Đảm bảo khả năng phục hồi cho nông dân và cây trồng thông qua bảo hiểm nông nghiệp

Theo đại diện Công ty công nghệ bảo hiểm Igloo,nông nghiệp từ lâu đã là “xương sống” của nền kinh tế châu Á, không chỉ đóng góp lớn vào GDP mà còn mang đến nguồn sinh kế cho hàng triệu người dân nông thôn. Tại Việt Nam, vai trò này càng rõ nét hơn khi ngành nông nghiệp đang bảo đảm sinh kế cho trên 60% dân số sinh sống ở khu vực nông thôn; chiếm 30% lực lượng lao động cả nước và chiếm tỷ trọng gần 12% GDP. Từ một quốc gia từng phụ thuộc vào nhập khẩu lương thực, Việt Nam đã vươn mình mạnh mẽ, trở thành một trong những cường quốc xuất khẩu nông, lâm, thủy sản hàng đầu thế giới, với kim ngạch xuất khẩu hơn 62,5 tỷ USD vào năm 2024, tăng trên 18% so năm 2023.

Nhưng trước sự gia tăng của thiên tai, biến đổi khí hậu và những hiện tượng thời tiết cực đoan, ngành nông nghiệp phải đối mặt với những thách thức ngày càng lớn. Những rủi ro này càng nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết trong việc bảo vệ sản xuất nông nghiệp khỏi những tổn thất khó lường.

Nông nghiệp Việt Nam: Ngày càng dễ tổn thương trước biến đổi khí hậu

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã phải đối mặt với những hiện tượng thời tiết cực đoan như mưa trái mùa và hạn hán kéo dài, đe dọa đáng kể đến ngành nông nghiệp. Là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu, Việt Nam được dự báo đến cuối thế kỷ này sẽ chứng kiến lũ lụt nghiêm trọng ở các khu vực đồng bằng lớn, đe dọa 12% dân số và làm giảm 10% GDP.

Trong cơn bão Yagi vừa qua, riêng ngành nông nghiệp đã phải gánh chịu tổn thất lên tới 30.800 tỷ đồng, chiếm 38% tổng thiệt hại. Với vai trò là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, nông nghiệp vẫn dễ dàng trở thành “điểm yếu” trước những biến động của thiên nhiên. Theo Ngân hàng Thế giới, nếu không có các biện pháp phòng ngừa hiệu quả và chiến lược bảo hiểm hợp lý, Việt Nam có thể đối mặt với tổn thất lên đến 67 tỷ USD trong 50 năm tới.

Trong bối cảnh này, bảo hiểm nông nghiệp trở thành một giải pháp thiết thực để bảo vệ người nông dân và cây trồng trước những rủi ro thiên tai. Không chỉ cung cấp hỗ trợ tài chính kịp thời khi xảy ra thiên tai, bảo hiểm còn giúp nông dân phục hồi nhanh chóng và tránh rơi vào cảnh nợ nần. Đây là một mạng lưới an toàn quan trọng, không chỉ duy trì sự ổn định của ngành nông nghiệp mà còn góp phần đảm bảo an ninh lương thực. Hơn nữa, bằng cách tăng cường khả năng phục hồi của người nông dân, bảo hiểm nông nghiệp giúp hỗ trợ sự ổn định kinh tế, thúc đẩy phát triển bền vững và giảm thiểu những tác động kinh tế do thời tiết cực đoan gây ra.

Những rào cản trong việc tiếp cận bảo hiểm nông nghiệp

Mặc dù có vai trò quan trọng, bảo hiểm nông nghiệp vẫn chưa được áp dụng phổ biến tại Việt Nam, mà nguyên nhân chính là do sự thiếu nhận thức và hiểu biết về loại hình bảo hiểm này. Nhiều nông dân còn khá xa lạ với khái niệm bảo hiểm, chưa nắm rõ những lợi ích tiềm năng của bảo hiểm và các lựa chọn phù hợp. Thách thức này càng nghiêm trọng hơn bởi một số sản phẩm bảo hiểm khá phức tạp, khó hiểu nếu không có sự hướng dẫn hoặc giáo dục cần thiết.

Bên cạnh đó, các sản phẩm bảo hiểm truyền thống thường được cho là khá đắt đối với nông dân sản xuất quy mô nhỏ, nhóm chiếm phần lớn lực lượng lao động nông nghiệp tại Việt Nam. Với nguồn tài chính hạn chế và thu nhập không ổn định, nhiều nông dân gặp khó khăn trong việc dành ngân sách cho bảo hiểm, khiến họ trở nên mong manh trước những rủi ro không lường trước.

