Dấn thân để mang đến những câu chuyện chân thực nhất

Phóng viên theo dõi lĩnh vực môi trường luôn được xem là vất vả, người ta chạy ra, mình lại chạy vào. Hơn thế các phóng viên thường phải có mặt trực tiếp ở những điểm “nóng” về môi trường nhằm cung cấp thông tin mới, kịp thời, chính xác đến công chúng.

Đối với mỗi phóng viên, khi bước vào một sự kiện lớn đặc biệt là sự cố môi trường, việc bình tĩnh, bao quát, nắm bắt hiện trường là yếu tố rất quan trọng. Cuối tháng 8 năm 2019, nhận được chỉ đạo từ ban biên tập cơ quan về tác nghiệp tại vụ cháy nhà máy bóng đèn Rạng Đông, nhà báo Phạm Ngọc Thành – Báo điện tử VnExpress đã lập tức lên đường và có mặt sớm.

Với kinh nghiệm đã từng làm nhiều tin tức thời sự, trong đó có nhiều vụ cháy nổ, khi đến nơi anh quan sát toàn bộ bối cảnh, thời tiết, hướng đi, phán đoán những vị trí mình có thể tiếp cận được. Anh tìm địa điểm cao nhất mình có thể quan sát, đảm bảo khi tác nghiệp không ảnh hưởng đến lực lượng chức năng và đảm bảo an toàn, không bị ảnh hưởng bởi các chất hóa học phát sinh khi cháy nổ.

Không may là sáng hôm sau anh có biểu hiện sức khỏe không tốt, luôn ho khan, ói mửa, người cảm giác khó chịu, nôn nao. Những ngày sau đó, biết tin lực lượng cứu hộ và người dân xung quanh đám cháy đi xét nghiệm nhiễm độc thủy ngân, anh cũng xin cơ quan tự đi xét nghiệm để có đánh giá về tình hình sức khỏe.

Nhà báo Phạm Ngọc Thành chia sẻ: “Biết là khu vực sẽ nguy hiểm, lực lượng quân đội hóa học phải vào cuộc nhưng chúng tôi hiểu rằng để vào được bên trong là rất khó, diễn biến của vụ cháy vẫn còn nên mình vẫn cuốn theo sự kiện mà ít để ý đến việc ô nhiễm môi trường phát ra từ khu vực cháy nổ. Đối với tôi mỗi sản phẩm ảnh mình tạo ra đó không chỉ đơn thuần là đứng bên ngoài chụp vài bức ảnh mang tính báo cáo mà phải dấn thân để đưa đến độc giả những câu chuyện bên trong đó, những lúc đó chỉ có sự liều lĩnh, nhanh nhẹn chớp thời cơ và kinh nghiệm mới thôi thúc bản thân làm được. Một bộ ảnh khi được đăng tải phải thể hiện trong đó là kinh nghiệm, sự khác biệt, lôi cuốn, say nghề và đôi khi cả sự liều lĩnh”.

Việc tham gia công tác tuyên truyền về bảo vệ môi trường không chỉ ở nhiều cơ quan báo chí lớn, một số tạp chí chuyên về lĩnh vực môi trường cũng tích cực tham gia đưa tin, viết bài chuyên sâu về công tác bảo vệ môi trường. Tại Tạp chí Kinh tế Môi trường, trong nhiều năm nay các phóng viên của tạp chí không ngại khó khăn, vất vả viết về đề tài môi trường, phản ánh những tâm tư nguyện vọng của người dân. Không ít những tác phẩm sau đó giành được giải thưởng cao tại các giải báo chí do Hội Nhà báo Việt Nam và các bộ ngành tổ chức.

