Đã đến lúc ‘tháo chốt’, khơi thông điểm nghẽn để kinh tế tư nhân ‘cất cánh’

Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về phát triển khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam hồi đầu tháng 3/2025. (Nguồn: TTXVN).

Bài viết “Phát triển kinh tế tư nhân – đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng” của Tổng Bí thư Tô Lâm đã đánh giá những thành công trên chặng đường gần 40 năm đổi mới có sự đóng góp rất quan trọng của khu vực kinh tế tư nhân.

Với gần một triệu doanh nghiệp, 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp 51% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), hơn 30% ngân sách nhà nước, tạo ra hơn 40 triệu việc làm, chiếm hơn 82% tổng số lao động trong nền kinh tế, đóng góp gần 60% vốn đầu tư toàn xã hội.

Kinh tế tư nhân không chỉ giúp mở rộng sản xuất, thương mại, dịch vụ mà còn góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia.

Tổng Bí thư viết: “Sự vươn lên mạnh mẽ của nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam không chỉ làm chủ thị trường nội địa mà còn khẳng định thương hiệu trên thị trường quốc tế. Điều này chứng tỏ rằng nếu có môi trường phát triển thuận lợi, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể vươn xa, cạnh tranh sòng phẳng với thế giới”.

Thời cơ chín muồi

Có thể thấy, chưa bao giờ kinh tế tư nhân có nhiều cơ hội phát triển như lúc này.

Tại cuộc họp Ban chỉ đạo ngày 15/3 vừa qua, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng khẳng định, việc “tháo chốt”, khơi thông các điểm nghẽn để khu vực kinh tế tư nhân bung ra giống như “gạch đá lâu nay đang cản trở, sẽ được nhấc ra để dòng chảy ào ào”.

Trong khi đó, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương nhận thấy, đây là thời điểm không thể chậm trễ hơn phải xóa bỏ các rào cản, khơi dậy sức mạnh của khu vực kinh tế tư nhân.

Đầu tháng 3/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký quyết định thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân.

Ban Chỉ đạo có nhiệm vụ xây dựng các cơ chế, chính sách đột phá, khơi thông các nút thắt, mở ra lộ trình phát triển mạnh mẽ, khuyến khích khối doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu rộng hơn vào nền kinh tế.

Chia sẻ với phóng viên Báo Thế giới và Việt Nam, PGS. TS. Nguyễn Hữu Huân tại Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh khẳng định: “Giờ là thời điểm chín muồi để kinh tế tư nhân bứt phá. Chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm đã thể hiện quyết tâm chính trị của Việt Nam trong việc thúc đẩy khu vực này”.

Theo PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân, từ trước đến nay, khu vực kinh tế tư nhân dường như bị “ngủ quên” khi đất nước tập trung nguồn lực nhiều hơn vào các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

Nhìn ra thế giới, ít có quốc gia lớn mạnh nào mà không có khu vực kinh tế tư nhân lớn mạnh. Đơn cử như nhắc đến Hàn Quốc, người ta sẽ nghĩ ngay đến Samsung, LG. Hay nhắc đến Nhật Bản sẽ nghĩ ngay đến Honda, Toyota. Đây đều là những Tập đoàn đa quốc gia lớn mạnh. Và Việt Nam cần xây dựng thật nhiều Tập đoàn như vậy.

Trong khi đó, ấn tượng về hành trình 40 năm của kinh tế tư nhân, PGS.TS. Trần Đình Thiên, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách Tài chính – Tiền tệ quốc gia, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho hay, kinh tế tư nhân đã ở giai đoạn tích nén để đến bước chuyển đổi cùng thời đại.

Hiện tại, sự bứt phá của khu vực kinh tế tư nhân là câu chuyện vô cùng quan trọng.

“Đó không chỉ là tuyên ngôn, mà là chương trình hành động cụ thể với lòng tin đặc biệt với thể chế để làm sao về chính sách, về cơ chế cho kinh tế tư nhân phải có những bước chuyển mới”, PGS.TS. Trần Đình Thiên nhấn mạnh.

Đánh giá cao sự thay đổi của Chính phủ khi thừa nhận kinh tế tư nhân là “động lực tăng trưởng quan trọng nhất trong nền kinh tế”, GS.TS. Hoàng Văn Cường, Ủy viên Uỷ ban Tài chính, Ngân sách Quốc hội cho hay, thời gian qua, Chính phủ mạnh dạn giao các dự án lớn cho doanh nghiệp tư nhân thông qua các đơn đặt hàng và cam kết cắt giảm 30% thủ tục hành chính không cần thiết nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển.

“Đây là thời điểm khu vực kinh tế tư nhân, doanh nghiệp tư nhân cần phải đứng lên, hành động để bứt phá”, ông Cường nhấn mạnh.

