Trong 7 cơ chế đặc thù đề xuất Thủ tướng Chính phủ xem xét trong triển khai dự án ĐSTĐC Bắc – Nam, Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng VN đã đề xuất nhiều cơ chế để nhà thầu trong nước rộng cửa tham gia.
Xây dựng quy mô gói thầu không quá 1,5 tỷ USD
Trao đổi với Báo Giao thông, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) cho biết, VACC vừa có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét các cơ chế đặc thù cho dự án đường sắt tốc độ cao (ĐSTĐC) Bắc – Nam.
Phối cảnh dự án ĐSTĐC Bắc – Nam (Ảnh A.I)
“Xác định dự án ĐSTĐC với tổng mức đầu tư hơn 67 tỷ USD, trong đó, phần xây dựng cơ bản chiếm khoảng 33 tỷ USD là cơ hội, cũng là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp, nhà thầu Việt Nam, 7 cơ chế đặc thù đã được VACC đề xuất Thủ tướng Chính phủ xem xét”, ông Hiệp thông tin và cho biết, về phân chia các hợp phần dự án và quy mô gói thầu, VACC đề nghị Thủ tướng cho phân tách riêng hợp phần xây dựng kết cấu hạ tầng với các hợp phần chuyên ngành khác (thông tin, tín hiệu; cấp điện; phương tiện đoàn tàu)
Quy mô các gói thầu trong hợp phần xây dựng nên giữ trong khoảng từ 1 tỷ tới 1,5 tỷ USD, đảm bảo năng lực tài chính của các nhà thầu tham gia đấu thầu; Nghiên cứu cho phép áp dụng hình thức chỉ định thầu trong dự án và áp dụng giảm giá 5%.
Về lựa chọn nhà thầu, theo VACC, đây là dự án đặc biệt lớn, sử dụng nguồn vốn trong nước, cần ưu tiên sử dụng các nhà thầu Việt Nam. Việc này đảm bảo tạo nguồn công việc trong nước, tăng tính chủ động, tính tự chủ, là cách tốt nhất để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong nước để có thể thực hiện các dự án tương tự hoặc có thể tham gia đấu thầu các dự án quốc tế sau này.
Trên cơ sở đó, VACC kiến nghị tiêu chí lựa chọn năng lực kinh nghiệm nhà thầu trong nước là các nhà thầu có năng lực và kinh nghiệm; từng tham gia các dự án, công trình giao thông có cấp hạng (theo phân cấp công trình xây dựng quy định tại Thông tư 06/2021/TT-BXD) tương đương với cấp hạng tuyến đường sắt tốc độ cao hoặc có cấp hạng được quy đổi từ tối thiểu 3 công trình ở cấp thấp hơn liền kề.
Mô hình nhà thầu cần khuyến khích liên danh giữa các nhà thầu trong nước hoặc trong và ngoài nước nhưng nhà thầu trong nước đóng vai trò là đứng đầu liên danh; Khuyến khích cộng điểm cho liên danh nhà thầu sử dụng nhà thầu trong nước với tỷ lệ công việc lớn hơn.
“Trường hợp các nhà thầu nước ngoài muốn tham gia thì phải liên danh với nhà thầu Việt Nam trong đó các nhà thầu Việt Nam phải đảm nhận ít nhất 50% khối lượng công việc. Quy định sử dụng lao động Việt Nam, ưu tiên lao động tại địa phương (tối thiểu 70%) cũng cần được xem xét”, VACC đề xuất.
Đối với tiêu chí tài chính, tạo thuận lợi cho nhà thầu trong nước, VACC kiến nghị xem xét, cho phép cộng năng lực tài chính của tất cả các nhà thầu trong liên danh và có thể giảm bớt yêu cầu về năng lực tài chính.
Riêng với nhà thầu tư vấn, theo VACC, dự án sử dụng quy trình thiết kế FEED và đấu thầu nhà thầu EPC. Song, các nhà thầu Việt Nam thường có sự tách bạch thành nhà thầu tư vấn thiết kế và nhà thầu xây dựng. Trong đấu thầu cần có sự liên danh liên kết giữa 2 nhóm nhà thầu này, bao gồm cả nhà thầu nước ngoài.