Nhà báo Doãn Kiên, trong những năm qua anh không ngại lăn xả, dấn thân vào những điểm nóng về môi trường. Có lần anh thâm nhập vào khu trang trại nuôi lợn ở huyện Chương Mỹ, Hà Nội. Dọc trên con đường ra khu chăn nuôi tập trung là hàng loạt các trang trại lợn (hơn 20 trang trại). Nước thải từ khu chăn nuôi không được xử lý xả thẳng ra môi trường, cho dù đeo 2 lần khẩu trang vẫn không thể chịu nổi, môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp tới khu dân cư đang sinh sống.

Có những lần anh đeo bám các đề tài về đổ trộm rác thải, các đối tượng vi phạm thường chọn đêm khuya, ở những khu vực heo hút, ít người qua lại. Anh phải theo dõi từ nguồn phát thải, bám theo xe hàng chục cây số, chỉ cần sơ sẩy để đối tượng phát hiện sẽ mất dấu hoặc có thể bị các đối tượng manh động sẵn sàng dùng bạo lực, đe dọa.

Hay như năm 2022, tòa soạn Tạp chí nhận được thông tin phản ánh của người dân xóm nhỏ thuộc xã Cao Dương, huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình về tình trạng ô nhiễm môi trường từ các mỏ khai thác đá làm vật liệu xây dựng.

Anh và đồng nghiệp đã về gặp gỡ người dân, trên con đường vào xóm Om Ngái (xã Cao Dương) gồ ghề ổ voi, ổ gà, từng mảng bụi phủ trắng xóa xóm nhỏ, trong từng ngôi nhà từ bàn ghế, quần áo đến các vật dụng dù che đậy cỡ nào cũng không tránh được bụi cho dù cửa nhà lúc nào cũng phải đóng kín mít.

Sau khi bài viết được đăng tải, UBND tỉnh Hòa Bình đã chỉ đạo các sở, ngành phối hợp với Tạp chí để làm rõ những nội dung cơ quan báo chí phản ánh. Có những mỏ đá đã bị cơ quan thẩm quyền tỉnh Hòa Bình xử phạt hàng trăm triệu đồng do vi phạm pháp luật về môi trường.

Nhà báo Doãn Kiên chia sẻ: Khi viết về đề tài môi trường, phóng viên cần trang bị, trau dồi kiến thức khoa học, pháp luật bởi cho dù phát hiện được hành vi vi phạm pháp luật nhưng nếu không phân biệt được rác nguy hại, rác thải sinh hoạt hay các quy chuẩn về việc xả thải thì rất khó khi làm việc với các cơ quan chức năng cũng như chính quyền địa phương.

“Cho dù viết về môi trường là một mảng đề tài khó nhưng nếu chúng ta thật sự có nhiệt huyết, không ngại khó khăn, gian khổ, thì nhất định chúng ta sẽ góp một phần công sức nhỏ bé của mình vào việc bảo vệ môi trường sống không chỉ cho hôm nay, ngày mai và cả tương lai mai sau. Sau những loạt bài, chúng đã nhận được những lá thư cảm ơn của người dân gửi tới tòa soạn, nhóm phóng viên đã thực hiện chuyên đề. Là những người trực tiếp tham gia vào tuyến bài, tôi cảm thấy rất vui và tự hào vì đã góp một chút công sức nhỏ bé của mình vào việc bảo vệ môi trường sống, bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người dân” nhà báo Doãn Kiên tâm sự.

Có thể nói, việc xây dựng chính sách pháp luật về bảo vệ môi trường luôn được Đảng và nhà nước quan tâm, các quy định chế tài xử lý về ô nhiễm môi trường ngày càng hoàn thiện. Tuy nhiên trong quá trình triển khai áp dụng vào thực tế vẫn còn nhiều tồn tại, rất cần sự vào cuộc của đội ngũ người làm báo. Dẫu biết đưa tin, viết bài về môi trường đầy những gian nan, nguy hiểm không thể lường trước, nhưng hàng ngày, hàng giờ họ dẫn cố gắng làm việc, sẵn sàng đối mặt với những thử thách đang ở phía trước.