Hiện tại, sự bứt phá của khu vực kinh tế tư nhân là câu chuyện vô cùng quan trọng. (Ảnh: Nguyễn Hồng)

Thêm các chính sách “cởi trói”

Để doanh nghiệp tư nhân thành trụ cột của nền kinh tế – đúng như tinh thần Nghị quyết 10-NQ/TW – GS.TS Hoàng Văn Cường nhận thấy, cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Nhà nước, đặc biệt là thông qua việc đặt hàng.

Dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam là một ví dụ. Ông Cường cho rằng, việc giao cho doanh nghiệp trong nước đầu tư và sản xuất sẽ tạo ra một ngành công nghiệp đường sắt mạnh mẽ, giảm sự phụ thuộc vào nước ngoài và tối ưu hóa hiệu quả đầu tư công.

Thời gian tới, PGS. TS. Nguyễn Hữu Huân nêu quan điểm, doanh nghiệp tư nhân cần thêm các chính sách để “cởi trói”.

Thứ nhất, Nhà nước cần xóa bỏ những chính sách, quy định, văn bản hành chính rườm rà đang đè nén doanh nghiệp, cản trở sự phát triển của doanh nghiệp.

Thứ hai, Nhà nước nên tạo hệ sinh thái để phát triển khu vực như công nghệ hay ngành công nghiệp phụ trợ. Cần có chính sách riêng để ngành công nghiệp phụ trợ ở Việt Nam phát triển nhiều hơn.

Thứ ba, khuyến khích khu vực FDI chia sẻ công ăn việc làm, tạo ra của cải vật chất cho khu vực kinh tế tư nhân của Việt Nam. Khu vực FDI cần hợp tác với khu vực kinh tế tư nhân của Việt Nam nhiều hơn để tăng giá trị nội địa hóa của hàng hóa xuất khẩu. Chính phủ có thể có quy chế, chính sách để doanh nghiệp FDI chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp trong nước.

“Ngoài ra, nên đặt mục tiêu trong 10 năm tới, Việt Nam có thêm bao nhiêu tập đoàn kinh tế tư nhân dẫn đầu trong một lĩnh vực công nghiệp nào đó trên thế giới. Có áp lực sẽ có động lực. Những giải pháp cụ thể, rõ ràng, quyết tâm chính trị cao từ Chính phủ sẽ là đòn bẩy thúc đẩy được khu vực kinh tế tư nhân, tạo sự bứt phá trong tương lai”, PGS. TS. Nguyễn Hữu Huân gợi ý.

Khu vực FDI cần hợp tác với khu vực kinh tế tư nhân của Việt Nam nhiều hơn để tăng giá trị nội địa hóa của hàng hóa xuất khẩu.(Ảnh: Hoàng Anh)

Đột phá, tăng tốc và hợp tác

Bên cạnh việc tháo gỡ rào cản từ bên ngoài, theo các chuyên gia, bản thân doanh nghiệp tư nhân cũng cần chủ động đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển theo hướng bền vững.

Từ phía doanh nghiệp, ông Phạm Đình Đoàn, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn Phú Thái chia sẻ, nếu doanh nghiệp chậm 1 ngày có thể mất đi 3 ngày cơ hội. Doanh nghiệp tư nhân phải thay đổi từ môi trường truyền thống sang một môi trường mới, khác biệt hoàn toàn.

Đặc biệt, doanh nghiệp phải biết lựa sức mình, tập trung vào các giá trị cốt lõi của doanh nghiệp, không dàn trải, đa ngành khi chưa đủ nguồn lực.

Cùng với đó, theo ông Đoàn, doanh nghiệp phải tăng cường hợp tác. Cụ thể nếu doanh nghiệp mạnh về ý tưởng, công nghệ nhưng yếu về vốn có thể hợp tác với doanh nghiệp mạnh về vốn nhưng yếu về công nghệ, ý tưởng… để cùng nhau nắm bắt cơ hội kinh doanh.

Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn Phú Thái cho rằng, có 3 yếu tố quan trọng mà Chính phủ và doanh nghiệp cần phải lưu ý, đó là: Đột phá, tăng tốc và sự hợp lực.

“Sự hợp lực giữa Chính phủ, người dân và doanh nghiệp sẽ tạo đà cho kinh tế tư nhân phát triển trong thời gian tới”, ông Phạm Đình Đoàn bày tỏ.

Trong chặng đường tới, còn nhiều thách thức với doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên, nếu quyết tâm vượt qua những thách thức ban đầu, cơ hội mang lại cho doanh nghiệp sẽ rất lớn. Như Tổng Bí thư Tô Lâm kỳ vọng, khi Nhà nước có cơ chế phù hợp, chính sách đúng đắn, môi trường kinh doanh thuận lợi, kinh tế tư nhân sẽ được ươm dưỡng để bứt phá mạnh mẽ, sớm đưa Việt Nam thành nền kinh tế thu nhập cao trong hai thập niên tới.