Trang chủVăn hóa - Xã hộiGiáo dụcDanh nhân Việt từng đốt lá đọc sách, đứng đầu 3 kỳ...

Danh nhân Việt từng đốt lá đọc sách, đứng đầu 3 kỳ thi?

Nhà nghèo, không có tiền mua dầu thắp sáng, ông vun lá khô thành đống đốt lên học bài, vượt qua nghịch cảnh để đỗ đầu cả 3 kỳ thi.

Người được nhắc đến chính là Nguyễn Khuyến (1835-1909) tên thật Nguyễn Thắng, hiệu là Quế Sơn, tự Miễn Chi. Ông sinh tại quê mẹ ở xã Hoàng Xá, huyện Ý Yên, nay thuộc tỉnh Nam Định, nhưng lớn lên và sống chủ yếu ở quê cha, xã Yên Đổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam.

Từ nhỏ, Nguyễn Thắng vốn thông minh và hiếu học. “Tập đọc, một ngày Thắng có thể thuộc đến hai chục trang. Chỉ cần ba ngày là cậu học xong cuốn Tam tự kinh”, sách Kể chuyện danh nhân Việt Nam viết.

Những đêm trăng tỏ, Thắng học dưới ánh trăng. Những buổi trăng lu, lại mang sách ra bờ ao, nghiêng theo ánh phản chiếu mà học. Những tối không trăng, cậu thu lá vàng rụng ở ngôi miếu đầu thôn, mồi lửa đốt lá để lấy ánh sáng đọc sách.

Năm Quý Sửu (1853), biến cố bất ngờ ập xuống gia đình Nguyễn Thắng khi cha bị bệnh qua đời. Cảnh nhà vốn khó khăn, nay lại thêm tiêu điều, xơ xác. Nguyễn Thắng bấy giờ đã trưởng thành, phiêu bạt nay đây mai đó. Ông vừa đèn sách tự học, vừa đi dạy để đỡ đần gia đình.

Nhà thơ Nguyễn Khuyến.

Nhà thơ Nguyễn Khuyến.

Theo sách Tấm gương hiếu học, sau khi thi hội lần đầu không đỗ, Nguyễn Thắng ngồi nghĩ về cảnh buồn phiền của cuộc đời mình. Do cảnh nhà túng quẫn, ông phải chạy vạy, lo toan cuộc sống qua ngày nên không có thời gian học tập.

Nghĩ vậy, Nguyễn Thắng viết đi viết lại tên mình và nhận ra chữ Thắng tên mình có chữ “lực”. Chữ “lực nhỏ” gọi là “tiểu lực”. Nỗ lực không cao thì làm sao đỗ đạt? Nguyễn Thắng soát lại trong đầu xem chữ nào có lực lớn và cuối cùng dừng lại ở chữ “Khuyến” và thầm nghĩ đổi tên thành Nguyễn Khuyến, với tinh thần quyết tâm phải nỗ lực học tập cho đến khi đỗ đạt cao mới thôi.

Với sự nỗ lực không mệt mỏi, năm 1864 Nguyễn Khuyến đỗ đầu thi Hương (Giải nguyên) ở trường Nam Định. Năm 1871, ông thi Hội đỗ Hội nguyên và thi Đình đỗ Đình nguyên. Từ đó, người ta gọi ông là Tam nguyên Yên Đổ (người làng Yên Đổ đỗ đầu ba kỳ thi).

Sau khi đỗ đạt, năm 1873 Nguyễn Khuyến được triều đình nhà Nguyễn bổ làm Đốc học, rồi thăng Án sát tại tỉnh Thanh Hoá. Năm 1877, thăng ông làm Bố chính tỉnh Quảng Ngãi. Sang năm sau, Nguyễn Khuyến bị giáng chức và điều về Huế giữ một chức quan nhỏ với nhiệm vụ toản tu Quốc sử quán.

Nguyễn Khuyến là người có phẩm chất tốt đẹp và xem trọng sự trong sạch, cuộc đời làm quan dù ngắn ngủi nhưng nổi tiếng là thanh liêm, chính trực, một lòng gắn bó với nhân dân.