“Do lực lượng nhà thầu tư vấn ở nước ta còn mỏng, cấp có thẩm quyền cần cho phép các nhà thầu tư vấn tham gia các bước nghiên cứu khả thi, thiết kế FEED vẫn được tham gia trong liên danh tổng thầu EPC để đấu thầu nếu chứng minh được sự độc lập về pháp lý và tài chính với các thành viên nhà thầu xây lắp trong tổ hợp tổng thầu EPC hoặc cho phép nhà thầu EPC được lựa chọn tư vấn thiết kế sau khi trúng thầu”, văn bản kiến nghị nêu.
Về tư vấn giám sát và các tiêu chuẩn kỹ thuật, đánh giá dự án có yêu cầu kỹ thuật cao, đặc biệt đòi hỏi độ chính xác lớn, hạn chế dung sai, VACC kiến nghị cần tăng cường công tác tư vấn giám sát. Mô hình tư vấn giám sát theo hình thức tư vấn nước ngoài liên danh với tư vấn trong nước để thực hiện dự án.
Trong quá trình thi công, giám sát thi công có yêu cầu phía nước ngoài chuyển giao công nghệ thi công cho nhà thầu Việt Nam.
Phối cảnh ga khách Ngọc Hồi trên tuyến ĐSTĐC Bắc – Nam.
Cần một gói tín dụng đặc biệt
Đề xuất cơ thế đặc thù về tài chính, theo VACC, dự án có các gói thầu có giá trị rất lớn. Để có vốn cho các doanh nghiệp, Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo ngân hàng bố trí một gói tín dụng đặc biệt cho vay các gói thầu thi công dự án với lãi suất ưu đãi (có thể là 5%/năm); Có cơ chế bảo lãnh thực hiện hợp đồng riêng cho phù hợp với khả năng của các nhà thầu trong nước (thường có vốn nhỏ).
Với vấn đề định mức đơn giá, VACC chỉ rõ, thực tế hiện nay chúng ta còn thiếu nhiều định mức giao thông chuyên ngành, dự án đường sắt tốc độ cao đòi hỏi các tiêu chuẩn kỹ thuật rất đặc thù, đặc biệt, thời gian từ nay tới khi khởi công xây dựng chỉ còn khoảng 2 năm không đủ cho xây dựng bộ định mức hoàn chỉnh.
Do vậy, Hiệp hội kiến nghị không sử dụng hệ thống định mức đơn giá chi tiết hiện nay mà sử dụng hệ thống đơn giá công trình riêng theo phương thức đơn giá tổng hợp hoặc suất đầu tư để xây dựng đơn giá gói thầu; tính giảm giá 5% nếu chỉ định thầu.
VACC cũng kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét sử dụng mẫu hợp đồng FIDIC (Hiệp hội kỹ sư tư vấn quốc tế) do có yếu tố nước ngoài tham gia dự án.
Ngoài ra, 2 cơ chế đặc thù khác về quản lý, khai thác mỏ vật liệu, phát triển nguồn nhân lực cũng được VACC đề xuất cơ chế thực hiện.
Cụ thể, cấp có thẩm quyền xem xét, bổ sung thêm các quy định về đơn giá đền bù, giá cấp vật liệu cho dự án; làm rõ mỏ vật liệu sau khai thác sẽ được quản lý và khai thác như thế nào.
Về phát triển nhân lực, cần triển khai xây dựng đề án nguồn nhân lực để các cơ sở đào tạo tiến hành đào tạo nhân lực cho ngành xây dựng đường sắt từ thiết kế, thi công đến vận hành đảm bảo phát triển bền vững và lâu dài; Khuyến khích các tổ chức, nhà thầu cấp học bổng và hỗ trợ sinh viên theo học chuyên ngành xây dựng đường sắt và cơ khí.
Nguồn: https://www.baogiaothong.vn/de-xuat-loat-co-che-dac-thu-de-nha-thau-viet-sang-cua-vao-du-an-duong-sat-toc-do-cao-192241221205353889.htm
