DeepSeek là gì và vì sao nó đang gây chấn động ngành AI toàn cầu

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gọi DeepSeek là “hồi chuông cảnh tỉnh” cho các công ty Mỹ khi họ chứng kiến đối thủ Trung Quốc đạt được bước tiến lớn với chi phí thấp.

Lí do DeepSeek gây chú ý

Kể từ khi OpenAI ra mắt ChatGPT vào cuối năm 2022, các công ty công nghệ Trung Quốc đã nỗ lực tạo ra các chatbot AI tương tự. DeepSeek tuyên bố rằng các mô hình AI mới của họ có thể sánh ngang hoặc vượt qua các đối thủ hàng đầu như OpenAI hay Meta, nhưng lại có chi phí chỉ bằng 20% đến 50% so với các sản phẩm tương tự của Mỹ.

DeepSeek đã tạo ra cú sốc khi ứng dụng trợ lý AI của họ trở thành ứng dụng miễn phí được tải xuống nhiều nhất trên cửa hàng Apple vào ngày 27/1/2025.

Khả năng “tái tư duy” bài toán và giá thành rẻ hơn đáng kể của mô hình R1 của DeepSeek đã khiến các công ty Mỹ lo ngại về mức độ hiệu quả của khoản đầu tư lớn vào trung tâm dữ liệu và chip AI.

Stacy Rasgon, chuyên gia phân tích ngành công nghiệp bán dẫn tại Bernstein, nhận xét rằng các công nghệ của DeepSeek không phải là “phép màu”, nhưng lại tận dụng tốt các nguồn lực sẵn có.

DeepSeek là một công ty khởi nghiệp có trụ sở tại Hàng Châu, Trung Quốc. Người sáng lập và cổ đông kiểm soát công ty là Liang Wenfeng, đồng sáng lập quỹ phòng hộ High-Flyer.

Công ty được thành lập vào năm 2023 và nhanh chóng ra mắt mô hình ngôn ngữ AI đầu tiên trong cùng năm.

DeepSeek đã gây tiếng vang lớn khi công bố mô hình AI R1, vượt trội về khả năng tư duy và giá thành so với đối thủ Mỹ. High-Flyer, công ty mẹ của DeepSeek, cũng sở hữu các bằng sáng chế liên quan đến cụm chip dùng để huấn luyện mô hình AI. Cả hai công ty có văn phòng chung, làm dấy lên nghi vấn về mối quan hệ chặt chẽ giữa họ trong việc phát triển công nghệ.

Sự thành công của DeepSeek đã thu hút sự chú ý của giới lãnh đạo Trung Quốc. Ngày ra mắt sản phẩm mới, Liang Wenfeng đã tham gia một hội nghị kín do Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tổ chức.

Sự hiện diện của Liang tại sự kiện này cho thấy DeepSeek đang được xem là biểu tượng cho chiến lược tự lực của Bắc Kinh trong ngành công nghiệp AI, đối phó với các lệnh kiểm soát xuất khẩu của Mỹ.

Ảnh hưởng tới cuộc cạnh tranh Mỹ-Trung

Những tiến bộ của DeepSeek đang làm dấy lên tranh luận tại Mỹ về cách đối phó với sự phát triển AI của Trung Quốc.

Marc Andreessen, nhà đầu tư mạo hiểm và cố vấn công nghệ của ông Trump, đã ví DeepSeek R1 như “Sputnik của ngành AI” – ám chỉ cuộc chạy đua không gian giữa Mỹ và Liên Xô sau khi Liên Xô phóng thành công vệ tinh Sputnik vào năm 1957.

Andreessen cảnh báo rằng nếu Mỹ áp đặt quá nhiều quy định với ngành công nghệ AI, điều đó sẽ tạo điều kiện cho Trung Quốc vượt lên. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng thời điểm ra mắt DeepSeek không chỉ là ngẫu nhiên về công nghệ, mà còn mang tính chính trị.

Gregory Allen, giám đốc Trung tâm Wadhwani AI thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nhận định việc DeepSeek tung ra sản phẩm mới ngay khi Tổng thống Trump nhậm chức là một thông điệp rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ có thể không hiệu quả hoặc phản tác dụng.

Ông Allen so sánh sự kiện này với việc Huawei ra mắt điện thoại mới trong bối cảnh căng thẳng ngoại giao với Mỹ vào năm 2023.

Ngay sau khi nhậm chức vào ngày 20/1, ông Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp yêu cầu “xác định và xóa bỏ các lỗ hổng trong kiểm soát xuất khẩu”, ám chỉ rằng ông sẽ tiếp tục và siết chặt hơn các chính sách của chính quyền Biden trước đó.

Cao Phong (theo CNN, NYT, DeepSeek)