Ông còn được người đời nhớ đến với vai trò nhà thơ, khi sở hữu hơn 800 tác phẩm thơ, văn và câu đối, góp phần làm rạng rỡ truyền thống thơ văn của dân tộc. Nhiều bài thơ tuyệt tác của ông trở thành bất hủ, được đưa vào chương trình giáo dục, được các nhà sưu tầm nghiên cứu quan tâm, tiêu biểu nhất là ba bài thơ tả mùa thu: “Vịnh mùa thu”, “Câu cá mùa thu”, “Uống rượu mùa thu”.

Thiên Bình



Nguồn: https://vtcnews.vn/danh-nhan-viet-tung-dot-la-doc-sach-dung-dau-3-ky-thi-ar920625.html

Cùng chủ đề

Phát huy vai trò xung kích trong giữ gìn và phát huy giá trị di tích lịch sử – văn hóa

VHO - Phát huy tinh thần xung kích của tuổi trẻ, đoàn viên, thanh niên (ĐVTN) tỉnh Thanh Hóa đã triển khai nhiều hoạt động, phong trào ý nghĩa, chung tay cùng các cấp, ngành, địa phương gìn giữ và phát huy giá trị các di tích lịch sử – văn hóa, các “địa chỉ đỏ” trên địa bàn. Một trong những dấu ấn nổi bật và mang lại hiệu quả rõ rệt là việc đẩy mạnh chuyển đổi...

Mặt trời trong bóng tối”

(NADS) - Tối 26/3, tại Trung tâm chiếu phim Quốc gia, Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương dự buổi chiếu bộ phim “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối”, tác phẩm điện ảnh về đề tài chiến tranh, cách mạng do đạo diễn Bùi Thạc Chuyên thực hiện. ...

Chặng đường 70 năm Hội Luật gia Việt Nam đồng hành cùng đất nước

Trải qua 70 năm hình thành và phát triển, có thể khẳng định lịch sử của giới luật gia Việt Nam luôn gắn liền với lịch sử của đất nước và dân tộc. Hội Luật gia Việt Nam được thành...

Ai là nữ giáo sư Toán học đầu tiên của Việt Nam?

Bà là phụ nữ đầu tiên ở Việt Nam bảo vệ thành công luận án tiến sÄ© quốc gia về Toán học ở Paris (Pháp). Người được nhắc đến chính là giáo sư, tiến sĩ khoa học, nhà giáo nhân dân Hoàng Xuân Sính.Nữ giáo sư Hoàng Xuân Sính sinh ngày 5/9/1933, quê làng Cót, Từ Liêm (nay là phường Yên Hoa, Cầu Giấy, Hà Nội). Sinh ra ở thời kì đất nước còn chiến tranh và nhiều khó khăn,...

Cần sớm làm đường vào mộ bác sĩ A.Yersin

Đường vào mộ bác sĩ Yersin lâu nay là đường đất, thấp trũng, cần sớm làm đường vào góp phần để nơi an nghỉ của nhà bác học thêm khang trang. ...

Nổi bật

Mới nhất

Cùng tác giả

Số trung tâm dạy thêm tăng vọt sau quy định cấm học thêm trong trường

Sau khi Thông tư 29/2024 có hiệu lá»±c, số lượng trung tâm dạy thêm, học thêm ở Hà Nội, TP.HCM tăng mạnh và mức phí học thêm cÅ©ng cao hÆ¡n trước. Ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội đánh giá, sau khoảng 1,5 tháng thực hiện Thông tư 29/2024 về quản lý dạy thêm, học thêm, Hà Nội thành lập hơn 100 đoàn triển khai giám sát việc thực hiện thông tư.Các trường học chủ động điều...

5 môn thi chung một phòng, liệu có loạn?

Theo dá»± liệu cá»§a Bộ GD&ĐT, kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 sẽ xảy ra tình huống 5 môn thi khác nhau trong cùng một phòng thi. Tại hội nghị triển khai công tác tuyển sinh đầu cấp, tổ chức thi tốt nghiệp THPT và đánh giá việc thực hiện Thông tư 29/2024, ông Nguyễn Ngọc Hà, Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) cho hay, nhiều địa phương băn khoăn, lo lắng về quá trình sắp...

Xác định đội đầu tiên vào bán kết Cúp Quốc gia nữ 2025

Trong cuộc đọ sức ở bảng B, Phong Phú Hà Nam nhanh chóng chiếm ưu thế. Phút thứ 4, Cao Thị Linh di chuyển thông minh và nhận đường chuyền của đồng đội. Cô tung cú dứt điểm rất đẹp mắt mở tỉ số trận đấu cho Phong Phú Hà Nam. Nỗ lực sau đó của Hà Nội không được đền đáp, họ còn phải nhận thêm bàn thua.Phút 42, Ngân Thị Thanh Hiếu sút xa đẳng cấp...

