Đánh thuế tiền lãi gửi tiết kiệm có thể gây tác động tiêu cực

Đây là ý kiến của TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, khi trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động xung quanh đề xuất đánh thuế tiền lãi gửi tiết kiệm.

Dự thảo tờ trình về việc xây dựng Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) của Bộ Tài chính đang thu hút sự quan tâm của người dân, nhất là phần góp ý của UBND TP Cần Thơ. Theo đó, địa phương này đề nghị đơn vị soạn thảo nghiên cứu và mở rộng cơ sở thuế, theo hướng chỉ miễn thuế thu nhập cá nhân đối với lãi tiền gửi tiết kiệm có quy mô nhỏ và xem xét áp dụng thuế đối với các hộ gia đình thu nhập cao.

Nhận xét về đề xuất trên, TS Cấn Văn Lực cho rằng tiền gửi tiết kiệm là nguồn thu nhập quan trọng của người dân, đa số ở mức trung bình và thấp. Nếu áp dụng thuế này có thể gây ra tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Bởi lẽ, lãi tiền gửi tiết kiệm nếu bị đánh thuế có thể khiến lượng tiền gửi vào ngân hàng giảm. Khi đó, lãi suất cho vay có thể sẽ bị đẩy lên, tác động tới doanh nghiệp.

“Việc đánh thuế lãi tiền gửi ở các nước phát triển là bình thường nhưng Việt Nam hiện tại thì chưa nên đặt ra. Sau này, nếu đánh thuế thì cần xác định đối tượng, ngưỡng đánh thuế và chỉ áp dụng đối với người có thu nhập cao. Thực tế, những người có thu nhập thấp được hỗ trợ nhà ở xã hội, được giảm trừ gia cảnh khi tính thuế thu nhập cá nhân. Do đó, nên tính đến thuế khác để chống đầu cơ, như thuế bất động sản, thuế chuyển nhượng tài sản, thuế thương mại điện tử” – TS Cấn Văn Lực phân tích.

Cũng góp ý cho dự thảo luật thuế này nhưng UBND tỉnh Ninh Thuận lại cho rằng lãi suất tiền gửi tiết kiệm, trái phiếu chính phủ và các khoản đầu tư dài hạn cần được miễn thuế, để khuyến khích tiết kiệm và phát triển kinh tế.

Nhiều người cho biết họ gửi tiết kiệm từ vài triệu đến vài chục triệu đồng. Nếu đánh thuế tiền lãi, họ có thể không gửi tiết kiệm mà chuyển sang mua vàng hoặc USD, điều này sẽ gây hệ lụy.

Chuyên gia kinh tế, TS Đinh Thế Hiển nhấn mạnh nguồn tiền gửi tiết kiệm là một trong những kênh huy động vốn chính của các ngân hàng và nền kinh tế, từ đó có nguồn vốn cho vay ra thị trường, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nhất là trong bối cảnh vốn tín dụng từ hệ thống ngân hàng vẫn đóng vai trò trụ cột. Do đó, đề xuất đánh thuế tiền lãi gửi tiết kiệm có thể khiến nhiều người giảm gửi tiền vào ngân hàng mà có xu hướng nắm giữ USD hoặc vàng.

“Khi đó, dòng vốn sẽ bị đọng thay vì luân chuyển ra nền kinh tế nên cần tính toán, cân nhắc rất kỹ đề xuất đánh thuế này” – TS Hiển nhấn mạnh.

Vài năm trước, từng có ý kiến đề xuất áp thuế với khoản lãi tiền gửi ngân hàng, cụ thể là những khoản lãi lớn hoặc khoản tiền gửi tiết kiệm từ 1 tỉ đồng trở lên… Tuy nhiên, đề xuất này vấp phải những ý kiến trái phiếu. Hiện tại, khoản lãi tiền gửi tiết kiệm của cá nhân đang được miễn thuế.

Theo quy định hiện nay, cá nhân có các khoản lãi tiền gửi nhận được từ các tổ chức tín dụng, được miễn thuế. Đây là các khoản tiền gửi dưới các hình thức không hoặc có kỳ hạn, gửi tiết kiệm, chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu và các khoản khác theo nguyên tắc hoàn trả đầy đủ gốc, lãi. Riêng thu nhập từ lãi là tiền gửi doanh nghiệp mới bị tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Trao đổi với phóng viên, bà Trần Thị Cẩm Hồng, Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ tư vấn thuế VIFATAX,, nhận định đề xuất của UBND TP Cần Thơ đồng nghĩa cá nhân gửi tiết kiệm quy mô lớn sẽ bị đánh thuế từ tiền lãi. “Thế nhưng, gởi tiết kiệm với quy mô thế nào là lớn hay nhỏ?” – bà Hồng băn khoăn.

The bà Hồng, hiện một số ngân hàng đưa ra mức lãi suất cao đối với người gửi tiết kiệm từ hàng chục tỉ đồng đến vài trăm tỉ đồng trở lên. Thế nhưng, cơ quan quản lý nhà nước rất khó xác định đâu là việc gửi tiền để tìm kiếm thu nhập, đâu là gửi tđể trang trải chi phí cuộc sống hằng ngày “Giả sử một cá nhân đang gửi ngân hàng hàng trăm tỉ đồng mà để chuẩn bị cho các khoản đầu tư trong tương lai thì việc đánh thuế tiền lãi từ số tiền này là không hợp lý, có thể gặp phải phản ứng thiếu tích cực, rất khó thực hiện”- bà Hồng nhận xét.

TS Lê Đạt Chí, Trưởng Khoa Tài chính – Đại học Kinh tế TP HCM, lại bày tỏ sự đồng tình với đề xuất của UBND TP Cần Thơ. Ông dẫn chứng ở nhiều quốc gia phát triển, lãi suất tiền gửi ngân hàng được tính vào tổng thu nhập để xác định thuế, vì đây cũng được coi là một nguồn thu nhập. Theo đó, mọi cá nhân có thu nhập đều phải nộp thuế, không phân biệt quy mô tiền gửi, nhằm bảo đảm công bằng.

Do đó, theo TS Lê Đạt Chí, về lâu dài, nhà nước cần thu thập toàn bộ thu nhập của mỗi cá nhân, bao gồm cả lãi tiền gửi ngân hàng, và tích hợp vào căn cước công dân để có dữ liệu chính xác phục vụ việc tính thuế thu nhập cá nhân.