Hơn nữa, niềm tin truyền thống hoặc sự hoài nghi về bảo hiểm cũng là một rào cản khó vượt qua, bởi nó khiến nông dân coi bảo hiểm là không cần thiết hoặc không đáng tin cậy. Các rào cản về hậu cần cũng đặt ra những thách thức lớn, đặc biệt ở các vùng sâu vùng xa. Khi việc hạn chế tiếp cận trực tiếp với nhà cung cấp bảo hiểm, cùng với sự thâm nhập internet không đồng đều cũng làm hạn chế khả năng tìm hiểu và mua sản phẩm bảo hiểm của nông dân.

Cuối cùng, mức phí bảo hiểm chính xác phụ thuộc lớn vào dữ liệu lịch sử đáng tin cậy về năng suất và tổn thất cây trồng. Tuy nhiên, tại Việt Nam, dữ liệu này vẫn chưa đầy đủ. Việc thiếu dữ liệu đáng tin cậy khiến các công ty bảo hiểm khó đánh giá rủi ro một cách chính xác, dẫn đến việc phí bảo hiểm đôi khi không phù hợp với thực tế hoạt động nông nghiệp của các hộ nông dân nhỏ.

Giải pháp sáng tạo thúc đẩy sự thay đổi

Công nghệ bảo hiểm (Insurtech) đang mở ra một kỷ nguyên mới cho bảo hiểm nông nghiệp, mang đến những giải pháp sáng tạo để vượt qua các rào cản truyền thống. Nhờ vào công nghệ như AI, dữ liệu lớn và nền tảng di động, Insurtech đang kết nối bảo hiểm đến những khu vực xa xôi, giúp nông dân dễ dàng tiếp cận các dịch vụ bảo hiểm hiệu quả và phù hợp.

Các ứng dụng và nền tảng di động thân thiện với người dùng đã đơn giản hóa quy trình, từ việc lựa chọn chương trình bảo hiểm, mua bảo hiểm đến yêu cầu bồi thường. Nhờ đó, ngay cả những nông dân với trình độ học vấn hay kỹ năng công nghệ hạn chế cũng có thể dễ dàng tiếp cận các dịch vụ bảo hiểm thiết yếu. Nhiều giải pháp Insurtech, như bảo hiểm chỉ số thời tiết, được thiết kế riêng nhằm đáp ứng nhu cầu cụ thể của nông dân.

Đặc biệt, các rào cản về chi phí đã được giải quyết nhờ việc thiết kế sản phẩm dựa trên dữ liệu, bao gồm các tùy chọn bảo hiểm vi mô có giá cả phải chăng, mang lại khả năng bảo vệ tài chính quan trọng cho các cộng đồng dễ bị tổn thương.

Công nghệ di động đã mở rộng phạm vi tiếp cận của Insurtech. Điện thoại thông minh và internet di động cho phép phát hành hợp đồng bảo hiểm ngay lập tức, yêu cầu bồi thường theo thời gian thực và hỗ trợ cá nhân hóa, giúp bảo hiểm trở nên dễ tiếp cận hơn.

Insurtech cũng sử dụng dữ liệu theo thời gian thực để đánh giá và quản lý rủi ro một cách chính xác. Cách tiếp cận chủ động này đảm bảo rằng nông dân và các doanh nghiệp nông thôn nhận được sự hỗ trợ kịp thời để giảm thiểu rủi ro hiệu quả.

Năm 2022, Igloo đã ra mắt Bảo hiểm chỉ số thời tiết tại Việt Nam, sử dụng công nghệ blockchain để tự động hóa yêu cầu bồi thường qua hợp đồng thông minh, bảo vệ nông dân và mọi loại cây trồng trước phân bố lượng mưa không đều. Với dữ liệu lượng mưa được thu thập từ Tổng cục Khí tượng Thủy văn Việt Nam (VNMHA), sản phẩm bảo hiểm tham số này chi trả bồi thường dựa trên các giá trị định trước về tổn thất liên quan đến thời tiết. Phương pháp này loại bỏ nhu cầu xác minh yêu cầu bồi thường từng trường hợp, giảm chi phí giao dịch và giúp nông dân nhận được bồi thường nhanh chóng hơn.