Bộ GD&ĐT điểm danh 19 tỉnh ‘phớt lờ’ báo cáo về cấm dạy thêm, học thêm

Dù Bộ GD&ĐT đã yêu cầu nhưng đến nay 19 tỉnh thành vẫn chưa gá»­i báo cáo về tình hình triển khai thá»±c hiện Thông tư 29 về dạy thêm, học thêm. Tại Hội nghị triển khai công tác tuyển sinh đầu cấp, tổ chức thi tốt nghiệp THPT và đánh giá việc thực hiện Thông tư 29/2024 về quản lý dạy thêm, học thêm, ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông cho hay, dù Bộ...

HLV Thái Lan kể lại khoảnh khắc động đất kinh hoàng, chạy vội từ tầng 15

Huấn luyện viên trưởng của đội tuyển Thái Lan Masatada Ishii xác nhận an toàn sau vụ động đất chiều 28/3. Thời điểm vụ việc xảy ra, nhà cầm quân người Nhật Bản ở trong căn hộ nằm trên tầng 15 của tòa nhà."Khi trận động đất xảy ra, tôi nghĩ nó sẽ sớm qua đi nhưng mọi thứ vẫn rung lắc. Vì vậy, tôi dọn đồ và chạy xuống từ tầng 15. Tôi đã an toàn. Cảm...

Bài đọc nhiều

Thời gian nghỉ thai sản của giáo viên như thế nào?

Thời gian nghỉ thai sản của giáo viên nữ và thời gian nghỉ của giáo viên nam khi vợ sinh con được quy định tại Thông tư số 05/2025/TT-BGDDT quy định về chế độ làm việc đối với giáo viên phổ thông, dự...

Nữ sinh duy nhất cả nước được tuyển thẳng vào Trường Đại học Y dược TPHCM

Theo thông báo về tuyển thẳng vào học đại học hệ chính quy năm 2024 của Trường Đại học Y dược TPHCM có 5 học sinh được tuyển thẳng.Trong đó, có 3 học sinh ở TPHCM, 1 em đến từ Tiền Giang và 1 em đến từ Quảng Nam.Bên cạnh đó, trường sử dụng phương thức xét tuyển dựa vào kết quả thi tốt nghiệp THPT năm 2024 và phương thức xét tuyển dựa vào kết quả thi...

Điểm sàn tuyển sinh của loạt trường đại học, Bách khoa TPHCM chỉ 18 điểm

Điểm sàn Trường Đại học Công nghiệp TPHCM theo phương thức xét điểm tốt nghiệp THPT từ 17 đến 19 điểm tùy cơ sở, chương trình với 50% tổng chỉ tiêu tuyển sinh.Cụ thể, tại trụ sở TPHCM, chương trình đại trà, điểm sàn chung cho tất cả các ngành (trừ ngành dược học) là 19 điểm; chương trình tăng cường tiếng Anh 18 điểm.Trước đó, Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM) đã công bố ngưỡng...

Quy chế tuyển sinh 2025: Quá nhiều tổ hợp xét tuyển, có đáng ngại?

(Dân trí) - Quá nhiều tổ hợp xét tuyển, quy đổi điểm có thể thiếu công bằng… là trong những băn khoăn về quy chế tuyển sinh năm 2025 Bộ GD&ĐT vừa ban hành. Bộ GD&ĐT vừa ban hành Thông tư 06/2025 sửa đổi, bổ sung quy chế tuyển sinh đại học, cao đẳng ngành Giáo dục Mầm non, áp dụng từ năm 2025.Theo quy chế tuyển sinh năm 2025, từ năm nay, do chương trình giáo dục phổ thông mới có...

Cùng chuyên mục

Tuyển giáo viên trước sáp nhập đơn vị hành chính: Nơi tự tạm dừng, nơi tiếp tục tuyển

Tại tỉnh Ninh Thuận có huyện tiếp tục tuyển giáo viên để đảm bảo việc dạy học, nhưng có nơi lại tạm dừng vì lý do sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính. Ngược lại, UBND huyện Ninh Phước cũng đã có thông...

