Đầu tư lớn, hiệu quả thấp

Những ngày cuối tháng 2/2025, chúng tôi có mặt tại xã Thanh Sơn, huyện Ba Chẽ (tỉnh Quảng Ninh). Xã vùng cao giờ đây đã thay đổi nhiều với những con đường mới khang trang, bà con có điều kiện để phát triển nông, lâm nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa.

Thế nhưng, khi được hỏi về nguồn nước sinh hoạt, hầu hết các hộ dân Thanh Sơn đều buồn bã lắc đầu. Dù trên địa bàn xã có 2 dự án cung cấp nước sinh hoạt, với tổng kinh phí đầu tư trên 74 tỷ đồng, nhưng đa số người dân vẫn phải dùng nước dẫn từ khe, suối về để sinh hoạt.

Thôn Thành Công là một trong 2 thôn (gồm Khe Lọng Ngoài và Thành Công) được thụ hưởng từ công trình cấp nước sạch sinh hoạt tại xã Thanh Sơn, nhưng kể từ khi công trình được đưa vào sử dụng (tháng 10/2023), chỉ có vài hộ ở xóm Loỏng Toỏng là có nước về, những hộ từ bên kia dốc Loỏng Toỏng sang đến xóm Thác Lào hoàn toàn không được thụ hưởng nước sạch từ dự án.

Chỉ tay về phía con dốc trước mặt, Anh Chìu A Sám (xóm Loỏng Toỏng, thôn Thành Công) cho biết: Nước từ dự án chỉ chảy về đến con dốc này, nhưng cũng không đủ cho toàn bộ dân Loỏng Toỏng. Nếu không có nguồn nước dẫn từ khe suối về, chắc chắn các hộ dân không đủ nước để sinh hoạt.

Anh Chìu A Tài (xóm Thác Lào, thôn Thành Công) cũng cho biết: Cách đây 3 – 4 năm có đường ống nước tự chảy do chính quyền đầu tư, nhưng chỉ được ít hôm thì không thấy nước chảy nữa. Còn dự án nước sạch của xã thì tôi chưa thấy, các hộ dân ở đây chung tiền mua ống dẫn nước từ khe về, có thời điểm nước khe cũng cạn phải xuống suối xách nước về để dùng.

Trong khi nhiều người dân ở thôn Thành Công không biết đến dự án nước sạch mà lẽ ra mình được thụ hưởng, thì ở 2 thôn Khe Nà và Khe Pụt (xã Thanh Sơn), hỏi ai cũng biết có dự án nước sạch. Họ biết rõ là bởi lẽ, các hạng mục công trình từ hồ đập, trạm xử lý nước, đến lắp đặt đường ống, đồng hồ đều được triển khai thi công rầm rộ. Nhưng điều họ mong chờ nhất là nước từ dự án dẫn về, thì lại chưa có. Toàn bộ 120 hộ dân ở 2 thôn này vẫn phải dùng nước từ khe, suối.

Dẫn chúng tôi tới các công trình đường ống, trạm xử lý nước Khe Nà, anh Triệu Quý Long – Phó Trưởng thôn Khe Nà, nói: Không biết thiết kế như thế nào, nhưng ở đây họ chỉ để đường ống chạy dọc theo khe, suối. Chỉ một mùa nước sông Ba Chẽ dâng thì đường ống này đã bị hỏng. Thực tế ngay từ khi đơn vị thi công, người dân trong thôn đã có ý kiến, nhưng họ vẫn làm như vậy.

Tại trụ sở UBND xã Thanh Sơn, ông Nguyễn Văn Cảnh – Chủ tịch UBND xã cho biết: Qua các kỳ tiếp xúc cử tri, huyện và xã đã ghi nhận những ý kiến của cử tri 2 thôn Khe Nà và Khe Pụt về công trình đầu tư trên 14 tỷ đồng, nhưng không mang lại hiệu quả cho nhân dân. Nguyên nhân do nước lũ và việc thi công chỉnh trang tuyến đường làm hỏng nhiều đoạn ống nước.

Theo ông Cảnh, công trình nước sạch 2 thôn Khe Nà, Khe Pụt đã được bàn giao về cho xã, vẫn trong thời gian bảo hành, xã cũng đã lập quy chế vận hành. Sau khi xảy ra sự cố, cuối năm 2024, xã được giao làm chủ đầu tư thực hiện khắc phục, sửa chữa đường ống nước bị hư hỏng do bão lũ. Đến thời điểm hiện tại nước đã về đến trạm xử lý, nhưng chưa thể có nước đến hộ dân do đơn vị thi công tuyến đường làm hỏng ống nước chưa khắc phục xong.

Về công trình cấp nước sinh hoạt tại xã Thanh Sơn, lãnh đạo xã cho biết: Công trình có tổng kinh phí trên 60 tỷ đồng từ nguồn của Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam hỗ trợ và ngân sách địa phương; công năng sử dụng 2 mục đích (tưới tiêu và sinh hoạt) cho 2 thôn là Khe Lọng Ngoài và Thành Công. Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại, nước mới đến được xóm Loỏng Toỏng, chưa sang được xóm Thác Lào.

Là huyện miền núi khó khăn, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm trên 80%, những năm qua Ba Chẽ được quan tâm đầu tư nhiều dự án nước sạch, nước tập trung, với số vốn hàng trăm tỷ đồng. Chỉ trong 1 xã như Thanh Sơn, 2 dự án mới nhất đã đầu tư hơn 74 tỷ đồng, nhưng hiệu quả mang lại được chính người dân và lãnh đạo xã đánh giá là rất thấp.