yếu, trong đó công nghệ đóng vai trò quyết định. Đặc biệt, đối với những ngành nghề có tính chất lặp đi lặp lại, công nghệ có thể thay thế thì sẽ giảm dần và tiến tới thay thế một cách tối đa như kế toán, nhân viên giao dịch, nhân viên nhập dữ liệu, nhân viên chăm sóc khách hàng, đồ họa, nhân viên thu ngân, nhân viên content marketing…

Trân trọng cảm ơn ông!