Đừng tự nuốt ‘chén đắng’ do gian dối thi cử

Nhiều quảng cáo về chuyện thi hộ các chứng chỉ tiếng Anh, trong đó có nhiều chứng chỉ quốc tế uy tín đang công khai trên mạng. "Thi hộ chứng chỉ ngoại ngữ. Thanh toán khi biết điểm. PTE-IELTS-TOEIC. Cam kết đạt mục tiêu,...

TP Hồ Chí Minh thông báo kế hoạch tuyển sinh lớp 10 công lập năm học 2025-2026

Học sinh tốt nghiệp THCS năm học 2024 - 2025, tại TP Hồ Chí Minh trong độ tuổi quy định đều được tham gia dự thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT công lập theo 2 phương thức  xét tuyển và thi tuyển. Phương thức xét tuyển chỉ dành riêng cho học sinh đã tốt nghiệp Trường THCS - THPT Thạnh...

TPHCM mở rộng đối tượng thi tuyển lớp 10 chuyên

Trường Trung học phổ thông chuyên Lê Hồng Phong và Trung học phổ thông chuyên Trần Đại Nghĩa được phép tiếp nhận thí sinh đã tốt nghiệp trung học cơ sở ở các tỉnh, thành phố khác. ...

Danh sách học sinh các tỉnh lọt đội tuyển dự thi Olympic quốc tế năm 2025

Bộ GD-ĐT vừa công bố kết quả kỳ thi chọn đội tuyển quốc gia dự thi Olympic quốc tế và khu vực năm 2025. Theo đó, có 37 học sinh lọt vào danh sách này. Từ ngày 25 - 27/3, Bộ GD-ĐT tổ chức kỳ thi chọn đội tuyển quốc gia dự thi Olympic quốc tế và khu vực năm 2025. Kỳ thi năm nay có sự tham gia của 187 thí sinh đến từ các tỉnh, thành phố trên...

Mới nhất

Đại hội Đảng Cảng Đà Nẵng XIII: Nâng cao chất lượng đảng viên

Ngày 9-6, phát biểu tại Đại hội Đảng bộ Công ty CP Cảng Đà Nẵng lần thứ XIII, nhiệm kỳ 2025-2030, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Đà Nẵng Lê Văn Trung đề nghị Đảng bộ Công ty CP Cảng Đà Nẵng tiếp tục coi trọng việc nâng cao chất lượng đảng viên và công...

Đại hội Đảng bộ Cảng Đà Nẵng lần thứ XIII: Nâng cao chất lượng và phát triển đảng viên – Tổng công ty Hàng...

Ngày 9-6, phát biểu tại Đại hội Đảng bộ Công ty CP Cảng Đà Nẵng lần thứ XIII, nhiệm kỳ 2025-2030, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Đà Nẵng Lê Văn Trung đề nghị Đảng bộ Công ty CP Cảng Đà Nẵng tiếp tục coi trọng việc nâng cao chất lượng đảng viên và công...

Giải mã xu hướng công nghệ trong quạt máy: Động cơ BDLC

Không đơn thuần là thiết bị làm mát, quạt máy thế hệ mới đang trở thành một “trợ thủ công nghệ” trong gia đình: hiệu suất cao, tiết kiệm điện,...

Đảng bộ Tập đoàn Thành Công tổ chức Đại hội Đảng viên lần thứ III, nhiệm kỳ 2025 – 2030 – Tập đoàn Thành...

Ngày 7/6/2025, Đảng bộ Tập đoàn Thành Công đã long trọng tổ chức Đại hội lần thứ III, nhiệm kỳ 2025-2030 với sự tham dự của các đồng chí lãnh đạo huyện Đông Anh, Ban chấp hành Đảng bộ Tập đoàn Thành Công và các cán bộ Đảng viên trực thuộc Đảng bộ Tập đoàn Thành Công. Với chủ...

Gần 16.000 tỷ đồng nâng cấp hệ thống cảng biển Nghệ An đến năm 2030 – Tổng công ty Hàng hải Việt Nam-VIMC

Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam vừa trình Bộ Xây dựng Dự thảo Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Nghệ An giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo dự thảo, hệ thống cảng biển Nghệ An bao gồm các khu bến: Nam Cửa Lò, Bắc Cửa Lò,...

Mới nhất